HALUK DİRESKENELİ - MİLANO / İTALYA
"PowerGen Europe" Konferans Fuar ve Sergisi için 21-22-23 Haziran 2016 günleri Milano (İtalya) kentinde idim. Milano'ya Konferans öncesi eşimle beraber geldim. Bir hafta süreli fuara yakın makul fiyatta küçük kullanışlı bir apart otel bulduk. Beraber haftasonu Milano'yu yürüyerek gezdik, Trenle Como gölü kıyısına gittik. Varenna da indik, Feribot ile Como gölünde Menaggio, Bellagio kasabalarına uğradık. Yine feribotla Como kentine geldik, sokaklarda dolaştık, sokak kahvesinde Happy Hour'a katıldık, Katedrali gezdik. Akşam başka bir trenle Milano'ya döndük.
LaScala Operasında Çarşamba akşamı Guiseppe Verdi'nin "Simon Boccanegra" operasını balkondan izledik. "Opera böyle sahnelenir, böyle oynanır, böyle sunulur" diye ders verdiler. LaScala operasını gördükten sonra bizimkileri, İstanbul'daki gereksiz erotik çeşitlemeleri, Ankara'da sahneyi dolduran gereksiz dekorları artık çok yavan bulduğumu ifade edeyim.
Evde akan musluk suyu çevredeki Alp dağlarından geliyor. Kolay içilebiliyor. Yaya arterinde sağanak yağmur altında uzun yürüyüşler yaptık. Eski dönemlerden kalma klasik binaları gördük. Müzeleri gezdik. Yakın parklarda sabah yürüyüşü yaptık. Hangi lokantaya gitsem spagetti istedim, sade su içtim. Makul para ödedim.
Konferans süresince çok sayıda yerli yabancı enerji profesyoneli, çalışanı ile tanıştım, konuştum, bilgi alışverişinde bulundum. Sunumlar izledim, tanıtımlar takip ettim. Türkiye'den gelen çok sayıda piyasa yetkilisi ve çalışanı vardı. Sergi salonunda konuyu ciddiye alanlar, iyi hazırlananlar olduğu gibi, tümüyle panayır havasına sokanlar, kokteyl yemekleri bolca yiyip düzenlerini bozanlar, içkiyi kaçıranlar, geziyi eğlence tatil alışveriş kapsamında düşünenler de vardı. Öğleden sonraları, tezgah altlarından, çantalardan, bavullardan, kutulardan içkiler çıktı, herkes herkese ikramlar yaptı.
Yabancılar bana öncelikle ekonomiyi ve yatırım ortamını sordular. Ben ne diyebilirim ki? Bizdeki uygulamalar onlara ters geliyor. Rekabet, hukukun üstünlüğü, yargı bağımsızlığı, güçler ayrımı konuları onlarda çok net. Bunların olmadığı ortamlara gelen yok.
Genelde bize karşı, bizim piyasaya karşı isteksizlik, ilgisizlik hissettim. Konuştuğum yabancı yatırımcılarda, Türkiye'ye karşı temkinli tavır değişikliğini, risk iştahının kaçmasını gözlemledim. İleride yatırım beklentilerinin çok farklı algılandığını görürsek şaşırmayalım.
Yabancılar arasında pazarlamayı, satış psikolojisini bilmeyenler çoğunluktaydı. Teknik eğitimli bir insanı sonradan satış elemanı yapamazsınız. Müşteriye nasıl davranılacağını bilmeyenler, çok olumsuz davrananlar, terslenenler, gereğinden fazla uzun sunumlar yapanlar, başından atanlar, sorulara cevap vermeyenler, ilgilenmeyenler, “bitsede gitsek, alışveriş yapsak”, havasında olanlar vardı.
Sadece eşantiyon toplayıcıları, konuyla ilgisiz insanlar çoktu. Herkes için ayrılmış dinlenme yerlerinde koltuk ve yer tutanlar, soruları anlamayanlar, yabancı dil bilmeyenler, kendi konusunu bilmeyenler çoktu. Konusunu çok bildiğini sanıp, 1-2 soruda mat olanlar, saçma sapan bilgilerle dolu süslü ama boş kataloglar hazırlayanlar...
