Enerji Günlüğü - Akiş Enerji Genel Müdürü Berk Eyilik, rüzgar ve güneşte büyük ölçekli YEKA’ların yanında daha orta ölçekli, çoklu katılıma açık ihaleler de düzenlenmesi gerektiğini söyledi.
Güneş enerji santrali kurulum hizmetleri sunan ve bu alanda kendi yatırımları da bulunan Akiş Enerji’nin genel müdürü Berk Eyilik, elektrik piyasası ile güneş enerjisi alanındaki gelişmelere ilişkin değerlendirmelerini Enerji Günlüğü ile paylaştı.
Enerji Günlüğü: Sizce güneş enerjisi, Türkiye'de elektrik üretiminde diğer kaynaklarla rekabet edebilecek noktada mı? Yoksa yatırım yapmak isteyenler hala fiyat alım garantisine muhtaç mı? Neden?
Berk Eyilik: Piyasada, 2018 yılında elektrik fiyat tarifelerine en az TEFE-TÜFE oranında bir zam bekleniyor. Bu tarifelere ve 2018 fiyat tarifelerine bakıldığında büyük çatı veya alan sahibi ticarethane ve konut projeleri için GES yatırımlarının artık tarife beklentisi kalmamıştır diyebiliriz. Tarifenin 2017 yılında 0.41.5 krş/kwh olduğu gözlenmektedir. Bu rakam dolar/cent karşılığı olarak 0.10 $c/kwh’in üstünde kalacaktır. Maliyetlerdeki düşüşün gelecek sene de süreceğini ve bu hesaba bakıldığında ticari ve konut sektöründeki alanların tüketiminde artık tarifeye ihtiyaç kalmadığını görebilirsiniz. GES yatırımlarının en az 30 yıl ömrü olduğunu ve bu kurulumlar yapıldıktan sonra operasyon ve bakım maliyetinin çok düşük olmasından dolayı bu sistemler tüm çatılarda daha çok kullanılmaya başlanacaktır. Geri dönüş süreleri 10 yılın altındadır.
EG: Güneş santrali ekipmanlarının maliyetlerinde önümüzdeki iki yılda nasıl bir değişim bekliyorsunuz?
BE: Akiş Grup olarak güneş enerji sistemleriyle 2004 yılında tanıştık. MIT’de yapılmış Enerjinin Gelecek 10 Yılı Konferansı’nda yeni teknolojileri ve güneş enerjisi teknolojilerini tanıtmışlardı. Bu konferansta güneş enerji santrallerinin maliyetlerinin watt başına 1 dolara düşeceğini dile getirmişlerdi. 13 yıl aradan sonra bu konferanstaki bilim adamlarının öngörüleri gerçekleşti ve maliyetler 1 doların altına geriledi. 13 yıl önce bu rakam 5 dolardı. Önümüzdeki yıl bu maliyetlerin az da olsa düşmeye devam edeceği kanısındayız.
EG: Akiş Grup bugüne kadar yenilenebilir enerji alanında neler yaptı? Seneye neler planlıyor?
BE: 2013 yılından bu yana 29.2 MW rüzgar santrali yatırımı yaptık. Bu yatırımı EBRD finansmanı ile Akbank üzerinden gerçekleştirdik. Bunun yanı sıra 30 MW’a yakın da güneş santrali kurulumu gerçekleştirdik. 2018 yılı içerisinde de yatırımcı ortağımızla birlikte yeni satın almalar planlıyoruz.
EG: Önümüzdeki dönemde yapılacak GES lisans ihalelerine katılmayı düşünüyor musunuz?
BE: Önümüzdeki dönemde büyük ölçekli yeni güneş YEKA ihalesi açılmasını bekliyoruz. 1 milyar doların üzerinde fonlama gerektirecek bu ihaleye katılmayı düşünmüyoruz. Ancak daha orta ölçekli yatırım ihaleleri olduğu takdirde bunlara katılmayı planlıyoruz. Bu ihalelere katılırken de bir yatırımcı ile işbirliği içerisinde yatırım yapmayı planlıyoruz.
EG: Çatı tipi GES yatırımlarının yaygınlaştırılması için hukuki, yasal ve idari ne tür adımlar atılması gerekiyor?
BE: Çatı tipi GES yatırımlarının yaygınlaştırılması için öncelikle alt yapı ve hukuki kolaylıkların sağlanması gerekiyor. Vatandaşların konu hakkında bilgilendirilmesi ve ayrıca vergi teşvikleri de sağlanabilmesi gerekiyor. Bu gibi yatırımları yapacak vatandaşlarımızın önündeki bürokratik engellerin kaldırılması lazım. Çünkü çatı üstü sistemlerin sistemin bütünü açısından da ciddi faydaları olacak. Bir kere elektrik kayıp-kaçak oranları bu sistemler sayesinde azalacaktır. Her çatı kendi tüketim noktasında, kendi üretimini yapacaktır.
EG: Sektörde insan kaynağı sıkıntısı var mı? Nasıl? Neler yapılmalı?
BE: Bu yıl içinde insan kaynağı sıkıntısı yaşandı. Çünkü çok sayıda lisanssız proje sahibi, 2018 başından itibaren devreye girecek zamlı sistem kullanım bedelinin devreye girmesinden önce geçici kabul aşamasına getirmek zorundaydı. Ama 2018 yılında saha uygulamalarında ve yatırımlarında büyük düşüş bekleniyor. Saha GES uygulamaları ve yatırımların azalmasından dolayı 2018 yılında yapılacak projelerin düşüşü çalışan insan sayısını olumsuz yönde etkileyecektir.
EG: Türkiye solar sektörü açısından önemli gördüğünüz başka konular var mı? Anlatır mısınız?
BE: Enerji Bakanlığı’nın YEKA ile başlayan yeni Milli Enerji Stratejisini çok doğru buluyoruz. Bu strateji ile yerli ve milli teknolojinin gelişimini destekleyen bir mekanizma yaratılmaya çalışılıyor. Bu proje gerçekleştiğinde hem güneş sektöründe hem de rüzgar enerji sektöründe yerli teknoloji geliştirilecek ve kullanılacaktır. Aynı uygulamanın daha küçük ve orta ölçekte de yapılmasını ve çoklu yatırımcılara açık olmasını da öneriyoruz. Ayrıca Milli Enerji açılımı yan sanayinin de gelişmesini sağlayacaktır. Ayrıca çatı uygulamasının yaygınlaştırılması için bürokrasinin ve teknik alt yapının uygunluğunun sağlanması milli sektörün gelişimi için önemli bir adım olacaktır. Bu sayede enerji alanın da dışa bağlılığımız da düşeceğine inanıyoruz.
Mehmet KARA