Enerji Günlüğü - 6446 Sayılı Yeni Elektrik Piyasası Kanunu’na göre yeni lisanssız elektrik yönetmeliği çıktı. Böylece yeni yönetmelik çıkıncaya kadar durdurulan lisanssız elektrik üretim başvurularının önü açılmış oldu. Yönetmelik’te dikkat çeken noktalar arasında lisanssız üretim tesislerinin başkasına devredilebilecek olması da var. Ayrıca, süresi içinde tesis kurmayanın izni iptal edilecek. Gerekli koşulları sağlayan lisanslı tesisler de lisanssıza dönüştürülebilecek. OSB’lerde üretilenlisanssız elektrik, bölge dışında satılamayacak.
İŞTE LİSANSSIZ ELEKTRİKTEKİ AYRINTILAR!
İşte ayrıntılar: Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK-Kurul) tarafından hazırlanan Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik, Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Yönetmelik, konuyla ilgili ikincil mevzuatın 14/3/2013 tarihli ve 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'na uyumu için çıkarıldı. Lisans alma ile şirket kurma yükümlülüğü olmaksızın, elektrik enerjisi üretebilecek gerçek veya tüzel kişilere uygulanacak usul ve esasları belirleyen yönetmeliğin amacı şöyle sıralanıyor:
- Tüketicilerin elektrik ihtiyaçlarının tüketim noktasına en yakın üretim tesislerinden karşılanması
- Arz güvenliğinin sağlanmasında küçük ölçekli üretim tesislerinin ülke ekonomisine kazandırılması ve etkin kullanımının sağlanması,
- Elektrik şebekesinde meydana gelen kayıp miktarlarının düşürülmesi
KİMLER LİSANSSIZ ELEKTRİK ÜRETEBİLECEK?
Yönetmeliğe göre önlisans ve lisans alma ile şirket kurma yükümlülüğünden muaf olarak kurulabilecek elektrik üretim tesisleri şöyle:
- İmdat grupları
- İletim ya da dağıtım sistemiyle bağlantı tesis etmeden izole çalışan üretim tesisleri
- Kurulu gücü bir megavat veya Kanunun 14 üncü maddesi çerçevesinde Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenmiş kurulu güç üst sınırına kadar olan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri?
- Ürettiği enerjinin tamamını iletim veya dağıtım sistemine vermeden kullanan, üretimi ve tüketimi aynı ölçüm noktasında olan, yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri
- Bakanlıkça belirlenecek verimlilik değerini sağlayan kategorideki kojenerasyon tesisleri
- Mikrokojenerasyon tesisleri,
- Belediyelerin katı atık tesisleri ile arıtma tesisi çamurlarının bertarafında kullanılmak üzere kurulan üretim tesisleri
- Sermayesinin yarısından fazlası doğrudan veya dolaylı olarak belediyeye ait tüzel kişilerce, belediyeler tarafından işletilen su isale hatları ile atık su isale hatları üzerinde teknik imkanın olması ve DSİ tarafından uygun bulunması halinde kurulan üretim tesisleri
İSTİSNALAR DIŞINDA TİCARET YASAK!
Lisanssız üretim tesisleri, elektrik piyasasında dengeleme birimi olamayacak, bu kapsamdaki uygulamalara katılamayacak. Lisanssız elektrik istisnalar dışında, ticarete konu edilemeyecek ve üretim tesisinin bulunduğu dağıtım bölgesinin dışında tüketime sunulamayacak.
ÜRETİM FAZLASI KİME NASIL SATILACAK?
Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmelik, lisanssız üretilen elektriğin ihtiyaç fazlasının nasıl değerlendirileceğini de belirliyor. Buna göre, önlisans ve lisans alma yükümlülüğünden muaf yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik enerjisi üreten gerçek veya tüzel kişiler ihtiyacının üzerinde ürettiği elektrik enerjisini sisteme verebilecek. Bu durumda söz konusu elektrik enerjisi, ilgili görevli tedarik şirketi aracılığı ile YEKDEM kapsamında değerlendirilecek.
BİRDEN FAZLA TESİSE İZİN VAR AMA...
Dağıtım sisteminde yeterli kapasite bulunması halinde bir tüketim tesisi için birden fazla kojenerasyon veya yenilenebilir enerji kaynağına dayalı üretim tesisi kurulabilecek. Ancak her bir tüketim tesisi için kurulabilecek yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisinin veya tesislerinin toplam kurulu gücü Kanun ve Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek üst sınırı aşamayyacak. Bir gerçek veya tüzel kişi, uhdesindeki her bir tüketim tesisi için sadece bir adet mikrokojenerasyon tesisi kurabilecek. Bu arada, kendi üretim tesisini kuracak kişilerin üretim tesisleriyle tüketim tesislerinin aynı dağıtım bölgesi içerisinde olması şart.
