Suriye’nin başkenti Şam (Damascus) şehrine, Amerikan-Türk ortak girişim şirketinin genel müdürü Jeff  Green ile 1994 yılında beşinci kez gittim. 

Suriye petrol rafinerileri kamu şirketinin bir yeni su borulu buhar kazanına ihtiyacı var. Amerika o sıralar Suriye`ye ambargo koymuş. Aynı şirketin Kanada kuruluşu teklif veriyor. Teklifi onlar adına biz Ankara`da hazırlıyoruz.

Kanada firması çalışanı görüntüsü ile yer görme ve müşteri ziyaretleri yapıyoruz. Sanki Kanada firmasında çalışıyoruz.

Birimiz İngiliz, diğerimiz Türk vatandaşı. Önemli değil, teklif Kanada şirketi adına veriliyor. İşi alınca herşeyi, tasarımı, imalatı Ankara`da biz yapacağız.

Kanada bu aracılık işinden 50k$  alacak. Ataları Maraş vilayetinden 1915`te kaçmış Suriyeli Ermeni Temsilcimiz George Seropian`a 25k$ vereceğiz.

Fiyat 1.7m$. Su borulu Buhar kapasitesi 55 ton/saat buhar, 20-bar kızgın buhar. Daha önce benzerini yapmışız, tasarım hazır. Bizim için kolay bir teklif.

Bir önceki gelişimizde teklifi verdik, Alman, Fransız ve Çinli rakiplerimiz var. Kalite yetersizliği yüzünden Çinli firma diskalifiye oldu. En düşük fiyatı veren biz kaldık.

Değerlendirme kurulu üyelerinden biri ihale şartnamesindeki bir maddeyi öne sürdü. İşletme ve bakım kataloglarını istedi.

İşletme ve bakım katalogları (operating & maintenance manual, veya o&m manual) iş bitimi malın tesliminde son kullanıcı müşteri personeli için özel olarak hazırlanır, öyle verilir. İşin kontrat sürecinde başta verilmez. Sadece vereceğinizi taahhüt edersiniz.

Sonuçları öğrendik, ancak bu işletme bakım kataloğunu nasıl temin edeceğiz, bilemiyoruz. Ertesi gün iş saati içinde teslim etmemiz lazım.

Suriye Şam temsilcimizin ofisine döndük. İş saati geçmiş, sekreter hanım evine gitmiş. Kanada ofisimiz 7 saat öncesi olduğu için henüz çalışıyor. Telefon imkanı yok. Suriye Muhaberatı bizi hem dinliyor, hem telefonu geç bağlıyor.

İnternet o zamanlar yok. Kanada ofisine kısa bir faks çektik. Benzer bir işin o&m el kitabının önemli sayfalarını faks ile göndermelerini istedik. Gelen faks önce suriye Muhaberatı’na varıyor, onlar uygun bulurlarsa bize gönderiyorlar.

Gece yarısı faks makinası çalıştı, Kanada  merkezden bize o&m el kitabı sayfaları gelmeye başladı. 20 sayfa, zor okunan bir metin geldi.

Jeff ile ben nöbetleşe bilgisayar başına geçtik. Gelen faks metnini tekrar yazdık. Suriye için özel yeni bilgiler ekledik. Kazanı tekrar anlattık, olmayan kısımları başka metinlerden kopyala yapıştır yaptık.

İmla ve ifade hatalarını düzelttik, sabaha karşı yaklaşık 100 sayfa yeni işletme bakım kataloğunu bitirdik.

Resimler ekledik, kağıda bastık, fotokopi ile çoğalttık, kitap haline getirebilmek için spiral sırt taktık. Sabah 10 takım işletme ve bakım el kitabı hazırdı. 

Sabah ümitsiz bir şekilde ofise gelen Suriye temsilcimizin eline teslim ettik. Temsilcimiz büyük bir sevinç ile kamu şirketi ofisine gitti ve sundu. Ertesi gün ihale kontratını imzaladık.

Yurtiçi piyasadan daha yüksek fiyata malı sattık. Bir yıldan kısa bir sürede imal ettik, Mersin`den Laktakia limanına sevk ettik. Rafineride yerine montaj için ayrı para aldık. İyi para kazandık. 

Rafineri Suriye`nin Kuzeydoğu köşesinde idi. Şimdi oralar harabeye döndü. Bölge hükümet güçlerinin elinden çıktı. Kim bilir kimin elinde?

Suriye`nin eğitimli insanları artık yok. Ülkeden kaçtılar. O güzel piyasa bizler için yok. Yeniden oluşması için on yıllar gerekecek.

Biz  iş aleminin insanları bölgede barış olduğu zaman mal hizmet satarız. İş, istihdam ve yatırım sağlarız, para kazanırız.

Savaşta sadece silah tüccarları para kazanır. Savaş tüccarları, silah üreticileri kendileri bu coğrafyada yaşamazlar. Savaş sadece onlara yarar. En iyi en son teknolojiye sahip şirketler para kazanır. Savaşa karışan bizim coğrafyanın insanları ise birbirini yer ve sadece acı çeker.

Savaşta kazanan taraf olmaz. Savaş tüm tarafların tüm kaynaklarını emer bitirir. Savaştan kaçınmak istiyorsanız, her zaman caydırıcı güçte savaşa hazır olmalısınız.

Altay yeni kuşak savaş tanklarını seri imalata sokmak zorundayız. F16 savaş uçaklarından daha iyilerini yapmak zorundayız. Patriot ve S-400 yerden havaya füzelerden daha iyilerini üretmek zorundayız.

İnsan kaynağını savaş ortamında iyi yönetebilmek için askeri komuta kadrolarını en iyi şekilde yetiştirmek ve devamlı eğitmek zorundayız.

Bu zor coğrafyada hayatta kalabilmek için bütün bunları ve daha fazlasını yapmaya mecburuz. 

...