Günümüzde daha bir küçülüp yakınlaşmaya başlayan dünyamızda güçlünün, yani emperyalin hükümranlığını sürdürmesi ve bunu olabildiğince çaktırmadan yapmaya çalışmasının adıdır “Küreselleşme”…. diye düşünüyorum.

Dünyamız küreselleşti, en ücra köşede emperyalin çıkarına bir kaynak olsa, ülkeler bir araya gelir, inşaat şirketleri, kredi kuruluşları, sigorta şirketleri, dünya küçülür, kurallar standartlaşır, işlem sonuçlanır. 

Ama örneğin, bir boru hattının geçtiği diyelim 5 ülkede, toprakları kamulaştırılan ve bedeli hiçbir zaman tam ödenmeyen çiftçiler bir araya gelip ortaklaşa hareket edebilir mi? Onlar niçin küreselleşemiyor da, sadece emperyale yarıyor bu küreselleşme. Yani küreselleşme emperyale hizmet ediyor, emperyallenene değil!!!

Neyse, emperyalin sözü üzerine söz olmaz, artık küreselleştik bir kere, bize uymak düşer de emperyalistler kendi aralarında tepişiyor, sonra olan yine bize oluyor, sıkıntı orada.

Güneşi batıramayan imparatorluk, ABD, Rusya falan derken (aslında gelişmiş ülkelerin hemen hepsini kendi çapında emperyal sayabiliriz, amaçları aynı, güçleri farklı) hepimizin bildiği gibi Çin 21.yy’ın yükselişi engellenemeyen devi olarak karşımıza çıktı ve emperyaller arasında yerini almak, dünya lideri olmak için gerekli çalışmalara başladı. Çok yakın gelecekte dünya ekonomisinde Number One.

İşte dünya ekonomisinin yeni lideri Çin, öyle çok kaynak kullanıp, öyle çok mal üretiyor ki, hem tedarikini hem ticaretini güvenli ve istikrarlı bir yapıya kavuşturmak için son derece stratejik bir girişim, program oluşturdu ve adına da, küreselleşen dünyamıza uygun bir şekilde Bir Kuşak Bir Yol (One Belt One Road) dedi.

Çin lideri Xi Jinping (Şi Cinping) tarafından, 2013 yılında Kazakistan’da, sonrasında Endonezya’da gerçekleştirilen iki ayrı toplantıda tanıtılan girişim, temel olarak Çin’in kendi amaçlarına hizmet ediyor olmakla birlikte, dünyaya anlatılırken, uluslararası ticaretin gelişmesinden, az gelişmiş ülkelerin kalkınmasından, refahının artmasından da bahsediliyor…

Konu çok uzun ve detaylı, bu sebeple tek bir yazıda hak ettiği şekilde ifade edilmesi mümkün olmayacak. Konuyu iki, üç makalede ele alıp, hedefini, içeriğini, katılımcı ülkeleri, finans gereksinimi ve kaynağı, kime ne fayda sağlayacak, kimden ne alıp götürecek, bize ülkemize katkısı var mı, kimler destekliyor, kimler karşı duruyor vb kafamdaki sorulara yanıt bulup, kısaca aktarmaya çalışacağım.

Bu ilk yazımızda, genel bir girizgah yapmaya çalıştıktan sonra, girişimin içeriğini ve ana hatlarını ifade etmeye çalışacağım. Sonraki yazılarda ise biraz daha detay girip, görünenin yanında görünmeyeni, söylenenin yanında söylenmeyeni, perdenin arkasındakileri görebildiğim kadarıyla dile getirmeye çalışacağım.

Ekonomide yakın geleceğin dünya bir numarası Çin’in 2022 yılı ihracatı 3.6 trilyon dolar, ithalatı ise 2.7 trilyon dolar. Yani ülke olarak yaptığı ticaretin sonucunda 900 milyar dolar (bizim yıllık ulusal gelirimizden daha çok) cebine para kalıyor. Gayri Safi Milli Hasıla, yani ülke olarak tüm üretiminin toplamı ise 18.1 trilyon dolar.

Bu kadar büyük bir üretimin ve ticaretin gerisinde ise yoğun bir hammadde ve enerji kaynakları ithalatı ile hemen hemen her alanda mal ve ürün üretimi ve ihracatı var…

İşte bu tedarik ve ticaretin güvenli bir şekilde gerçekleşmesi, yollar, köprüler, demiryolları, limanlar ile sürekli ve sürdürülebilir olması için Çin’in çözümü Bir Kuşak Bir Yol programı oldu. Program ilerleyen yıllarda ufak bir isim değişikliğine gitti, artık Kuşak Yol Girişimi (KYG) olarak ifade ediliyor.

KYG’nin ana hedefi, kara ve demiryolları ile limanlar üzerinden, Çin’in tedarik ve ticaret güzergahlarını sağlıklı, güvenli ticarete uygun, modern alt yapıya kavuşturmak. 

Bu kanallar üzerinden tedarikini düzenli bir şekilde gerçekleştirip, mallarını uluslararası piyasaya hızlı bir şekilde ulaştıracak.

Yukarıdaki haritada girişimin ne kadar kapsamlı olduğu çok açık görülüyor aslında. 2022 yılı sonu itibariyle 149 ülke (1), doğrudan veya dolaylı olarak girişim kapsamında yer almaktadır. Ülkemizde bu ülkelerden biri olup aslında girişim içinde orta kuşak olarak belirtilen güzergahın önemli ülkelerinden biridir.

Program kapsamında kara güzergahları “Kuşak”, deniz güzergahları ise “Yol” olarak adlandırılıyor ve sonraki yazımızda yer vereceğimiz 6 ayrı Kuşak güzergahı ve 2 veya 3 Yol güzergahı yer alacak.

Girişim kapsamında toplamda 2970 alt yapı projesinden bahsediliyor ve 4 trilyon dolar seviyesinde bir bütçe planlanmış olmakla birlikte, 7 veya 8 trilyon dolara kadar çıkabileceği öngörüsünde bulunanlar da yok değil.

Kırşehir’in gülleri biter ama 2970 biter mi bilemedim. Bu kadar projenin tamamlanması için nihai hedef 2049 ama önemli kısmının 2035’e kadar tamamlanabileceği değerlendiriliyor.

Görüldüğü üzere, girişim büyük, Çin iddialı, para var…Oluşturulan ticaret fazlası, cari fazla hep ABD tahvillerine yatırılacak değil ya…Böyle bir amaçla kullanıldığında hem siyasi amaçlara hizmet ediyor hem para parayı çeker mantığı ile kazandırıyor. 2022 yılında Çin’in yurtdışı taahhüt gelirlerinin %52’si KYG projelerinden gelmiş örneğin…

Şimdilik tamam diyelim ve girişimin güzergahlarına, büyük projelere, destek ve kösteklere sonraki yazımızda devam edelim.

KYG kapsamında, girişim ile yazılı mutabakat imzalayan ülkeler listesine buradan ulaşabilirsiniz. https://greenfdc.org/countries-of-the-belt-and-road-initiative-bri