Koronavirüs salgını Türkiye’de elektrik tüketiminin ciddi şekilde gerilemesine yol açtı. Bu durum spot elektrik fiyatlarını sert şekilde düşürdü. Böylece zaten fiyatların genel olarak uzun süredir düşük kalmasından yakınan özel sektör elektrik üreticileri bir darbe daha yemiş oldu. Bunun salgına bağlı olduğu için süreklilik göstermeyecek oluşu teselli olur mu bilemeyiz tabii..
Ama özel sektör elektrik üreticilerini sevindirebilecek şeyler de oluyor. Geçtiğimiz günlerde Elektrik Üretim Anonim Şirketi Elektrik Enerjisi ve Kapasite Satış Yönetmeliği’nin değiştirilmesi de bunlardan biri.
Değişiklik EÜAŞ’a dağıtım şirketleri ve görevli tedarik şirketleri ile Bakanlığın uygun göreceği serbest tütekici statüsündeki kamu kuruluşlarına ihalesiz elektrik satabilme imkanı sağlıyor. Ayrıca TEİAŞ’a da ikili anlaşma yoluyla elektrik satabilecek. EÜAŞ bu satışları EPİAŞ’a bildirip serbest tüketicilerini piyasa katılımcısı portföyüne kaydettirmekle yükümlü olacak.
Değişiklik uyarınca EÜAŞ, fiyat ve miktar dışında kapasite için de ilgili satış dönemine ilişkin piyasa takas fiyatına endeksli ihaleler düzenleyebilecek. EÜAŞ, Yönetim Kurulunca belirlenecek miktarda kapasite satışı için TEİAŞ’ın açacağı kapasite ihalelerine de katılabilecek.
Bu değişiklikler arasından, özellikle ihale ile elektrik ve kapasite satışı yapma kısmı özel sektör üreticilerini yakından ilgilendiriyor. EÜAŞ’ın elindeki çok sayıda santral özelleştirilmiş olsa da halen 23 bin MW’ye yakın kapasiteyi kontrol ediyor. Ve bu devasa kapasitesi ile EÜAŞ yıllardır spot elektrik piyasasında fiyatları aşağı yönlü baskı altında tutup sağlıklı fiyat oluşumuna engel olmakla eleştirilir.
EÜAŞ’ın elindeki elektriği ve kapasiteyi ihaleler yoluyla satmasının piyasada daha sağlıklı bir maliyet ve fiyat oluşumunu beraberinde getireceği umuluyor. Bu sayede fiyatlar daha bir maliyet bazlı oluşursa daha öngörülebilir bir piyasadan söz edilebilir. Öngörülebilir bir piyasa ise elektrik üretimine yatırım yapan ya da yapmayı düşünenlerin daha sağlıklı karar almalarının önünü açabilir. Ciddi finansal borçlarla boğuşan mevcut üreticilerin de bundan çok fayda göreceğini söylemek mümkün. En azından “borcunuzu ödeyin” diye kapılarına dayanacak bankacı sayısı azalır.