HALİL SARI

Türkiye`de elektriğin tarihine bakış (II)

Osmanlı İmparatorluğu`nda ilk elektrik üretimi

Osmanlı Devleti`nde elektrik üretimi zannedilebileceği gibi önce başkent İstanbul`da ya da diğer büyük şehirlerde gerçekleşmemiştir. İmparatorluk sınırları içinde pek çok konuda olduğu gibi, elektrik üretimine ilk imzayı atan da ecnebi bir şahsiyettir.

İLK `SANTRAL` AVUSTURYALI TORFİL`DEN
Osmanlı ülkesini, elektrik üretimiyle tanıştıran kişi, Avusturya’dan kaçarak Tarsus’a yerleşen ve dönemin Tarsus Belediyesi’nde çalışan ve Tarsusluların Torfil adını verdikleri Dörfler`den başkası değildir. İmparatorluk sınırları içindeki ilk elektrik üretimi, Dörfler`in girişimleriyle 15 Eylül 1902’de Mersin’in Tarsus ilçesinde gerçekleşti.

DEĞİRMENİN BENDİNDE ELEKTRİK ÜRETİMİ
Avusturyalı Dörfler, Tarsus’a 1800 metre uzaklıktaki Bentbaşı mevkiinde bulunan Berdan Nehri üzerindeki su değirmeni miline bağlanan transmisyon kayışıyla çevrilen 2 kW’lık bir dinamo kurdu. Burada üretilen elektrik kasabaya, yani Tarsus`a verildi. Buradaki tesis ileride daha gelişmiş bir hidroelektrik santraline dönüştü ve gücü 60 kW’a çıkartıldı.

ÖNCE SOKAKLAR SONRA EVLER AYDINLANDI
Birinci Dünya Savaşı’na kadar Tarsus sokakları ve bazı konutlar, Berdan nehri üzerindeki bu ilk santralde üretilen elektrikle aydınlatıldı. Tarsus’ta, dolayısıyla Osmanlı ülkesinde ilk defa elektrikle aydınlanan konutlar Müftüzade Sadık Paşa ve Ramazanoğulları’ndan Sorgu Hâkimi Yakup Efendi’nin evleri oldu.

TALEP ARTTI, EK KAPASİTE KURULDU
1905 yılından itibaren Tarsus`ta bulunan diğer evlere de elektrik verilmeye başlandı, bu hizmet bizzat belediye tarafından yürütüldü. Zamanla santralin kapasitesi yeterli gelmediğinden, Avanye bendi üzerine yeni bir elektrik üretim tesisi daha kuruldu.
 

OSMANLI PAYİTAHTINDA ELEKTRİĞİN KISA ÖYKÜSÜ 


Copyright: Enerji Günlüğü - Halil SARI tarafından, Enerji Günlüğü için kaleme alınan bu yazı kopyalanıp çoğaltılamaz, izin alınmaksızın kısmen dahi olsa yayınlanamaz.