Enerji Günlüğü - Rusya EastWest Enstitüsü’nden Danila Bochkarev, 2035 yılına kadar Rusya’nın gaz ihracatının yüzde 40’ından fazlasının Asya-Pasifik ülkelerine gideceğini söyledi. 

Suriye başta olmak üzere Ortadoğu ve Doğu Akdeniz, küresel güçlerin savaş arenası. Bu mücadelede en önemli faktör ve de araç enerji. 20. Yüzyıldan farklı olarak bu kez başrolde petrol yerine doğalgaz var. Avrasya doğalgaz piyasasında en etkili aktör ise Rusya. Bu ülke hem Avrupa Birliği ülkelerinin hem de Türkiye’nin enerji alanındaki en büyük partneri konumunda. Ancak Avrupa ve ABD, Rusya’nın doğalgaz arenasındaki gücünü sınırlamak için her cephede büyük bir çaba içinde. Rusya ise Garp Cephesi’nden gelen her türlü aksiyona, kendin alternatif çözümünü ortaya koyarak karşılık veriyor. “Savaş halinde bile vanaları kapatmayan güvenilir gaz tedarikçisi” imajını koruma iddiasındaki Rusya, küresel enerji piyasalarındaki her türlü gelişmeye de ayak uydurarak bunu yapıyor. Rusya EastWest Enstitüsü Kıdemli Araştırma Görevlisi Danila Bochkarev, DÜNYA’nın sorularını cevapladı. 

 

Gelecek 10 yılda küresel doğalgaz talebi sizce nasıl bir seyir izleyecek? 

 

Dünyada doğalgaz talebi önümüzdeki yıllarda büyümeye hazırlanıyor. BP Dünya Enerji İstatistikleri Raporu yılda yüzde 1.6 büyüme öngörüyor. Doğalgaz 2035 yılına kadar petrolden sonraki ikinci en büyük enerji kaynağı olacak. Uluslararası Enerji Ajansı, 2022 yılında küresel gaz tüketiminin 3630 bcm’den 4000 bcm’ye yükseleceğini öngörüyor. 

 

Talep artışının coğrafi dağılımı nasıl olacak? 

 

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), 2040 yılına kadar dünyadaki toplam enerji talebinin bugünküne oranla yüzde 30 büyüyeceğini öngörüyor. Buna karşın aynı dönemde doğalgaz yüzde 50 büyüyeceğini tahmin ediyor. Doğalgaz talebindeki artışın büyük bir kısmı Asya’dan gelecek. O bölgede 2014-2040 arası 739 bcm ek talepten söz ediliyor. Aynı şekilde 2014-2040 arasında Ortadoğu’da da 363 bcm’lik ilave bir talep bekleniyor. Buna karşılık aynı dönemde Avrupa’daki gaz tüketiminin sadece 50 bcm artacağı tahmin ediliyor. 

 

Peki boru gazı ile sıvılaştırılmış doğalgaz arasında nasıl bir denge oluşacak?

 

Önümüzdeki yıllarda sıvılaştırılmış doğalgaz piyasasındaki büyüme, boru gazı ticaretindeki büyümeden daha önemli olacak. BP, 2035 yılı itibariyle LNG’nin dünya genelinde ticareti yapılan gazın yarısını oluşturacağını öngörüyor. LNG’nin halihâzırdaki payı yüzde 32 olduğunu düşünürsek bunun ciddi bir pay artışı olduğu açık. 

 

Rusya, genelde enerji ve özelde doğalgaz trendlerine nasıl hazırlanıyor? 

 

Rusya hem LNG’yi hem de boru gazı üretim ve satışını arttırmaya çalışıyor. Buna paralel olarak ihracat yollarını da coğrafi açıdan çeşitlendiriyor. Bu çerçevede Avrupa, Rus gazının ana hedefi olmaya devam edecek. Ancak Asya-Pasifik bölgesinin payı artacak ve 2035 yılına kadar Rusya’nın gaz ihracatının yüzde 40’ından fazlası bu bölgeye gidecek. Rusya Enerji Bakan Yardımcısı Kirill Molodstov, Şubat 2018 ortasında Rus gazetesi Vedomosti’de yayınlanan bir röportajında ülkesinin küresel LNG üretimindeki payının 2035 yılına kadar yüzde 15-20’ye ulaşacağını söylüyordu. 

 

Avrupa Birliği üçüncü enerji paketi, Rusya’nın Avrasya’daki mevcudiyetini ne yönde etkiliyor? 

 

AB Üçüncü Enerji Paketi 2009’da kabul edilmişti. Enerji tedarik ve üretiminin iletim şebekelerinin işleyişinden ayrıştırılması AB üyesi devletler vasıtasıyla uygulanmıştı. Bu Gazprom da dahil, dikey entegrasyon sağlamış tüm şirketler için zorlu bir engeldi. OPAL boru hattına erişimde yaşananlar, bu zorlukların seviyesini gösteriyor. Bununla birlikte, Gazprom yavaş ama istikrarlı bir şekilde yeni Avrupa gerçeğini benimsiyor. Şirketin esnek politikası sayesinde Rus doğalgazının AB’ye arzında artış yaşandı. 

 

Yani Gazprom kendisine yöneltilen suçlamalardan sıyrılmayı başardı mı diyorsunuz? 

 

Avrupa Komisyonu tarafından AB anti-tekel kurallarını ihlal etmekle suçlanan Gazprom, pazar stratejilerini değiştirmeyi kabul etti. Buna ilişkin taahhütlerini de Komisyon’a sundu. Rekabet Kurulu bu taahhütleri olumlu değerlendirdi. Hatta Avrupa’da Gazprom’u en sık eleştiren isimlerden AB Rekabet Kurulu Üyesi Margrethe Vestager’ın sözleri de bu olumlu yaklaşımın bir yansımasıdır. Vestager “Gazprom’un taahhütlerinin Orta ve Doğu Avrupa’da serbest akımın rekabetçi fiyatlarla sağlanacağına inanıyoruz. Rekabet kaygılarımıza kulak verip AB kurallarına uygun ileriye dönük çözüm üretiyorlar. Hatta, bölgedeki gaz piyasalarını daha iyi entegre etmeye yardımcı oluyorlar” diyordu. 

 

TürkAkım, Rus gazı için Avrupa pazarına güneyden yeni bir giriş kapısı olmaya ne kadar yakın? 

 

Bunun önünde bazı engeller var. Ama bunların hiçbiri aşılamaz nitelikte değil. Gazın Makedonya, Sırbistan ve Macaristan’a gönderilebilmesi için ilave bir boru hattı altyapısına ihtiyaç var. Şu anda Trans-Balkan Boru hattını tersine çevirerek Bulgaristan, Romanya ve Yunanistan’a tedarik sağlanması teknik olarak mümkün ama Sırbistan ve Macaristan için bu imkansız. 

 

Kuzey Akım 2 Boru Hattı’nın önündeki pürüzler giderildi mi? Bu proje tamamlanır mı? 

 

Kuzey Akım 2 (Nord Stream 2) belirtilen tarihe yetişecek gibi görünüyor. Bu hattan doğalgaz akışının 2019 yılı sonunda başlamasını öngörüyoruz. Almanya’dan çıkan inşaat izinlerini, diğer potansiyel zorlukların etkisini azaltan iyiye bir işaret olarak değerlendirmek mümkün. 

Mehmet KARA - Enerji Günlüğü