Önceki yazımda sektörle ilgili tüm yazılar gibi ben de Yeni Enerji Piyasası Kanunu` na değinmiştim. Bu yazımda ise yeni kanunun hayatımıza getirdiği en yeni değişikliğe çok uzatmadan değinmeye çalışacağım: EPİAŞ; yani ENERJİ Piyasaları İşletme A.Ş.

Öncelikle parantez içinde belirtmek isterim ki EPİAŞ` ın açılımındaki `ENERJİ` kelimesini bilerek büyük harflerle yazdım. Zira son zamanlarda yoğun bir şekilde EPİAŞ` ın sadece bir elektrik "BORSASI" olarak algılandığı ve o yönde değerlendirildiğine şahit oluyorum.

Önceki parantezi kapattıktan sonra yine bir parantez açarak belirtmek isterim ki yukarıdaki `BORSA` kelimesini yine bilerek büyük harfle yazdım. Çünkü ben EPİAŞ` ı, kanunda yer aldığı şekliyle bir enerji borsası olarak görmemekteyim. Bunun birinci sebebi, borsa kelimesinin ifade ettiği kapsamın tamamını değil fakat sadece spot piyasayı işletecek şirket olması, ikincisi ise yapılan hazırlıklara ve değerlendirmelere bakıldığında az önce de belirttiğim şimdi sadece elektriğe dönük olarak algılanması.

Bu parantez konusunu çok fazla uzatmadan artık konuya girmek istiyorum. Kısaca EPİAŞ, spot olarak tabir edilen yani gün içi ve gün öncesi elektrik işlemlerinin yapılacağı bir piyasa olarak görünmekte. Peki bu durumda şu anda bir şekilde işlemekte olan ve TEİAŞ bünyesinde

Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi (PMUM) tarafından yapılmakta olan işten ne farkı olacak?

Her şeyden önce şunu kabul etmemiz gerekir ki aynı sistemin farklı kullanıcılar eliyle ya da farklı kullanım yöntemiyle değerlendirilmesi çok önemli farklar sağlayabilir. Burada da mevcut sistemin aynısının dahi devlet sistemi ve işleyişi içinde yürütülmeye çalışılması ile özerk, hatta en azından kanunda kapısı açık bırakılmış şekilde özel bir yönetim yapısıyla yürütülmesi arasında eminim bu değişikliği anlamlı kılmaya yetecek farklılık olacaktır.

Yanlış anlaşılmalara sebebiyet vermemek için bir hususun hemen altını çizelim. Bahsettiğimiz değişikliği sistemin birebir işleticileri olan, şu anda piyasayı yürütmekte olan, bu sistemin kuruluşuna ve bugüne gelmesine önemli katkılarda bulunanların değişmesini kastetmiyorum. Onların da dahil olacağı çalışma ve düşünme sistematiğinin değişmesinden bahsediyorum.

Ben bu yazımda da üzerinde çokça bahsedilen, birçok kişinin tartıştığı teknik detaylara girmeyeceğim. Zira bu detayların hepsi en nihayetinde hayati önem taşıyan bu sistematik ve mentalite değişikliğini en doğru ve verimli şekilde gerçekleştirmeye hizmet edecek. Peki bu değişiklik ne zaman olacak? Gerek hukuken ve fiilen start alması, gerekse ruhen can bulması ve istenen fonksiyonu yürütmeye başlaması ne zaman olacak?

Elektrik Piyasası Kanunu`nda EPİAŞ`ın hukuken kurulmuş olması, yani tescili için altı ay süre konmuş durumda. Tabi bu altı ayda hem EPİAŞ`ın şirket olarak kuruluş sözleşmesi hazırlanacak, hem de bu şirketin hareket alanını düzenleyecek ve belki bu alana yenilikler ekleyecek düzenlemeler, yani ikincil mevzuat oluşturulacak. İkincil mevzuatın oluşturulması kendi içinde zorlukları olan bir konu elbette. Hatta bu konuda Cumhuriyet` in ender müşterek yönetmeliklerinden birinin yapılacak olması da ayrı bir zorluk. Fakat ben, hem ikincil mevzuatın oluşturulması ile genel olarak görevli olan EPDK` nın, hem de müşterek yönetmelikte birlikte görev yapacağı SPK`nın gerek teknik, gerekse hukuki anlamda fazlasıyla bilgi birikimi, tecrübe ve kabiliyete sahip olduğuna yürekten inanıyorum.

Bence daha önemli olan konu, yapılacak işin bu kadar kısa sürede ve hem de sektörün de gerek çalışmalara, gerekse sonuçta ortaya çıkacak yapıya katılımı sağlanarak nasıl gerçekleştirileceği. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, sürecin başından itibaren sektörün katılımıyla bir yapının inşa edilmesi. Çünkü EPİAŞ` ın yönetim yapısı içerisinde piyasanın katılımcılarının da yer alması, başarı açısından olmazsa olmaz. Sonuç olarak ortaya çıkacak yapıda yer alma ihtimali olacak öğelerin ise bu yapının kurgulanmasına başlanmasından itibaren konuya müdahil olmaması çok mantıklı olmayacaktır.

Bu konuda olumlu gelişmeler var. EPDK, EPİAŞ` ın kuruluşuyla ilgili olarak hem ana sözleşmenin hem de ilgili mevzuatın hazırlanması konusunda bir danışmanlık şirketi ile anlaştı. Daha da olumlu olan ise, bu danışmanlık şirketinin ilk çalışması sonucu ortaya çıkan sinyaller, geçen hafta sektörü temsil eden sivil toplum kuruluşlarıyla paylaşıldı. Bundan da anlamak istiyoruz ki; uzun zamandır üzerinde yoğun bir fikri ve hukuki çalışmalarla emek harcanan yeni elektrik piyasasında geri dönülmez bir şekilde uygulama yoluna girildi ve fiili olarak da çalışmalar başladı. 

Umarım bütün bu olumlu gelişmeler, teknik çalışmalar ve realiteler yerine siyasi ya da kurumsal tartışmalara kurban gitmez…