Enerji Günlüğü - Elektrik Mühendisleri Odası (EMO) kayıp ve kaçakla mücadele sisteminin kağıtta kaldığını, TETAŞ'ın açıkladığı fiyat hiç değişmese dahi 2018 yılında kamunun cebinden çıkacak kayıp kaçak tüketim parasının 5,4 milyar TL'ye ulaşacağını belirtti.

EMO, EPDK'nın belirlediği 2018 kayıp ve kaçak hedefleri, 2016 ve 2017 kayıp ve kaçak hedeflerine ilişkin olarak 21 Aralık 2017 tarihinde yapılan revizyonlar, 2016 kayıp ve kaçak gerçekleşmeleri, TETAŞ'ın kayıp ve kaçak enerji tüketimi için yaptığı satışlara uyguladığı fiyat üzerinden kayıp ve kaçak kullanımının maliyeti ve kayıp ve kaçağa ilişkin veriler arasındaki tutarsızlıklara ilişkin bir çalışma yaptı.

 

GERİYE DÖNÜK HEDEFLER DE DEĞİŞTİ

 

Kayıp ve kaçakla mücadele sisteminin kağıtta kaldığını belirten EMO, EPDK'nın, elektrik dağıtım şirketlerinin 2018 yılı kayıp ve kaçak hedeflerini belirlerken, geriye dönük olarak 2016 ve 2017 hedeflerini de değiştirdiği, geçiş dönemlerinde (2006-2010, 2011-2015) belirlediği kayıp ve kaçak hedeflerini değiştirerek şirketleri cezadan kurtardığını öne sürdü. Çalışmada, EPDK'nın, 2016 yılından itibaren geçtiği 5 yıllık yerine tek yıllık hedef uygulamasında bile revizyona gitmesinin dikkat çektiği vurgulandı.

Son olarak açıklanan 2016 kayıp ve kaçak gerçekleşmelerine bakıldığında ise; 2 dağıtım şirketi dışında tüm şirketlerin hedefin altına düşerek, yurttaşlardan fazladan tahsil edilen kayıp ve kaçak bedelini kar olarak hanelerine yazmalarına olanak sağlandığı ifade edilen çalışmada, ''2016'nın revize edilen hedeflerine bakıldığında; oransal olarak en yüksek kayıp ve kaçak yüzde 71.6 ile Dicle, yüzde 60.17 ile Van Gölü, yüzde 31.7 ile Aras dağıtım bölgesinde oldu. Bu sıralama 2017 yılı revize edilen hedeflerine bakıldığında da değişmiyor. Hatta Dicle ve Van Gölü'nün hedefleri, 2016 yılına göre 2017 için daha yüksek belirlenmiş durumda. Dicle için kayıp ve kaçak oranı yüzde 71.78'e, Van Gölü için yüzde 60.35'e çıkartılırken, Aras için yüzde 29.37'ye indirildi. 2018 için yeni belirlenen hedeflere göre Dicle'nin kayıp ve kaçak oranının yüzde 69.2'ye, Van Gölü için yüzde 57.27'ye, Aras için yüzde 25.65'e düşürülmesi gerekmektedir. Bu 3 bölge dışında Toroslar için yüzde 12.34, Fırat için yüzde 10.47, Çoruh için yüzde 9.02, Yeşilırmak için yüzde 8.06 olarak belirlenen 2018 yılı kayıp ve kaçak hedefleri, 14 dağıtım şirketi için ise yüzde 8'in altında tutulmuştur.'' denildi.

 

2018 HEDEFLERİ 2016 GERÇEKLEŞMELERİNİN ÜZERİNDE BELİRLENDİ

 

Çalışmada, EPDK'nın 2016 yılı Elektrik Piyasası Gelişim Raporu'nda yer verdiği 2016 gerçekleşen kayıp ve kaçak oranlarına bakıldığında, 2018 hedeflerinin pek çok dağıtım şirketi için 2016 gerçekleşmelerinin bile üzerinde belirlendiğinin görüldüğü, 2018 yılında kayıp ve kaçak oranlarını yalnızca Boğaziçi 1.63, Çoruh 0.23, Yeşilırmak 0.14,  Fırat 0.09 ve Aras'ın 0.03 puan aşağı indirecek olup; 15 dağıtım şirketi için 2016 yılı gerçekleşmesinden daha yüksek kayıp ve kaçak hedefi konulduğu, AKEDAŞ'ın bu yılki hedefinin ise 2016 yılı gerçekleşmesiyle aynı düzeyde tutulduğu belirtildi. Açıklamada, ''Yani hedef belirlerken gerçekleşmiş verileri bile yok sayan bir yapılanma söz konusudur. EPDK; 2016 yılı gerçekleşmesinin üzerinde belirlediği kayıp ve kaçak hedefleriyle yurttaşlardan fazla tahsilat yapılmasına geçit sağlamaktadır'' denildi.

