Enerji Günlüğü - Elektrik piyasasında toplayıcılık faaliyeti hakkındaki son düzenlemeler hazırlanıyor. Hazırlanan yönetmelikle beraber piyasalarda küçük üreticileri ve tüketicileri de içine alan yeni bir dönem başlayacak. 

Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK), kurulu gücü düşük çok sayıda elektrik üretim tesisinin elektrik piyasalarında var olmasını sağlayacak olan toplayıcılık faaliyetlerini, yeni bir yönetmelik çerçevesinde düzenliyor. 

Enerji sektörü mevzuatında 2022 yılı sonunda yayımlanan düzenlemeyle yer bulan toplayıcılık faaliyeti, ayrı bir lisans ile gerçekleştirilebilecek. Bu lisansın sahipleri; anlaşma yaptıkları şebeke kullanıcıları ile tüketim ya da üretim programı yapacaklar. Kurulu gücü yüksek olmayan çok sayıda lisanssız küçük üretici ve küçük tüketiciler, toplayıcı lisansı sahipleri sayesinde elektrik alıp satabilecekler; piyasadaki diğer aktörler gibi etkinlik kazanabilecekler. Bu da şebeke dengesine; piyasadaki arz ve sistem güvenliğine önemli ölçüde katkı sağlayacak. 

Başka bir deyişle lisanssız elektrik üreten santrallerin üretimleri, toplayıcılar üzerinden birleştirilecek ve bu tesisler de büyük üretim tesisi gibi piyasa faaliyetinde bulunabilecekler. 

TOPLAYICILIK FAALİYETİ NELER KAZANDIRACAK?

• Toplayıcılık faaliyeti, piyasa faaliyetine katılmak isteyen ancak piyasa kurallarına, piyasa kayıt ve işlem süreçlerine, hizmetlere ilişkin ön yeterlilik alamayan şebeke kullanıcıları için piyasaya katılım imkanı sunacak. 
• Piyasa katılımının gerektirdiği altyapıyı tesis edemeyen kullanıcılar da toplayıcılık faaliyeti sayesinde finansman yükünden kurtulacak ve piyasaya katılabilecekler. 
• Sistem, piyasadaki ticarete ilişkin riskleri tek başına almak istemeyen şebeke kullanıcıları için de büyük avantaj sağlayacak. Toplayıcılık faaliyeti sayesinde caydırıcı faktörler ortadan kalkacak; finansal avantajlar sağlanacak, talep esnekliğinin piyasalarda etkinleştirilmesi için imkân oluşacak. 

 
SÜREÇ NASIL İŞLEYECEK?
 
Toplayıcılar sahip oldukları bilgi teknolojileri ve enerji yönetimi altyapısıyla; dağıtık enerji kaynakları için üretim tahminlerini, toptan satış piyasalarındaki elektrik fiyatlarını ve sistemdeki arz talep dengesine ilişkin verileri bir arada değerlendirebilecek. 

Böylelikle; farklı nitelikteki ve ölçekteki şebeke kullanıcılarından oluşan ve bir nevi “sanal enerji kaynağı” olarak nitelendirilen portföy optimum düzeyde işletilebilecek ve yenilenebilir enerjinin şebekeye entegrasyonu için gereken esnekliğe katkı sağlanacak. 
  
TALEP TARAFI KATILIMI

Tüketiciler tüketimlerini belirli saatlerde azaltmak suretiyle üretim-tüketim dengesinin sağlanmasına katkıda bulunabiliyorlar. Gelişmiş piyasalarda tüketicilerin “talep tarafı katılımı” adı altında çeşitli hizmetler sunmasına imkan sağlanıyor. 

Talep tarafı katılımı, en basit ifadeyle, tüketicilerin normal şartlarda tüketmesi beklenen elektriğin miktarını değiştirerek tüketmekten vazgeçtikleri enerjiyle şebeke işletmecilerine hizmet sunması veya elektrik piyasalarında ticaret yapması anlamına geliyor.

Bu noktada toplayıcılar devreye girerek, portföylerinde yer alan ve esnekliklerini piyasalarda satmak isteyen tüketicilere, daha düşük birim işlem maliyeti, azaltılmış günlük operasyon yükü ve mali risk yönetimi gibi çok sayıda avantaj sağlayarak daha fazla sayıda tüketicinin esnekliğinden faydalanma imkânı sunacak. 

Ayrıca talep tarafı katılımı kapsamında iletim şebeke işletmecisi tarafından talep edilmesi halinde, tüketim tesisleri tüketimi düşürmek suretiyle sanki aynı miktarda enerji sisteme verilmiş gibi karşılığında bedel alabilecekler. 

Böylelikle tüketiciler de tüketimlerini kısmak suretiyle toplayıcılar vasıtasıyla piyasada oyuncu haline gelmiş olacaklar. Toplayıcılar belli bir kWh saatin üzerinde çok sayıda tüketici ile anlaşarak hem bu tüketicilerin enerjiyi verimli kullanmasını hem de gelir elde etmesini sağlayabilecek.

KÜÇÜK TESİSLER BİRLEŞİP BÜYÜK TESİS GİBİ İŞLEM YAPACAK

Tüketiciler için söz konusu olan bu durum benzer şekilde düşük güçteki lisanslı ve lisanssız üreticiler için de toplayıcılar vasıtası ile piyasada iş yapabilecek büyüklüğe getirilebilecek bir sistem ile sağlanacak. 

Örneğin Türkiye’de bugün 14.500 MW düzeyinde lisanssız elektrik üretimi söz konusu. Öztüketimlerini karşılamak için kurulmuş büyük çoğunluğu GES olan bu tesislerin sahipleri birleşerek, örneğin 50MW, 100MW, 300MW gibi büyüklüklerde tek bir üretim santraliymiş gibi hareket edebilecekler. 

Bu sayede tek başına dengeleme güç piyasası gibi piyasalarda faaliyette bulunamayacak olan kurulu gücü küçük üretim tesisleri bir araya gelerek büyük üretim tesisleri gibi piyasa oyuncusu olabilecekler ve yenilenebilir enerji kaynaklarından daha verimli şekilde yararlanılmasının önünü açacaklar.