ÜST SINIRIN AŞILABİLECEĞİ DURUMLAR
Lisanssız elektrik üretimine getirilecek kurulu güç üst sınırı şartı bazı hallerde aranmayacak. Bu tür tesisler şöyle sıralanıyor: İmdat grupları, iletim ya da dağıtım sistemine bağlanmadan izole çalışan tesisler, ürettiği enerjinin tamamını iletim veya dağıtım sistemine vermeden kullanan, üretimi ve tüketimi aynı ölçüm noktasında olan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri; Bakanlık'ça belirlenecek verimlilik değerini sağlayan kategorideki kojenerasyon tesisleri, belediyelerin su ve atık su isale hatları ile katı atık ve arıtmaya ilişkin elektrik ihtiyacını karşılamak üzere kurdukları tesisler.
ŞEBEKEYE BAĞLANMAK ESAS, İSTİSNALAR VAR
Yönetmelik kapsamına giren üretim tesisleri, üretiminin tamamını iletim veya dağıtım sistemine vermeden kullanan, üretimi ve tüketimi aynı ölçüm noktasında olan yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri hariç olmak üzere dağıtım sistemine bağlanacak. İlgili Şebeke İşletmecisi, üretim tesisinin teknik özelliklerine ve bağlantı noktası itibarıyla dağıtım sisteminin mevcut kapasitesine göre üretim tesisini YG veya AG seviyesinden dağıtım sistemine bağlayabilecek. Bağlantı başvurusu talebi, ancak İlgili Mevzuat ve İlgili Teknik Mevzuat hükümleri kapsamında reddedilebilecek.
BAĞLANTI BAŞVURULARINA BİR AYDA CEVAP
Yüksek gerilim seviyesinden dağıtım sistemine bağlanmak isteyen rüzgâr ve/veya güneş enerjisine dayalı üretim tesisi bağlantı başvuruları için, bir transformatör merkezine yönlendirilen toplam kurulu gücün 2 MW’ın üzerinde olması halinde ilgili dağıtım şirketi veya OSB dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi TEİAŞ’a kaynak bazında ayrı ayrı bağlantı kapasite bildiriminde bulunacak ve TEİAŞ’ın görüşlerini alacak. Dağıtım şirketi veya OSB dağıtım lisansı sahibi tüzel kişi, TEİAŞ’ın bildireceği bağlanabilir kapasiteyi bağlantı görüşlerinin sonuçlandırılmasına esas alacak. TEİAŞ, talepleri kendisine geliş tarihinden itibaren bir ay içinde sonuçlandıracak.
HER AY TOPLU DEĞERLENDİRME VE SONUÇ
Lisanssız üretim yapmak isteyen gerçek veya tüzel kişilerin her takvim ayı içinde alınan başvuruları ile İl Özel İdarelerinden yönlendirilen başvurular, ilgili şebeke işletmecisi tarafından, takip eden ayın ilk yirmi günü içinde toplu olarak değerlendirilip sonuçlandırılacak. Başvurular başvuru tarihi itibariyle değerlendirmeye alınacak.
ŞEBEKEYE BAĞLANMADA ÖNCELİKLER NASIL?
Rüzgar enerjisine dayalı başvurulardan; bağlantı noktası uygun bulunanlar ile alternatif bağlantı önerilen başvurular hakkında Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü (YEGM) tarafından Teknik Değerlendirme Raporu hazırlanması için işlem tesis edilecek. Şebeke işletmecisi, şebekeye bağlantısı yapılacak üretim tesisinin bağlantısına ilişkin değerlendirmede sırasıyla şu kriterleri uygulayacak.
- Tesisin yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olması
- Tesisin kojenerasyon tesisi olması
- Başvuru sahibinin son bir yıl içindeki tüketim miktarının diğer başvurulardan yüksek olması
- Üretim tesisinin tüketim tesisi ile aynı yerde bulunması
- Başvurunun tüketim birleştirme hükümleri kapsamındaki yapılması
- Başvuru sahibinin önceden olumlu bağlantı görüşü verilmiş bir başvurusunun olmaması
Bir yıllık tüketimi olmayan başvuru sahiplerinin yıllık tüketimleri mevcut aylık tüketimlerinin ortalaması dikkate alınarak yıllık bazda, sadece bir aylık tüketiminin olması halinde bu tüketimi dikkate alınarak yıllık bazda hesap edilecek. İnşa aşamasındaki tesisler için yapılan başvurularda proje değerleri dikkate alınarak en yakındaki benzer abonelerin tüketimlerine göre hesaplama yapılacak. Aynı şartları taşıyan birden fazla başvuru değerlendirilirken, başvuru tarihi gözetilecek.
