Enerji Günlüğü - Türkiye halkının büyük çoğunluğu tükettiği elektriğin güneş, rüzgar ve doğalgazdan üretilmesini tercih ediyor. 

Kadir Has Üniversitesi Enerji ve Sürdürülebilir Kalkınma Uygulama ve Araştırma Merkezi (CESD) tarafından bu yıl dördüncüsü gerçekleştirilen “Türkiye Toplumunun Enerji Tercihleri Araştırması” sonuçlandı. Toplumun enerji ve enerji politikalarına bakış açısını tespit etmek amacıyla, 16 ilde 18 yaş ve üzeri bin 215 kişi ile yüz yüze görüşmelerle gerçekleştirilen araştırmanın sonuçları, Kadir Has Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Sondan Durukanoğlu Feyiz ve araştırmayı gerçekleştiren proje ekibinin koordinatörü ve CESD Müdürü Prof. Dr. Volkan Ş. Ediger tarafından online bir toplantı ile paylaşıldı.

Araştırmanın 2019 yılı sonuçlarına göre, Türkiye’nin enerji tercihinde güneş, rüzgar ve doğalgaz öne çıkıyor. Türk halkı yenilenebilir enerji kaynaklarından güneş ve rüzgarı tercih ederken, pahalılığından yakınsa da doğalgazdan da vazgeçmiyor. 

Tükettiği elektriğin güneş enerjisinden üretilmesini tercih edenlerin oranı yüzde 81 ile ilk sırada yer alıyor. Rüzgar enerjisi yüzde 77 ile ikinci ve doğalgaz da yüzde 70 ile üçüncü tercihi oluşturuyor. Isınmada ise doğalgaz yüzde 83 ile tartışmasız ilk tercih olarak öne çıkıyor. 

Ankette yer alan ‘Yaşadığınız il sınırları içinde .... santrali kurulmasını ne derece desteklersiniz?’ sorusuna 2018 ve 2019 yıllarında verilen yanıtlarda farklı sonuçlar ortaya çıktığı gözlemlendi. 2016 ve 2017 yıllarında ‘doğalgaz’, ‘jeotermal’ ve ‘kömür’ ilk üç sırada yer alırken, 2018 ve 2019’daki sıralama ‘güneş’, ‘rüzgar’ ve ‘doğalgaz’ olarak değişti. 2016 ve 2017 yıllarında, en az desteklenen nükleer yüzde 27-20 ve hidroelektrik yüzde 27-22 iken 2018 ve 2019’da en az desteklenen kömür yüzde 19-16, nükleer ise yüzde 14-20 oldu.  

‘Maliyetleri aynı ve kolaylıkla erişilebilir olsalardı, hangisini evdeki enerji ihtiyaçlarınızı karşılamak için kullanmayı tercih ederdiniz’ sorusuna verilen yanıtlardaki ilk üç seçenek dört yıldır değişmeden doğalgaz, güneş ve rüzgar oldu. Fakat dört yıl içerisinde karşılaştırma yapıldığı zaman, doğalgazda yüzde 63’ten yüzde 35’e düzenli bir azalış, rüzgarda ise yüzde 6’dan yüzde 18’e düzenli bir artış gözlendi.

ENERJİDE EN BÜYÜK SORUN YİNE PAHALILIK

Türkiye enerji sisteminin en önemli sorunu olarak pahalılık öne çıkıyor ancak bir önceki yıla göre bu görüşte bir düşüş görülüyor. Pahalılık yanıtı verenlerin oranı 2016-2018 arasında yüzde 31’den yüzde 42’ye çıkarken, 2019’da yüzde 37 olarak gerçekleşti. Çevre sorunlarına yönelik toplumsal endişe de sürekli artarak  yüzde 22 oranıyla 2019’da ikinci sırada yer aldı. 2016’da katılımcıların yüzde 39’unun enerjide en önemli sorun olarak gördüğü ‘ithal enerjiye bağımlılık’ ise sürekli azalarak 2019’da yüzde 8’e kadar düştü. 

