Enerji Günlüğü - Avrupa’da, uzun dönem enerji çalışmaları için bir yol haritası belirlenmesi küresel ısınma hakkında somut bilgiler bulunmaya başlandığından beridir gündemde. 2011 Aralık ayı sonunda Avrupa Komisyonu’nda görüşülen bu konu ile ilgili daha gerçekçi adımlar atılmaya da başlandı. Bunlardan bir tanesi de 2050 yılına kadar Avrupalı devletlerin enerji stratejilerinin belirlenmesi için oluşturulan yol haritası. Bu harita Avrupa Komisyonu ilgili birimi tarafından 15 Aralık 2011’de yapılan bir toplantı sonrasında kamuoyuna sunuldu. Yol haritası, Alman Uluslar Arası İlişkiler ve Güvenlik Enstitüsünden Severin Fischer ve Oliver Geden tarafından incelendi ve kısaca aşağıdaki şekilde değerlendirildi.

Avrupa Komisyonu 2011 Aralık ayında yapılan “2050 Enerji Yol Haritası”ndan sonra Avrupa enerji sektörünün geleceği hakkında yeni bir beyin fırtınası başlattı. Bu tartışmanın devamına yönelik iki önemli anlaşmazlık ise sürüyor. Birincisi, Avrupa’nın ortak kararı enerji politikasının küresel iklim politikaları ile belirlenmesi ki 2007’den beri süregelen bu gelenek artık işlevini yerine getiremiyor gibi. İkincisi ise 2050 yılı için enerji planları yapmak için AB’nin elindeki yetki yetersiz zira hali hazırdaki anlaşmalar Avrupa enerji politikalarını belirlemeye devam ediyor. Bu durumda eğer AB cidden gelecek ile ilgili ciddi planlar yapmayı düşünüyorsa, üye ülkelerin ulusal hâkimiyetlerine bazı konularda kendi sınırlama konması gerekiyor.
2009’da Kopenhag’ta gerçekleşen UNFCC zirvesinden sonra AB’nin 2050 yılında için belirledikleri hedeflere ulaşmak için çalışmalar da hız kazandı. Bu yönde hazırlanan planlar özellikle enerji sektörünü yakından ilgilendiriyor. Nedeni ise basit, düşük karbon salımı için revizyona gidilmesi gereken en önemli alanlar enerji ve taşımacılık. Bu amaç ile şimdiye kadar önemli yol haritaları hazırlayan bilim adamları, komisyonlar ortaya çıkmaya başladı bile. Ancak orta ve uzun dönem için Avrupalı parlamenterler tarafından ortak bir karar varılması zor görünüyor. Özellikle enerji alanında ortaya atılan fikirler ki bunlar düşük karbon salımı için olmazsa olmaz görülüyor, uzlaşmaya varılması imkânsız birer düşünceden ileri gidemiyor.
Avrupalı ülkeleri bağlayacak bir iklim değişikliği planı yapmak ve bu planı uygulamaya sokmak, devletlerin ulusal bağımsızlıkları göz önünde bulundurulduğunda çok zor görünüyor. Bu bağlamda 2050 için Enerji Yol Haritası hazırlamak ve bunu üye ülkelere kabul ettirmek mevcut AB’nin statüsüne uymuyor. Bu nedenle böyle bir yol haritasının uygulanması sadece tek bir kişi, kurul ya da ülkenin hazırladığı bir projeden öte tüm üye ülkelerin gönüllü katılımını gerektiriyor. Bu noktada ise üç temel ve makul seçenek öne çıkıyor.

1 - Orta dönem hedeflerin tanımlanması
Avrupa Konseyi’nde, 2020 için sera gazı salımını yüzde 20 düşürmeyi hedefleyen, net ve bağlayıcı bir karar olarak ortaya atılan tasarı 2005 yılında kabul edilmişti. 2025-2030 arası hedeflerin ise hazırlanması planlanan yol haritasında kesin bir şekilde dile getirilmesinin önemi büyük. Çünkü hazırlanacak bu haritada yer alan net bilgiler sayesinde uygulamayı yapması beklenen devletler bu yönde yapmaları gereken yatırımları her yönüyle değerlendirme şansını bulabilecekler. Meydana gelecek ortamda Komisyonun ve Avrupa Parlamentosunun görevi ise düzenlemelerin ve kararların uygulanması aşamasını formüle etmek olacak.
Ancak 2020 için konan hedefler için bile somut adımlar atmaktan uzak olan böyle bir ortamda 2025-2030 için konacak hedefler üzerinde uzlaşmanın ne kadar mümkün olduğu da büyük bir soru işareti. 2050 için üzerinde durulan karbon salım seviyesini yüzde 80 düşürme hedefinin ise gelecekte yıllarda güney ve doğu ülkeleri tarafında sekteye uğratılması mümkün görülüyor.

2 - Elektrik Market Yapısının Koordinasyonu
Yayınlanan yol haritasında düzenlenmesi zorunlu olarak görülen Avrupa enerji ilişkileri ve piyasası ise şimdiden apayrı bir sorun teşkil ediyor. Çünkü AB’nin üye ülkelerin enerji işlerine karışma gibi bir yetkisi yok. Ayrıca önemli üye devletlerin planda önemle üzerinde durulan nükleer enerjinin daha fazla kullanması yolunda bir adım atma isteklerinin de olmadığı bariz.
Yol haritasının bazı önemli konularda kesin hedef ve ya kanı belirtmemesi de kaçınılmaz tartışmaları başlatmış durumda. Bunların en önemlilerinden biri ise mevcut enerji yasalarının orta dönemde reforma ihtiyaç duyup duymayacağı, hatta belki de tamamen değiştirilmesi gerekip gerekmediği. Eğer yasalar ile belirlenen kesin stratejiler olmazsa üye ülkelerin konulan ve konulacak hedeflere ulaşması imkansız görünüyor. Dahası yenilebilir enerjinin sağlayacağı dekarbonizasyonun ülkelerin ulusal bağımsızlığı engeline takılması da büyük olasılık.
Yine de 2050 yol haritası Avrupalı devletler arasında artık tabu halini almış ulusal enerji politikaları konusunun açıklığa kavuşturulması için önemli bir adım olarak görülmeli. Özellikle elektrik sektöründe Avrupalılaştırma eğiliminin sürdürülmesinin faydalı olacağı bir gerçek.

3 - Arz tekrarı
Bir başka seçenek ise şu anda bir anlaşmaya varılmanın ne kadar zor olduğunu göz önüne alarak, mevcut yol haritasının daha sonra daha gelişmiş bir versiyonu ile tekrar ortaya sunulması. Ancak daha önceleri birçok projenin ve belgenin karşılaştığı tozlu raflarda kaybolma sonunun engellenmesi için ilgili kurumların konuyu sadece erteleme olarak görmesi ve peşini bırakmaması önemli. AB’nin üye ülkelerin enerji işlerine karışamaması ve 2012 için ortak bir karara varılamayacağı gerçeği böyle bir üçüncü çözümün ortaya atılmasında önemli bir etken olarak görülebilir.

AB 2050 Enerji Yol Haritası tam metni için...