Enerji Günlüğü - (Mehmet KARA) Zorlu Enerji Genel Müdürü Sinan Ak, arz fazlası nedeniyle baz yük santral yatırımlarına “es verildiğini”, sıfırdan projelerin beklentiler ışığında yeniden ele alması gerektiğini belirtti. Ak, gelişmelere bakılırsa doğalgaz santrallerine yatırımın tekrar öne çıkabileceğini söyledi.

Zorlu Enerji Genel Müdürü Sinan Ak ile darbe girişimi sonrası yatırım ortamını ve beklentileri, enerji sektörü merkezli olarak konuştuk. Şirket olarak başlamış yatırımlarına kesintisiz olarak devam ettiklerini kaydeden Sinan Ak, yeni yatırımların ise darbe sonrası yatırım ortamını belirleyecek yeni şartların netleşmesiyle birlikte yeniden ele alınması gerekebileceğini söyledi.  

15 Temmuz 2016 darbe girişimi sonrası ortam yatırımlarınızı nasıl etkiledi? 

Enerji, günübirlik kararlarla dönen bir sektör değil. Yatırımlarımıza devam ediyoruz. Yatırımlarımızı durdurma gereği görmüyoruz. Bazı konularda netleşme sağlandıktan sonra, enerji yatırımlarının da diğer tüm alanlarda olduğu gibi, yeni döneme, yeni beklentilere göre yeniden ele alınması gerekebilir. 

Yeni yatırımları mı kast ediyorsunuz?

Evet. Rüzgar, güneş, jeotermal ve biyokütle gibi yenilenebilir kaynaklara dayalı enerji yatırımlarının önünün açılmasına yönelik süreçler devam eder. Ama baz yük dediğimiz, kömür, doğal gaz ve rezervuarlı hidroelektrik santralleri gibi yatırımlar konusunda biraz yavaşlama görülmesi normal. Bunun birinci nedeni, halen arz fazlası bulunması. Toplam üretime baktığımızda, çok acil bir ilave elektrik üretim yatırımı ihtiyacı yok. Hatta bu kaynaklara dayalı yaklaşık 9 bin MW’lik daha yatırım geliyor. Bunlar, en azından kısa ve orta vadedeki ihtiyacımızın çok üzerinde rakamlar. Bu nedenle ek süremiz var. 

Peki yaşanan olaylar hükümetin bu konulara yaklaşımını nasıl etkiledi ya da etkiler? 

Bu yaşanan gelişmeler, enerji karar mekanizmalarındaki genel yaklaşımı büyük ölçüde değiştirmedi. Ancak gelecekte bazı öncelikler değişebilir. Örneğin hükümetin son dönemdeki önceliği elektrik üretiminde yerli kömürden daha fazla yararlanmak idi. Bu konudaki gelişmeleri takip etmek gerek. 

Neden değişebilir, biraz açar mısınız?

Öncelikle Türkiye-Rusya ilişkileri hızla düzeliyor, gelişiyor. Bu çerçevede Rus doğal gazını Türkiye’ye ve Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşımak üzere geliştirilen Türk Akımı Projesi yeniden gündeme geldi. Ayrıca İsrail doğal gazı da yeniden konuşulmaya başlandı. Bu kadar doğal gazın Türkiye’den geçmesi söz konusu olacaksa, doğal gaz santrallerine de yeniden dönüş yaşanabilir. 

Gaz bollaşırsa fiyatı da ucuzlar diye mi? 

Evet. Zaten daha şimdiden içeride fiyatların düşeceği konuşuluyor. Ben sonbaharda minimum yüzde 10’luk bir düşüş bekliyorum. Çünkü Türkiye’nin ithal ettiği doğal gaza ödediği fiyatlar son zamanlarda çok düşük seyrediyor. Dünya fiyatlarına baktığımızda son zamanlarda bin metreküp başına gaz fiyatı 150 dolara kadar düşmüş durumda. Aslında Gazprom ile anlaşmalarımıza baktığımızda, doğal gaz ithalat fiyatlarımızın da yaklaşık 450 TL olduğunu görüyoruz. Daha da aşağı inme marjı bile var. O yüzden, belki bu yeni açılımlarla, Rusya ve İsrail ile yapılacak açılımlarla gelecek yeniden şekillenebilir. 

Tek belirleyici fiyat mı peki? 