HES'LERDE DSİ'YE DANIŞILACAK
Hidrolik kaynağa dayalı üretim tesisleri için Su Kullanım Hakkı İzin Belgesi düzenlemeye, başvuru yapılan İl Özel İdaresi yetkili kılındı. İl Özel İdaresi, su kullanım hakkı izin belgesini ancak başvurunun DSİ taşra teşkilatınca üretim tesisinin yapımının su rejimi açısından uygun bulunduğuna dair görüşü ve İlgili Şebeke İşletmecisinin uygun bağlantı görüşünün birlikte bulunması halinde düzenleyebilecek.
EDAŞ'LAR, EN GEÇ BİR AY İÇİNDE BAĞLAYACAK
Gerkli bilgi ve belgelerin süresi içerisinde ve eksiksiz olarak sunulması halinde İlgili Şebeke İşletmecisi, başvuru sahibiyle otuz gün içerisinde bağlantı anlaşması imzalamakla yükümlü kılındı. Bu belgeler arasında proje onayı ve RES'lerde Teknik Etkileşim İzni de yer alıyor. Üretim tesisinin geçici kabulü yapılana kadar, başvuru sahiplerine sadece bir defaya mahsus olmak üzere kurulu güç değişiklik izni verilebilecek.
KİMLERDEN SİSTEM KULLANIM BEDELİ ALINACAK?
Üretim tesisleri, sistem kullanım anlaşmasında belirtilen tarihten itibaren sisteme enerji verebilecek. Bu tarih hiçbir şekilde Bakanlık veya Bakanlığın yetki verdiği kuruluş ve/veya tüzel kişiler tarafından üretim tesisinin geçici kabulünün yapıldığı tarihten önce olamayacak. Üretim ve tüketim tesislerinin aynı yerde olması halinde sisteme verilen veya sistemden çekilen net enerji miktarı için; tesislerin ayrı yerlerde bulunması halinde ise sisteme verdiği ve sistemden çektiği enerji miktarları için ayrı ayrı sistem kullanım bedeli alınacak.
YEKDEM'DEN YARARLANMAK İSTEYENE BELGE
Yönetmelik, lisanssız elektrik üretip de yenilenebilir enerji kaynaklarının desteklenmesi mekanizması YEKDEM'den yararlanmak isteyenlerle ilgili hükümler de içeriyor. Buna göre, yenilenebilir kaynaklardan üretim yapmak amacıyla bağlantı ve sistem kullanım anlaşması imzalayan üreticilere, talep etmeleri halinde, şebeke işletmecisi tarafından Üretim Kaynak Belgesi verilecek. Bu yöndeki başvurular en geç on iş günü içinde sonuçlandırılacak. Aynı üretim dönemine ilişkin sadece bir kez Belge verilecek.
TESİSLERDEN ÜRETİCİ SORUMLU
Şebekeye AG ve YG seviyesinden bağlanacak üretim tesislerinin yapımı, işletmeye alınması, işletilmesi ve iş güvenliği sorumluluğu üretim yapan gerçek veya tüzel kişiye ait olacak. Üretim tesisi YG seviyesinden yapılacak bağlantılar için, üretim tesisinin geçici kabulünden başlamak üzere işletme süresince, yetkili işletme sorumlusu istihdam etmek ve/veya bu konuda gerekli hizmetleri almakla yükümlü kılınıyor. İşletme sorumlusu, üretim tesisi ve mütemmim cüzlerinin mevzuata uygun olarak işletilmesinden sorumlu tutulacak. İşletme Sorumlusu, mevzuata aykırılıklardan kaynaklanacak zararlardan işletme sahibi ile beraber müteselsilen sorumlu olacak.
GİREN-ÇIKAN ELEKTRİK KAYNAK BAZINDA ÖLÇÜLECEK
Üretim ve tüketim tesisleri aynı yerdeyse, dengeleme mekanizmasının gerektirdiği haberleşmeyi sağlayabilecek çift yönlü ölçüm yapabilen saatlik sayaç takılacak. Üretim ve tüketim tesisleri farklı yerlerdeyse de gereken yerlere yine çift yönlü ölçüm yapabilen saatlik sayaç takılacak. Şebekeye bağlı her bir üretim tesisinin üretimini ölçmek amacıyla ayrı bir sayaç bulundurulması zorunlu. Bir tüketim tesisi için kurulacak, farklı teşvik fiyatlarına tabi yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri ile kojenerasyon ve mikro kojenerasyon tesislerinde üretilen elektrik enerjisinin ayrı ayrı saatlik ölçülmesine imkân verecek şekilde sayaç sistemi kurulacak.