Yüzyüze görüşmelerde bolca ilk elden piyasa dedikodusu yapıldı. Zamanı geçmiş, teknolojisi bitmiş, fiyatları çok pahalı kalmış, eskinin büyük, şimdilerin hantal firmaları çoktu. Eskilerden tanışık olduğum, şirketinden ayrılmış, başka yer edinmeye çalışanlar vardı. Uzakdoğulular, çok ataktı ama yabancı dil konuşma özürlüsü idiler. Almanlar, Fransızlar, İspanyollar, zaten kendi ana dillerinden başkasını rahat konuşamıyorlardı.
İki büyük hol sergi alanı içinde, şirket bölümlerinde ziyaretçi hangi ülkeden gelmiş ise o ülkenin satış elemanı devreye giriyordu. Türkiye'den çok sayıda misafirim bana uğradı. Ben de sergide gezerken çok sayıda arkadaşıma rastladım, ayaküstü lafladık, görüştük.
Bizim mühendislik şirketlerinin finansman sıkıntısında olduklarını sezinledim. Çoğunun mülkiyeti değişmiş, projeler takılmış, çok borçlanmışlar, borçlandıkları şirketlere çoğunluk hisselerini satmak zorunda kalmışlar. Ayakta olanlar ciddi zorlanıyorlar. Hazır insan sermayesi olan bu kıymetli şirketleri satın almak için çok sayıda yabancı finans gurubu var. Bizden fuara gelen yatırımcı firma yetkilisine ben rastlamadım. Bakanlık ve kamu kurumlarından da gelen yoktu.
Yabancı büyük enerji ekipman satıcısı şirketlerin üst düzey görevlilerinde bir bezginlik sezinledim. Aralarından, "Hep aynı teknolojik çöplükle uğraşıyoruz", diyen bile çıktı. Uzakdoğu imalat rekabetinden bezmişler. Gümrük duvarlarıyla kendi iç piyasa taleplerini rekabetçi ortamda zor götürüyorlar.
Bazı Uzakdoğulu şirketler çok sayıda yabancı (İngiliz) personel işe almışlar, ortalık konulardan habersiz, sattığı üründen habersiz sadece iyi İngilizce konuşan personel ile doluydu. Akdeniz ülkelerinin şirketlerinde tam içe dönük ortam vardı. Bir yabancı ile anlaşmaları çok zor. Tanıtmak aslında en büyük olay.
Sergide bizim imalatçı ve mühendislik şirketlerimizin sayısı artmış. Büyük şirketlerimiz artık ilgi göstermeye başlamışlar. Sergi salonunda yer tutanlar, konferansta bizden sunum yapanlar, sergiyi gezenler çoğalmış. Enerji piyasasında büyük bir yatırım potansiyelimiz var.
Eskiden İnternet-Kafe benzeri parasız yerler vardı, şimdi kablosuz internet (wireless, wi-fi) kullanımı paraya bağlanmış. Zaten herkeste akıllı telefon imkanı var. Otellerde wi-fi zaten standart veriliyor.
Amerikan büyük enerji yatırımcılarının, GT-ST (OEM) üreticisi-buhar kazanı firmalarının bizim piyasaya ilgileri hala var. Ancak onların fiyatları artık çok pahalı kalıyor. Piyasada çok daha makul fiyatta benzer ekipmanlar, ürünler, tesisler var. Yeter ki temel tasarımı yapın, gerisi kolay. ABD fiyatları ile dünya piyasalarında iş almaları sipariş bağlamaları çok zor.
Gelecek yıl (2017) PowerGen Europe konferans ve sergisi Almanya'nın Köln kentinde 20-21-22 Haziran günleri yapılacak. Eğer enerji sektöründe çalışıyorsanız katılmanızı tavsiye ederim. Bu kadar çok enerji piyasası şirketini, yatırımcıları, finansörleri, uluslararası şirketlerin üst düzey yöneticilerini bir arada bulmak, onlarla konuşabilmek her zaman kolay değil.
2018-19-20 yıllarında İstanbul kenti aynı konferans için düşünülüyormuş. Gerçekleşebilmesi için bizdeki yatırım ortamının cazip hale gelmesi, bölgesel savaşların bitmesi, Batı standartlarında altyapı-hukuk-yargı-piyasa mekanizmalarının oluşması şart.
Hepinize güzel bir hafta dilerim. En derin selam ve saygılarımla.