Esas belirleyici fiyat, ancak tabii ki tek faktör değil. Biliyorsunuz doğal gaz kömüre göre hem daha temiz bir yakıt, hem de daha az karbon salıyor. Yeni doğal gaza alternatifler yaratılır, fiyatlama mekanizması uluslararası standartlara getirilebilirse gelecekte elektrik üretim yatırımlarında doğal gaza dayalı projeler yeniden öne çıkabilir. Rusya ile yaşanan bir süreç var, ilişkiler gelişiyor. Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Rusya ziyaretinde de bu konular ele alındı. Bu alandaki tercihlerde değişiklikler yaşanması söz konusu olabilir. 

Yatırımcıların tercihlerinde mi? 

Evet. Fiyatlar ve maliyetler üzerinde önemli etkileri olacak genel enerji politikalarında değişiklikler yaşanırsa, bu durumun yatırımcıları etkilemesi de kaçınılmaz olacaktır. Bu yüzden, elektrik alanında yeni yatırımlara girmeden önce iki kere, üç kere düşünmek lazım. Hiç olmazsa yeni politikaların ve yatırım ortamındaki muhtemel yeni şartların netleşmesini beklemek lazım. 

Yenilenebilir enerji konusundaki hedefler de mi sekteye uğrar bu durumda?  

Hayır. Değişen şartlar, yenilenebilir kaynaklara dayalı yatırımlarla ilgili hedefleri değiştirmez. Çünkü bu du yatırımların iklim değişikliğiyle mücadele konusunda taahhüt edilmiş hedeflerle de doğrudan ilgisi var. Dolayısıyla yenilenebilire dayalı yatırımlar öyle ya da böyle yapılacak. 10 yıl sonrası için rüzgarda 10, güneşte 5 bin MW’lik bir kurulu güç hedefi var. Ülkedeki genel ekonomik büyüme, bu kadarlık bir ilave kurulu gücü rahatlıkla absorbe eder. İlgili takvim içinde tamamlanacak bu yatırımlar sisteme ilave bir arz fazlası getirmez. 

Ekonominin ve enerji sektörünün geleceğine nasıl bakıyorsunuz? 

Ben geleceğe olumsuz bakmıyorum. Sadece yeni başlayacak baz yük enerji yatırımlarıyla ilgili olarak es verdik diyebiliriz. Sektörde arz fazlası olduğu için dinleniyoruz. Son zamanlarda öncelik, yerli kömüre dayalı yatırımlardaydı. Ama yeni politik açılımların, özellikle Rusya ve İsrail ile ilişkilerdeki yeni dinamiklerin etkisiyle bir miktar daha doğal gaza dayalı yatırım gelebileceğini düşünüyorum. İthal kömüre 15 dolar ilave yük geldi, bu 30 dolara da çıkabilirdi. Buna karşılık, hükümet doğal gazın içerideki satış fiyatlarını indirmeye hazırlanıyor. Yani ithal kömürden uzaklaşacağız. Bugüne kadar doğal gazın önündeki en önemli engel Rusya ile yaşanan sorun idi. Doğal gazın hem arz güvenliği riski vardı, hem de ciddi cari açığa yol açıyordu. Bugün geldiğimiz noktada ise yeni dinamikler var. Ekonomik açıdan değerlendirdiğimizde, hali hazırda doğal gazın bin metreküpünün satış fiyatı 870 TL civarında. Döviz kuru açısından ise 260 dolarlarda, kur hareketlerine göre TL fiyatı değişiyor. Gelecek aylarda doğal gazın yurt içindeki satış fiyatında yüzde 10 indirim yapılırsa bu 225-230 dolara düşer. Genel düşüşün etkisiyle 200 doların altına kadar da gidebilir. Diğer yandan kömür ithalatına ilave vergi koyuyorsan, halen çok az çalışan doğal gaz santralleri daha uzun sürelerle çalışmaya başlayacak demektir. 

İnşası devam eden yatırımlarınızda durum nedir? 

Zorlu Enerji olarak, halen 3 santralimizle ulaştığımız 140 MW’lık jeotermal gücümüze, inşaatına bu yıl içinde başladığımız 165 MW’lik Kızıldere III santralimizi ekleyeceğiz. Ayrıca Osmaniye’nin Bahçe ilçesinde 100 milyon Euro yatırımla hayata geçirdiğimiz toplam 80,3 MW kapasiteli Sarıtepe-Demirciler Rüzgar Enerji Santrali projemizin ilk iki etabı devreye girdi, ay sonunda tam kapasite devreye almayı planlıyoruz. Ayrıca Rize İkizdere'deki hidroelektrik santralimizde iyileştirme çalışmalarına başladık. Santralimizin verimliliğini artırarak, elektrik üretim kapasitesini de 18,6 MW’den 26 MW’ye çıkaracağız. 

Mehmet KARA