ÜRETİM BAŞKA TESİSE YÖNLENDİRİLEBİLECEK
Lisanssız üretim yapan gerçek ve tüzel kişilerin kendi ihtiyaçlarını karşılamak için üretim yapmaları esas. Ancak, elektriğin üretim tesisi ile aynı yerde kurulu tesislerde tüketilemeyen miktarı, aynı dağıtım bölgesinde olması şartıyla aynı kişinin uhdesindeki başka bir tüketim tesisinde ya da tesislerinde tüketilebilecek. Şebeke işletmecileri şebekeye verilen ihtiyaç fazlası elektrik enerjisi miktarını saatlik olarak ve kaynaklar bazında tespit edecek. Fazla üretim, her ayın dördüne kadar saatlik bazda Enerji Piyasaları İşletme AŞ'ye bildirilecek.
OSB'DE ÜRETİLEN SADECE ORADA TÜKETİLECEK
OSB dağıtım şebekesi içinde kurulacak üretim tesislerinden sisteme verilen enerji ancak OSB dağıtım şebekesine bağlı tüketim tesislerinde tüketilebilecek. Serbest bölgelerde kurulacak üretim tesislerinden sisteme verilen enerji, ancak bölge sınırları içerisinde tüketilebilecek. Bu kapsamda sisteme verilen enerji için herhangi bir bedel ödenmeyecek.
İHTİYAÇ FAZLASI 10 YIL BOYUNCA SATILACAK
Şebekeye verilen elektrik enerjisinden her fatura döneminde tüketilemeyen net elektrik enerjisi miktarı ihtiyaç fazlası kabul edilerek YEKDEM kapsamında on yıl süreyle satın alınacak. Yenilenebilir olmayan kaynaklardan üretilerek sisteme verilen net enerji miktarı, görevli tedarik şirketi tarafından en düşük fiyattan yine on yıl süreyle satın alınacak. Lisanssız üreticiler ikili anlaşmayla ve/veya Organize Toptan Elektrik Piyasalarında satış yapamayacak. Lisanssız üreticilerin elektriği satın alınırken, tesislerde yerli malzeme kullanım farkları da fiyata eklenerek ödeme yapılacak.
LİSANSLI TESİSLER LİSANSSIZA GEÇEBİLECEK
Lisansa konu bir üretim tesisi belirli şartları taşıması halinde lisanssız üretim faaliyeti kapsamına alınabilecek. Bu tür tesislerin geçici kabulünün yapılmış ve üretime geçmiş olması şart. Başvuruda bulunan gerçek veya tüzel kişinin, tüketiminin tamamını veya bir kısmını ilgili üretim tesisinden karşılayacağı mevcut bir tüketim tesisine sahip olması da gerekiyor.
ESKİ BAŞVURULARIN DURUMU NE OLACAK?
Bugüne kadar hidrolik kaynaklar dışında diğer kaynaklara dayalı lisanssız üretim tesisleri başvurusu yapıp da Bağlantı Anlaşması Çağrı Mektubu gönderilmemiş olan gerçek veya tüzel kişilerin, varsa ek olarak sunması gereken belgeleri, 180 gün içerisinde ilgili dağıtıcıya sunmaları gerekiyor. Bu sürede belgeler ulaştırılmazsa Şebeke İşletmecisi 3 ay eksik belgelerin ulaşmasını bekleyecek. Gerekli tüm belgeleri süresinde tamamlayanların başvurusu yeni yönetmeliğe göre sonuçlandırılacak.
BAĞLANTI ÇAĞRISI ALANLAR NE YAPACAK?
Kendisine daha önce Bağlantı Anlaşması Çağrı Mektubu gönderilmiş gerçek veya tüzel kişilerden; rüzgara dayalı başvurular dışındakiler, sunulması gereken belgeleri 180 gün içerisinde ilgili Şebeke İşletmecisine eksiksiz sunarsa 30 gün içerisinde bağlantı anlaşması imzalayabilecek. Rüzgara dayalı başvuru sahipleri için, 30 gün içerisinde Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü'nden Teknik Değerlendirme Raporu istenecek. Rapor olumsuzsa başvuru belgeleri iade edilecek. Rapor olumluysa işlem tesis edilecek. Bu kapsama girenlerin Teknik Etkileşim İznini en geç 31 Aralık 2014 tarihine kadar İlgili Şebeke İşletmecisine sunmaları zorunlu.
