Enerji Günlüğü - Isı ve elektriğin birlikte üretildiği kojenerasyon sistemlerine 2017-2023 yılları arasında 10,9 milyar dolar yatırım yapılması ve bu sistemlerin yaygınlaştırılması planlanıyor.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Enerji Verimliliği ve Çevre Dairesi Başkanlığı tarafından, Kojenerasyon sistemlerinin teknolojik ve mevzuatsal olarak incelendiği, Dünyada ve Türkiye’deki gerçekleşmelere yer verilen Kojenerasyon Raporu yayınlandı. Rapora göre, 2017-2023 yılları arasında uygulanacak olan ‘Ulusal Enerji Verimliliği Eylem Planı’ ile 10,9 milyar dolar kojenerasyon yatırımı yapılması hedefleniyor. Yapılacak olan yatırımlar ile 30,2 miyar dolar tasarruf sağlanacak ve 66,6 milyon ton CO2 salımı azaltılacak.
“Isı ve elektrik ve/veya mekanik enerjinin aynı tesiste eş zamanlı olarak üretimi” olarak tanımlanan Kojenerasyon sistemleri, elektrik şebekesi üzerindeki gerilimi azaltabilir ve sera gazı gibi diğer zararlı emisyonları azaltabilir. Kojenerasyon sistemleri ile yeni iletim ve dağıtım altyapısına olan ihtiyaç azaltılabilir, doğal gaz ve biyokütle gibi bol miktarda temiz yerli enerji kaynağı kullanılabilir.
VERİLEN VERİM BELGESİ SAYISI 168
Raporda kojenerasyon verim belgesi verilen tesislerin kurulu güç ve sayısı açısından incelendiğinde, 2014 yılından 2017 yılına kadar bir artış olduğu 2017 yılından sonra ise bir düşüş olduğu kaydediliyor. 2017 yılına kadar olan artış incelendiğinde yeni yapılan kamu hastanelerinde kurulan kojenerasyon tesislerinin bu artışta önemli katkısının olduğu, bunun yanında değerlendirilen dönemdeki doğalgaz elektrik birim fiyatları açısından bir denge olduğu tespit ediliyor. 2018 yılında doğalgaz fiyatlarındaki artış ve dolar kurunda yaşanan dalgalanmalar sebebiyle sektörün olumsuz etkilendiği ve yeni yatırımların sayısının azaldığı belirtiliyor.
Raporda yer alan bilgilere göre, 2014 yılından buyana Kojenerasyon Tesisi Verim Belgesi almak üzere, EVÇED’e toplam 183 adet başvuru yapıldı. Bugüne kadar 97 adedi bina sektöründe, 71 adedi sanayi sektöründe olmak üzere toplam 168 adet Kojenerasyon Verim Belgesi verildi. Kojenerasyon Tesisi Verim Belgesi verilen tesislerin toplam elektrik azami çıkış gücü 491,7 MWe, ısıl azami çıkış gücü ise 470,2 MWt’dir. Tüm tesisler dahil sağlanacak Birincil Enerji Kaynağı Tasarrufu 2.361 GWh/yıl’dır.
KOJENERASYON KAPASİTESİNDE ÇİN LİDER KONUMDA
Dünyadaki birçok ülke için kojenerasyon yeni bir teknoloji değil ancak son 15-20 yıllık süreçte ülkeler tarafından mevzuatlar hazırlandı, teşvikler geliştirildi ve teknolojik yatırımlar artırıldı. Kojenerasyon sistemleri ülkeler için karbon salımını azaltıcı ve tasarrufu artırıcı etkisi sebebiyle ülke ulusal politikalarına dahil edildi. Dünyada kurulu güç olarak en yüksek kapasite sırası ile Çin (167 GW), AB (119 GW), Amerika (83 GW) ülkelerinde yer alıyor.
TÜRKİYE’DEKİ TEŞVİKLER
Türkiye’de kojenerasyon sistemlerinin gelişmesi için çeşitli teşvikler bulunuyor. Lisans alma ve şirket kurma muafiyetinin yanında, enerji verimliliği destekleri ile yatırım desteği alabilmektedirler. Ayrıca Yenilenebilir Enerji Kanununa göre yenilenebilir yakıtlı kojenerasyon tesislerinden üretilen elektrik alım fiyatına ek olarak tesisin kojenerasyon olması durumunda ilave ödeme alabilmekte.
TÜRKİYE’DE SEKTÖRÜN GÖRÜNÜMÜ
Türkiye’de kojenerasyon tesisleri ilk olarak devlete ait kağıt, demir-çelik, şeker fabrikalarında kurulmaya başlandı. Bu dönem ülke genelinde elektrik şebekesinin oluşmasından sonra fabrikaların şebekeden elektrik çekmesine kadar devam etti. Özel sektör şebekede yaşanan kesinti ve dengesizlikler sebebiyle kojenerasyon tesislerine yöneldi ve durum 90’lı yıllarda artarak devam etti. Otoprodüktör olarak lisanslanan tesislerin kurulu kapasitesi 2006 yılında 8.000 MW’a ulaştı. 2017 yılında kojenerasyon tesisleri tarafından yapılan elektrik üretimi toplam 9.066 GWh ve ısı üretimi de 43.301 TJ oldu.
BAKANLIK ISI KANUNU HAZIRLIĞI YAPIYOR
Isı ve elektriğin birlikte üretilmesi nedeniyle yüksek verimli olması, yerinden üretim olarak kullanılması sebebiyle dağıtım ve iletim kayıplarından tasarruf sağlayabilmesi, esnek şebeke yapılarına olanak vermesi, şebekeden bağımsız çalışabilmesi, karbon salınımını azaltıcı etkisi olması, birçok farklı teknolojik altyapı ve yakıt ile kullanılabilmesi gibi avantajları sebebiyle Bakanlık tarafından kojenerasyon sistemlerinin yaygınlaştırılması, özellikle de bölgesel ısıtma sistemlerinin yaygınlaşması için ısı kanunu hazırlığı yapıyor.
Enerji Günlüğü