Enerji Günlüğü - GAZBİR Başkanı Yaşar Arslan, ağır kış şartlarında ortaya çıkabilecek doğalgaz sıkıntısını atlatmak için Avrupa Birliği ülkelerindeki depolanmış gazın kullanılmasını önerdi.
Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği Derneği (GAZBİR) Başkanı Yaşar Arslan, Türkiye'deki günlük doğalgaz tüketimi 190 milyon metreküpün üzerine çıkar ve bu durum bir haftadan fazla devam ederse sistemde gaz sıkıntısı yaşanması riskinin ortaya çıktığını ifade etti. Arslan'a göre bu sıkıntının kaynağı, hava sıcaklıklarının artmasıyla çoğalan tüketim talebinin, boru hatları, LNG terminalleri ve depolardan Türkiye'ye giren gaz miktarıyla karşılanamaması.
Tüketimin arttığı dönemlerde arzı artırma olanağı bulunmadığı için talebi kısmaya, yani gaz kesintilerine dönük önlemlerin kaçınılmaz hale geldiğini ifade eden Arslan, "Burada başlangıçta alınacak tedbir ise enerji santralleri ile büyük ölçekli gaz tüketicilerin tüketiminin belirli oranlarda azaltılması yönünde oluyor" dedi.
Halen Batı hattında gaz giriş miktarının 50 milyon metreküpten 30 milyon metreküp düzeyine düştüğü halde hava sıcaklıkları mevsim normallerinde gittiğinden talebin karşılanabildiğini kaydeden GAZBİR Başkanı Yaşar Arslan, basınç düşüşünün nedenini şöyle dile getirdi:
"Doğalgaz ithalat lisansı bulunan şirketlerden Bosphorus Gaz'ın Türkiye'ye gaz getirememesinden kaynaklanıyor. Çünkü şirket kontratında yazan yıllık gaz kotasını şimdiden doldurmuş. Bu şirket ithalat miktarını doldurduğu için yıl sonuna kadar onun getiremediği gazın miktarı kadarlık bir düşme söz konusu şebekede... Yani bu sıkıntı Ukrayna'dan kaynaklanan bir kesinti değil."
Yaşar Arslan, kış aylarında gaz sıkıntısının kalıcı olarak nasıl çözülebileceği sorusu üzerine şöyle konuştu:
"Türkiye'de doğalgaz depolama kapasitesini artırmak için çalışmalar sürüyor. Ancak önümüzdeki üç yıl boyunca kapasiteyi artırma şansımız yok. Çünkü halen devam eden projeler ancak üç yıl sonra tamamlanacak. Şimdi yaşadığımız sorunu aşabilmek, yani gaz girişini artırabilmek için de mevcut hatlardan ve LNG terminalleri üzerinden gaz girişini artırmamız gerekiyor."
Şu anda özel sektöre ithalat izni verilmediği için, halen Mavi Akım'da yaklaşık 3 milyar metreküp ve İran Hattı'nda da 1.5 milyar metreküplük bir taşıma kapasitesinin tamamının kullanılamadığını vurguladı. Yeni izinler için Kanun değişikliği gerektiğine işaret eden Yaşar Arslan şunları ifade etti:
"Yürürlükteki 4646 sayılı Doğalgaz Kanunu, BOTAŞ'ın alım kontranının bulunduğu ülkelerden özel sektörün kontrat yaparak gaz geçirmesine izin vermiyor. Ancak BOTAŞ'ın kontratının olmadığı ülkelerden ithalat yapılabiliyor. Halen boru hattı bağlantımızın bulunduğu Rusya, Azerbaycan ve İran'ın her üçüyle de BOTAŞ'ın kontratları var zaten. Bu durumda, özel sektörün yeni ithalat kontratı yapabilmesi için ithalat izninin serbest bırakılması gerekiyor. Bunun için de kanun değişikliği şart. Düzenleyici kurum EPDK'nın yapabileceği bir şey de yok şu anda."
Yaşar Arslan, başka ülkelerden ek doğalgaz getirme imkanı bulunup bulunmadığı sorusuna şu cevabı verdi:
"Aslında böyle bir imkân var. Avrupa'da 142 tane yeraltı doğalgaz deposu var. Bu depoları Türkiye de kullanabilir. SWAP ya da ithalat-ihracat yoluyla bu depolardaki gazın getirilmesi mümkün. Söz konusu gazın getirilmesi için de şu anda fiziki altyapımızdaki atıl kapasite kullanılabilir. Nasıl ki ENTSO ile elektrik konusunda bir anlaşmamız var. ENTSO-E kapsamında Avrupa ülkeleriyle elektrikte enterkonnekte çalışıyoruz, aynı şeyi gazda da yapabiliriz. Bunun için Türkiye tıpkı ENTSO-E'de olduğu gibi ENTSO-G üyesi de olmalı. Ondan sonra bu kapasiteleri satın alma yoluyla kullanma şansımız oluşacak. Hem Ukrayna'da, hem de Avrupa'da büyük depolama tesisleri var. Buralarda depolanmış gazı, arz açığımızın olduğu, özellikle aşırı soğukların 1 haftadan fazla devam ettiği durumlarda kullanabiliriz."
Yaşar Arslan, "aşırı soğuktan neyi kastediyorsunuz, kaç derecenin altı bu?" sorusunu ise şöyle cevapladı:
"Marmara Bölgesi'nde hava sıcaklıklarının 5 derece ve altında bir haftadan fazla seyretmesi tüketimi de artırdığı için doğalgazda arz açığı yaratıyor. Böyle bir durumda Avrupa'daki bu depo kapasitesini biz de rahatlıkla kullanabiliriz. Yeter ki bunun için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve BOTAŞ gerekli hazırlıkları tamamlasın..."
Yaşar Arslan, doğalgaz sıkıntısını aşmak için alınabilecek bir başka önleme daha dikkat çekerken de şunları anlattı:
"Aslında iki şey daha var. Birincisi, kompresör yatırımları. Basıncı düşmüş gazı bir yandan çekip öbür tarafa yüksek basınçlı olarak kompresörler aracılığıyla basabiliyorsunuz. Bu sayede şebekedeki kapasiteyi daha verimli kullanabilirsiniz. İkincisi de Türkiye'nin gaz giriş noktalarının sayısının artırılması ve kapasitelerinin yükseltilmesi gerekiyor. Şu anda gaz kaynağı olan ülkelerin hepsi için bu geçerli. Rusya, Azerbaycan ve İran hatları... Irak'la yeni yapılacak hat da Türkiye'yi rahatlatacak. Aynı şey İsrail gazı için de geçerli."
Yaşar Arslan, "Madem borularla gelen gaz yetmiyor, o halde daha fazla LNG getirme imkânı yok mu?" sorusuna şu karşılığı verdi:
"Türkiye'deki mevcut şartlar altında doğalgazda rekabet söz konusu değil. Bu yüzden de LNG fiyatları uluslararası piyasalarda yüksek olduğu sürece LNG'yi kimse getirmek istemiyor. Bunun için doğalgaz serbest ticaretinin gelişmesi, piyasanın arz-talebe göre çalışması gerekiyor."