MEHMET KARA
Türkiye yılda 50 milyar metreküpe yakın doğalgaz tüketiyor. Geçen yılki 48.7 milyar metreküplük tüketime karşılık bu yıl 46 milyar metreküpe yakın bir tüketim bekleniyor. Tüketilen doğalgazın yüzde 98'i ithal ediliyor. İthalatın yüzde 55-60'lık bölümü Rusya'dan yapılıyor. Dört boru hattı ile üç komşu ülkeden doğalgaz getiriliyor. Rusya'dan iki hat, İran ve Azerbaycan'dan ise birer boru hattı ile gaz geliyor. Ayrıca Katar, Cezayir ve ABD'den sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ithal ediliyor.
Kışın en soğuk günlerinde yaşanan talep artışını karşılayabilmek için gemilerle getirilen sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) gazlaştırılarak şebekeye veriliyor. Getirilen doğalgaz konutlarda, sanayide ve elektrik santrallerinde tüketiliyor.
Türkiye'nin aldığı boru gazına ödeyeceği fiyatlar uzun vadeli kontratlarla belirleniyor. Bu kontratlar, uluslararası petrol fiyatlarına endeksli fiyat formülleri içeriyor. Son dört-beş yılda petrol fiyatlarında yaşanan gelişmelere bakıldığında, fiyatların önce 140 dolarlara kadar çıktığını, son 1.5 yıldan bu yana ise önce 30 dolarlara gerileyip ardından 45-50 dolara yakın seviyelere oturduğunu görüyoruz. Petroldeki bu düşüş, Türkiye'nin enerji faturasını da epey aşağıya çekti. Çünkü hem petrol ucuzluyor, hem de doğalgaz.
Ancak yurt içinde enerjinin nihai tüketim fiyatlarında bu gelişmeleri pek fazla hissetmiyoruz. Bir ara akaryakıt ürünlerinde, yani benzin ve motorinde tavan fiyat uygulamasının da desteğiyle bu düşüşün etkisi bir miktar hissedildi. Geçtiğimiz haftalarda akaryakıttan alınan ÖTV'nin artırılmasıyla bu etki de sıfırlandı aslında. Ancak doğalgazda durum çok farklı gelişti. 2014-2015 kışı ağır geçtiği için önceki yıllara göre çok daha yüksek gaz faturaları ödendi.
Geçtiğimiz yıl ise yumuşak bir kış geçirildiği için faturalar bir önceki kışa göre aşağı indi. Doğalgaz ithalat fiyatındaki düşüşün, tüketicilere de yansıtılması gerektiğini biz de bir yıldan bu yana savunuyoruz. Ama bu yönde bir karar alınmadı, uygulanmadı. Nihayet bu yılın başında yeni Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak, indirim müjdesi verdi. Fakat bunun realize olması için dokuz ay daha beklemek gerekti. Gecikmenin gerekçesi, BOTAŞ'ın geçmiş yıllarda pahalıya alıp ucuza sattığı için ettiği zararların telafi edilmesiydi.
Bize göre bu çok haklı bir gerekçe sayılmazdı. Gecikmeye rağmen, bu son indirimi çok olumlu görüyorum. Vatandaş ve sanayici açısından iyi bir karar. Çünkü özellikle bazı sektörlerde enerji en önemli girdi konumunda. Maliyet düşüşü bu sektörlerdeki şirketleri rahatlatacaktır.
Gerek doğalgaz fiyatının yüzde 10 ucuzlaması gerekse zincirleme etkiyle bazı mal ve hizmet maliyetlerinin ucuzlamasıyla bu son karar enflasyonu aşağı yönlü olarak ciddi şekilde etkileyecektir.