Enerji Günlüğü - Kömürlü termik santrallerin neden olduğu hava kirliliğinin yarattığı sağlık sorunlarının Türkiye’ye yılda 53 milyar TL’ye mal olduğu açıklandı.
Sağlık ve Çevre Birliği HEAL (Health and Environment Alliance), 4 Şubat Dünya Kanser Günü’nde (bugün) “Türkiye’de Kronik Kömür Kirliliği: Kömürün Sağlık Yükü ve Kömür Bağımlılığını Sonlandırmak” raporunu yayınladı. Termik santrallerden kaynaklı hava kirliliğinin yarattığı sağlık sorunları ve bunun mali yükünü gözler önüne seren Rapor, Türkiye’de santral bazında sağlık etkilerini ve buna bağlı maliyetleri hesaplayan ilk çalışma olan rapor, kömür santrallerinin yarattığı kirliliğin her yıl 53.6 milyar TL’ye yakın sağlık maliyetinin olduğunu ortaya koyuyor. Bu ise toplam sağlık harcamalarının yüzde 27’sini oluşturuyor. Aynı zamanda bu sağlık sorunları 1,4 milyon iş günü kaybına yol açıyor.
HER GÜN 13 KİŞİ HAYATINI KAYBEDİYOR
Kömürlü termik santrallerin yol açtığı erken ölümler de raporun temel bulguları arasında yer alıyor. Buna göre, 2019 yılında bu santraller yaklaşık 5 bin erken ölüme neden oldu, yani günde ortalama 13 kişi kömürün yarattığı kirlilik nedeniyle hayatını kaybetti.
ÇÖZÜM ‘SAĞLIKLI ENERJİ’YE GEÇİŞ
Çalışma, Türkiye'de kömürlü termik santral emisyonlarından kaynaklanan sağlık ve iklim maliyetlerinin enerji politikaları oluşturma süreçlerinde dikkate alınması gerektiğini vurguluyor. Halk Sağlığı Uzmanları Derneği’nden (HASUDER) Yrd. Doç. Dr. Melike Yavuz da bu ihtiyacın altını çiziyor: “Bilgi akışının sağlanması, şeffaf bir diyalog kurulması ve sağlık etki değerlendirmesi yapılabilmesi için, kömürlü termik santraller başta olmak üzere tesis bazında hava ve suyu kirleten tüm emisyon verilerinin kamuya açılması gerekiyor. Sağlık ve tıpta uzmanlık kuruluşları kömür ve enerji üretiminin sağlık üzerindeki etkileri ve maliyetleri konularında her zamankinden daha çok endişe duyuyor. Karar vericiler de bu tartışmalarda yer almalı, sağlık etkilerini değerlendirmek için elini taşın altına koymalı.”
Raporda politika yapıcılara öneriler şöyle sıralanıyor:
● Mevcut ve eskimiş kömürlü termik santrallerin en kısa sürede kapatılması ve yenilerinin inşa edilmemesi.
● Sağlık ve çevre etki değerlendirmeleri ile bilinçli enerji seçimleri yapılması.
● Elektrik sektöründen kaynaklanan emisyonların şeffaf bir şekilde raporlanarak veri şeffaflığının artırılması ve bunların bilimsel olarak değerlendirmesine izin verilmesi.
● Sağlık istatistikleri ve ilçe düzeyinde de hastalık vakalarına ilişkin istatistiklerin kamuoyuyla paylaşılması.
● Ekonomi, enerji ve çevre mevzuatları ve stratejilerini birbirleriyle ilişkilendirilerek enerji sektörü planlamasının geliştirilmesi, uzmanların ve halkın katılımına izin verilerek şeffaflığın artırılması.
● Sürdürülebilir yenilenebilir enerji ve enerji tasarrufu biçimlerinin tercih edilmesi.
● Paris İklim Anlaşması’nın onaylanması ve iddialı bir Ulusal Katkı Beyanı (NDC) ile yenilenebilir enerji kaynaklarının paylarının artırılmasına dair hedeflerin belirlenmesi.
Raporda ayrıca enerji, iklim ve temiz hava konularının görüşülüp, karara bağlandığı yerlerde Sağlık Bakanlığı ve sağlık aktörlerinin yer alması gerektiğine vurgu yapılıyor.
Raporda açıklanan aralarında filtreli santrallerin de bulunduğu en kirli 10 termik santrali şöyle:
- Seyitömer, Kütahya, 10.455 ton PM (partikül madde)/yıl
- Tunçbilek, Kütahya, 8.244 ton PM/yıl
- Afsin Elbistan-A, Maraş 3.666 ton PM/yıl
- Soma-B, Manisa, 2.672 ton PM/yıl
- Çayırhan, Ankara, 1.634 ton PM/yıl
- Bekirli, Çanakkale, 1.298 ton PM/yıl
- Yatağan, Muğla, 1.176 ton PM/yıl
- ZETES-3, Zonguldak, 830 ton PM/yıl
- ZETES-2, Zonguldak, 804 ton PM/yıl
- Cenal, Çanakkale, 788 ton PM/yıl