Enerji Günlüğü - Türkiye'de yürütülen elektron hızlandırma çalışmalarında ilk kez bir elektron demetinin görüntülemesi başarıldı.
Türkiye, tüm dünyada nükleer çalışmalar açısından büyük önem taşıyan parçacık fiziği alanındaki çalışmalarda yeni aşamaya geldi. Ankara Üniversitesi bünyesindeki Türk Hızlandırıcı Merkezi'nin (THM) projesi çerçevesindeki ilk tesisi olarak kurulumu sürdürülen Elektron Hızlandırıcısı ve Lazer Tesisi (TARLA) ekibi, 2011 yılından bu yana yürütmekte olduğu çalışmalardan ilk somut sonucu elde etti. TARLA ekibi Serbest Elektron Lazer (SEL) üretimi amacıyla elektron hızlandırıcısının ilk demetini 11 Nisan 2013 tarihinde 170 keV enerji ile elde etmeyi başardı.
Çalışmalarda, personel güvenliği açısından elektron durdurucusuna yerleştirilen alan detektörleri ile düzenli olarak yapılan radyasyon doz ölçümleri ve kişisel dozimetreler kullanılıyor. Yüksek voltaj çalışmaları geliştirilerek daha yüksek enerjili (250 keV) DC elektron demeti üretildikten sonra, daha farklı yapıda elektron demeti (13 MHz) üretimi hedefleniyor.
Gerekli olan elektron diagnostik gerecleri kullanilarak elektron parametreleri optimize edildikten sonra ana hızlandırıcı binasına monte edilecek olan enjektör hattına 2014 yılında temin edilecek süperiletken modüller dahil edilerek elektron demet enerjisi (her bir elektron icin) 40 MeV'e kadar yükseltilecek.
KANSER TEDAVİSİ AÇISINDAN KRİTİK
Yapılan çalışmalar, özellikle tıp alanında tedavi amaçlı bazı nükleer malzemelerin üretilmesi açısından büyük önem taşıyor. Yarılanma ömürleri belli sürelerin altındaki bu malzemelerin Türkiye'de üretilmesi, tıbbi tedavilerde daha yaygın ve daha düşük maliyetlerle kullanılabilmesi açısından önem taşıyor. Çünkü yurtdışında üretilen bazı maddeler, yarılanma ömürleri çok kısa olduğu için (buraya getirilene kadar özelliklerini yitiriyor) en hızlı yolla taşınsa bile Türkiye'de kullanılamıyor.
NÜKLEER YARILANMA SÜRESİNİ KISALTMA
Parçacık fiziğine ilişkin çalışmaların bir başka önemi de, elektron, notron ve proton hızlandırma teknolojilerinin nükleer atıkların bertaraf edilmesi ya da kontrol altında tutulması teknolojilerinin geliştirilip kullanılabilmesinde çok işe yaramasından geliyor. Hızlandırıcılar sayesinde nükleer atıkların yarılanma ömürlerinin kısaltılabileceği belirtiliyor. Bu da nükleer atıklardan kurtulma konusunda kesin çözüm olmasa da onların zararsız hale getirilmesi açısından önem taşıyor.