ÜRETİM TESİSLERİ DEVREDİLEBİLECEK
Lisanssız elektrik üretim tesisleri, geçici kabulü yapılmış olmak kaydıyla, satış, devir veya diğer bir düzenleme ile aynı kapsamda üretim faaliyeti göstermek isteyen başka bir gerçek veya tüzel kişiye devredilebilecek. Üretim tesisini devredecek ve devir alacak gerçek veya tüzel kişiler, devir işlemi gerçekleşmeden önce eşzamanlı olarak İlgili Şebeke İşletmecisine başvuruda bulunacak. Başvurular belgelerin eksiksiz olması halinde otuz gün içerisinde sonuçlandırılacak. Devrin yürürlüğe girmesi, devir alacak kişinin bağlantı ve sistem kullanım anlaşmalarını imzalaması halinde geçerli olacak. Devre konu tesis HES ise su kullanım hakkı devralacak adına yeniden düzenlenmiş olacak.
Lisanssız tesis kredi kullandıysa, ilgili finansman kuruluşu tesislerin bir başkasına devrini isteyebilecek.
KULLANICILAR TÜKETİMLERİNİ BİRLEŞTİREBİLECEK
Aynı bağlantı noktasına bağlanan veya elektrik enerjisi tüketimleri tek bir ortak sayaç ile ölçülebilen bir veya birden fazla gerçek ve/veya tüzel kişi, uhdesindeki/uhdelerindeki tesislerde tüketilen elektrik enerjisi için tüketimlerini birleştirerek bu Yönetmelik kapsamında üretim tesisi ya da tesisleri kurabilecek. Tüketim birleştirmeye katılan kişilerin her birinin ayrı ayrı tüketim tesisi ya da tesisleri bulunması şart. Tüketimini birleştiren gerçek ve/veya tüzel kişiler, aralarından bir kişiyi vekalet sözleşmesiyle tam ve sınırsız olarak yetkilendirecek. İş ve işlemler, yetkilendirilen kişi nam ve hesabına yapılacak. Tüketimini birleştiren kişiler, bu birleştirmeden kaynaklanan her türlü anlaşmazlığı kendi aralarında çözecek. Tek bir inşaat ruhsatı kapsamında yapılan yapılarda, onaylı imar projesi üzerinden tüketim birleştirme hükümleri çerçevesinde tüketim birleştirmesi yapılabilecek. İhtiyacı karşılanacak tüketim tesisinin, en geç ilgili üretim tesisinin geçici kabulünün yapıldığı tarih itibariyle enerji tüketiyor olması zorunlu olacak.
İZİN ALAN YAN GELİP YATAMAYACAK
Şebekeye bağlanacak lisanssız üretim tesislerinin geçici kabul işlemlerinin, bağlantı anlaşmasının imza tarihinden itibaren, YG seviyesinden bağlanacak hidrolik kaynağa dayalı üretim tesislerinde üç yıl; YG seviyesinden bağlanacak hidrolik dışındaki üretim tesislerinde iki yıl; AG seviyesinden bağlanacak tüm üretim tesislerinde bir yıl; İletim şebekesine bağlanacak üretim tesislerinde Elektrik Piyasası Lisans Yönetmeliği çerçevesinde aynı niteliklere sahip üretim tesisleri için öngörülen süre içerisinde tamamlanması zorunlu. Mücbir sebepler dışında, bu sürelerin sonunda üretim tesisi tamamlanmazsa bağlantı anlaşması ile su kullanım haklarına ilişkin izin belgeleri kendiliğinden hükümsüz hale gelecek.
BAĞLANMA KAPASİTELERİ YILDA 4 KEZ İLAN EDİLECEK
Dağıtım şirketleri ile OSB dağıtım lisansı sahibi tüzel kişiler, ilgili dağıtım bölgesinde Lisanssız üretim yönetmeliği çerçevesinde trafo merkezi bazında dağıtım sistemine bağlanabilecek üretim tesisi kapasitelerini içinde bulunulan yıl için, Ocak, Nisan, Temmuz ve Eylül aylarının ilk haftası içerisinde kendi internet sayfalarında yayımlamakla yükümlü kılındı. Lisanssız elektrik üretimi için yapılan başvurulardan alınan başvuru bedelleri istisnalar dışında iade edilmeyecek.