SABİHA KÖTEK
Petrol hala küresel enerji piyasasını domine ettiğinden son derece merak edilen ve üzerinde hassasiyetle durulan bir konu. 2018 yılında, özellikle de sonlarına doğru yaşanan bazı gelişmeler aslında bize bu yılın nasıl geçeceği konusunda ipuçları veriyor. Bu yıl petrolde çok ilginç gelişmelere şahit olabiliriz.
Öncelikle yaklaşık yarım asırdır petrol piyasasını domine eden OPEC’in artık o eski OPEC olmadığını söylemeliyiz. ABD’nin kaya petrolü ile dünyanın bir numaralı petrol üreticisi olması ve herkese kafa tutup parmak sallaması dengeleri kökünden sarsıyor.
TRUMP'IN TWITTER DİPLOMASİSİ
Twitter diplomasisi yürüten ABD Başkanı Trump’ın sağı solu hiç belli değil. Her an Çin ile giriştiği ticaret savaşında uzlaşmaya varabilir, İran'a yönelik yaptırımlarda duruma göre pozisyon alıp şaşırtabilir. NOPEC olarak bilinen anti-tekel yasasını gözden geçirmeye başlayan ABD, OPEC’i doğrudan hedef de alabilir. Tüm bunlar da petrol piyasalarında zaten kaygan olan zemini bir buz pistine çevirmeye yeter.
OPEC'TE İLK ÇATLAĞIN DEVAMI GELEBİLİR
Nitekim o eski tekel konumundan eser kalmayan OPEC’te ilk çatlak da yaşandı. Katar bu yıl itibariyle örgütten ayrıldığını açıkladı. Katar çok belirleyici bir petrol üreticisi olmasa da, aldığı bu kararla OPEC’in giderek azalan gücünü sert bir şekilde yüzüne vurdu. OPEC üyesi ülkelerin bir çoğunda da işler karışık ve petrol üretimi istikrarlı değil.
OPEC'İN ALTERNATİFİ DOĞU'DA UÇ VERDİ
Ayrıca OPEC’e alternatif bazı bölgesel oluşumlar da filiz verdi. Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Ermenistan ve Belarus ortak petrol ve gaz pazarı oluşturacaklarını açıkladı. Bu ise petrol üretiminde olduğu kadar petrol talebi büyümesinde en önemli paya sahip bu bölgedeki ülkelerin, kontrolü kendi ellerinde tutma isteğinin işareti.
YENİLENEBİLİR KAYNAKLAR SIKIŞTIRIYOR
Ayrıca her zaman söylediğim gibi şu anda piyasayı domine etmese de yenilenebilir enerji kaynakları çok hızlı gelişiyor. Teknolojide yaşanan gelişmelerle maliyetlerde devam eden ucuzlama bunda en önemli etken. Ayrıca her geçen gün etkilerini daha çok hissettiğimiz iklim değişikliği tehdidi yönümüzü temiz ve yenilenebilir kaynaklara çevirmemiz gerektiğini hatırlatıyor. Çevresel kaygıların artışıyla paralel olarak bu konuda baskı da artıyor. Paris Anlaşması ile temeli atılan bu alandaki örgütlülük her geçen gün bağlayıcı gücünü arttırıyor. Bu petrol piyasalarının kesinlikle es geçemeyeceği bir durum.
BU YIL İLK YARIDA FİYATLAR YATAY SEYREDER
Tüm bu ve benzer nedenlerle OPEC ve ona destek veren petrol üreticisi ülkelerin oluşturduğu OPEC+ ittifakının yılın sonunda aldığı petrol üretimini altı ay daha günde toplam 1,2 milyon varil kısma kararı deyim yerindeyse piyasalarda bir ‘bomba’ etkisi yaratmadı. Hatta kararının ardından Brent petrolün fiyatı gün içinde sadece yüzde 2 arttı.
Yılın ilk yarısında öyle ya da böyle bu gelişmelerin birbirini dengeleyeceğini ve fiyatlarda dramatik bir düşüşün yaşanmayacağını düşünüyorum. Şu sıralar 58 dolara yaklaşan fiyatlar 55-70 dolar aralığında ya da buna yakın seviyelerde salınacak gibi görünüyor. Ama yılın ikinci yarısı için aynı şeyi söylemek zor.
Sabiha KÖTEK - Enerji Günlüğü / İSTANBUL