 

5 YILLIK HEDEF UYGULAMASI TAMAMEN SONLANDIRILDI

 

Kayıp ve kaçak ödemeleriyle ilgili hem faturalarda, hem tarifelerde hem de abonelerin açtıkları davalarda yaşanan tartışmaların ardından EPDK'nın, önce faturada, ardından tarifede kayıp ve kaçak bedellerini gizlerken; 5 yıllık hedef uygulamasını da tamamen sonlandırdığına  dikkat çekilen açıklamada, şunlar belirtildi;''İlk kez 2016'da 1 yıllık hedef açıklayan EPDK'nın 2018 yılı hedef kayıp ve kaçak oranlarını belirlerken, 1 yıllık hedeflerde bile değişiklik yaptığı ortaya çıktı. Dağıtım şirketlerinin 9'unun 2016 hedeflerinde yapılan oransal olarak küçük değişikliklere bakıldığında, 5 şirketin hedeflerinin yükseltildiği, 4 şirketin hedeflerinin düşürüldüğü tespit edilmiştir.

 Geçen yılın hedeflerinde yapılan değişiklikler ise 21 dağıtım şirketinin 16'sını kapsamakta olup; hedeflerine dokunulmayan yalnızca 5 dağıtım şirketi kalmıştır. 2017 hedefleri 9 şirket için yükseltme, 7 şirket için düşürme şeklinde yapılmış olup; oransal olarak 2016'dan daha büyük değişiklikler içermektedir. 2017 hedef değişikliklerinin en büyüğü yüzde 14.35'lik düşüşle Boğaziçi, yüzde 12.49'luk artışla Fırat bölgesi dağıtım şirketine aittir.''

 

GERÇEKLEŞEN RAKAMLARA DA MÜDAHALE EDİLİYOR

 

Kayıp ve kaçak konusunda revizyon işlemlerinin yalnızca hedeflere yönelik olmadığı gerçekleşmelerde de değişikliklere gidildiğinin saptandığı vurgulanan açıklamada, enerji ile ilgili kurumların verileri, soru önergelerine verilen yanıtlar, dava sürecinde yargıya sunulan veriler, hatta EPDK'nın aynı rapor içinde kullandığı rakamların bile birbirinden farklı olduğu kaydedildi.

 

KAMUNUN CEBİNDEN ÇIKACAK KAYIP KAÇAK TÜKETİM PARASI 5,4 MİLYAR TL'YE ULAŞACAK

 

TEDAŞ'ın istatistikleri dikkate alındığında, Türkiye geneli kayıp ve kaçak oranının ağırlıklı ortalama olarak 2012'de yüzde 16.89, 2013'te yüzde 17.91, 2014'te yüzde 17.19, 2015'te yüzde 16.67, 2016 yılında yüzde 15.58 olduğu, bu rakamlara bakıldığında; kayıp ve kaçak oranının düşmesi bir yana 2013 kriz yılıyla birlikte arttığının tespit edildiği, TEDAŞ verilerine göre 2012'de 29.6 milyar, 2013'te 31.5 milyar, 2014'te 31 milyar, 2015'te 31.2 milyar ve 2016'da 30 milyar 4.1 milyon kilovat saatlik kayıp ve kaçak elektrik kullanımı söz konusu olduğu belirtildi.

 

Açıklamada, ''Kayıp ve kaçak tüketimler için enerji, dağıtım şirketlerine kamu toptan ticaret şirketi TETAŞ tarafından sağlanmaktadır. TETAŞ 2017 yılından itibaren satışlarında aynı elektrik için nerede kullanıldığına göre farklı fiyat uygulamaya başlamış olup; 2017 yılında 4 çeyrek dönemde açıklanan satış fiyatı ortalaması 15.74 kuruş'tur. Son 5 yılda, yıllık kayıp ve kaçak elektrik tüketim miktarının yaklaşık 30 milyar kilovat saat düzeyinde olduğu dikkate alındığında geçen yıl için kayıp ve kaçak tüketiminin parasal değerinin 4.72 milyar TL olduğu ortaya çıkmaktadır. TETAŞ 2018 yılı için açıkladığı 18.008 kuruşluk fiyatını hiç değiştirmezse yine aynı miktar üzerinden kamunun cebinden çıkacak kayıp ve kaçak tüketim parası 5.4 milyar TL'ye ulaşacaktır'' denildi.