ELEKTRİK VE DOĞALGAZ DAĞITIM BEDELLERİ ÇOK YÜKSEK BULUNUYOR

 Türkiye halkı elektrik dağıtım bedellerini yüksek buluyor ve haksız yere alındığına inanıyor. Ankete katılanların yüzde 46’sı elektrik dağıtım bedellerini çok yüksek bulurken, yüzde 29’u elektrik dağıtım bedellerinin haksız yere alındığına inanıyor. Katılımcıların sadece yüzde 5’i dağıtım bedellerinin uygun olduğunu düşünüyor. 

Doğalgaz dağıtım bedellerini çok yüksel bulanların oranı yüzde 37 iken, bu bedelin haksız yere alındığına inanların oranı yüzde 23 ve uygun bulanların oranı da yüzde 4 olarak öne çıkıyor. 

TÜRKİYE’NİN EN ÖNEMLİ SORUNU EKONOMİ

Türkiye’nin en önemli sorunu nedir sorusuna verilen yanıtlarda ilk sırayı yüzde 33 ile ekonomi alırken, onu yüzde 16 ile demokrasi, yüzde 14 ile eğitim ve yüzde 10 ile çevre izliyor. Ekonomiyi sorun olarak görenlerin oranı bir önceki yıla göre hafif gerilerken, eğitimi sorun olarak görenlerin yüzde 2 oranında gerilediği görülüyor. Buna karşılık demokrasiyi sorun olarak görenlerin yüzde 2, çevreyi sorun olarak görenlerin yüzde 3 oranında arttığı görülüyor.

TÜRKİYE HALKININ NÜKLEERDE KAFASI KARIŞIK

Anket sonuçlarında Türk halkı yaşadığı ilde bir nükleer enerji santrali kurulumuna yüzde 64 oranında karşı çıkıyor. En fazla karşı çıkan il yüzde 87 ile Adana olurken, en fazla destekleyen il de yüzde 100 ile Erzurum olarak dikkat çekiyor. Nükleer santrallerin çevre ve toplum sağlığı için tehdit oluşturduğu ve riskler içerdiğini düşünenlerin oranı Türkiye genelinde yüzde 54,1 iken, Türkiye’de nükleer enerji santrallerinin kurulmasının enerjide dışa bağımlılığı azaltıp fiyatları düşüreceğini düşünenlerin oranı yüzde 44,6. Yine Türkiye’nin kendi nükleer enerji teknolojisini geliştirmesi gerektiğini düşünenlerin oranı da yüzde 41.  

ENERJİ İTHALATINDA TERCİH UCUZ OLANA VE ÖZTÜKETİME KAYDI

“Türkiye’nin enerjiyi en fazla hangi ülkeden almasını tercih edersiniz?” sorusuna katılımcıların cevabı yüzde 30 oranında Azerbaycan olsa da, bu yıl ucuz olandan ve kendimiz üretelim diyenlerin oranında büyük bir artış oldu. Ucuz olandan alınsın diyenlerin oranı bir önceki yıla göre yüzde 5 artarak yüzde 18’e yükselirken, kendimiz üretelim diyenler de yüzde 6 artarak yüzde 27’ye yükseldi.  

Aynı soruya ‘Rusya’ yanıtını verenlerin oranı ise 2016’da yüzde 20 iken 2019’da yüzde 9 olarak gerçekleşti. Üçüncü sıradaki İran ise sürekli azalarak yüzde 6’dan yüzde 3’e düştü. Diğer yandan ‘ucuz olandan alınsın’ diyenlerin oranı sürekli artarak yüzde 1’den yüzde 18’e, ‘hiçbiri/kendimiz üretelim’ diyenlerin oranı ise yüzde 3’ten yüzde 27’e çıktı.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ VE ÇEVRE DUYARLILIĞI ARTIYOR

Ankette Türk halkının iklim değişikliği ve çevre duyarlılığının arttığı görülüyor. “Dünya enerji sorunlarından hangisi en önemlidir?” sorusuna verilen yanıtlarda ilk üç sıralama değişmedi ancak ‘çevre ve insan sağlığı’ diyenlerin oranı 2017’den 2019’a yüzde 41’den yüzde 31’e düşerken, ‘enerji fiyatlarının yüksekliği/dalgalanması’ yüzde 16-20-18 olarak gerçekleşti. Üçüncü sıradaki ‘iklim değişikliği/küresel ısınma’ ise yüzde 12’den yüzde yüzde 16’ya çıktı. 

Sabiha KÖTEK - Enerji Günlüğü