HALUK DİRESKENELİ
Değerli okuyucular, size Bratsk, Doğu Sibirya’da 1992-1996 yılları arasında yapılan bir işle ilgili bildiklerimi anlatmak istiyorum.
1992 yılında çalıştığım Türk-Amerikan Ortak girişim şirketinin Amerikan ortağına Bratsk Doğu Sibirya Orman Ürünleri Kompleksinden, kağıt selülöz fabrikaları için yüksek kapasiteli yeni bir soda geri kazanım kazanı teslimatı için talep geldi.
Talep için Türk şirketinden iki üst yetkili önce Moskova'ya gittiler, ABD’li partner firmadan gelen uzman mühendislerle buluştular. Otelde konuyu ve satış stratejisini belirlediler. Sonra hep beraber Rus yapımı Tupolev 154 uçağı ile Moskova’dan 10 saat uzakta, Bratsk Kentine uçtular.
Doğu Sibirya'da Baykal gölü yakınlarında, doğru dürüst otel bile bulunmayan bir mekana vardılar. Yanlarında İstanbul ve Moskova havaalanı gümrüksüz satış dükkanlarından alınmış, hediyelik viski, parfüm, sigara ve purolar vardı.
İndikleri havaalanı askeri amaçla yapılmış, dar piste sahip. Tupolev kısa piste iner inmez çok çabuk durmak zorunda.
Yıl 1992, Berlin duvarı kaldırılmış, Sovyetler Birliği dağılmış, Rus kurumları fabrikaları işletmeleri dünyaya açılma hazırlığındalar. Bratsk Orman Ürünleri Kompleksinde, kağıt ve selülöz fabrikası Soda gerikazanım buhar kazanı işi var. İstenen buhar kazanı özel tasarım.
Türk Amerikan ortak girişim şirketinin lisans kapsamı dışında idi. Türk yetkili mühendisler Bratsk kentinde bir hafta kaldılar. Sahaya gittiler, yer gördüler, yerel mühendisler ile yerinde müzakereler yaptılar. Türkiye’den 13 saat uçak uçuşu mesafede zor şartlarda gerçekleştirilecek bir proje idi.
Sonra işleri bitti, kafaları bu işe pek yatmamıştı. Ancak ev sahibi Rus yetkililer “Buraya kadar geldiler, onları eli boş göndermeyelim, yoksa bir daha gelmezler” diyerek, inanılmaz bir insiyatifle onlara 10 milyon ABD dolar fiyatla Tank-Farm işi verdiler.
Gelen Türk yetkililerden biri orda kaldı. Daha sonra Bratsk projesi saha ve şantiye şefi - müdürü oldu. Bir-hafta otelde zaman geçirdi, diğer yetkililer yurda döndü. Saha işleri için Gerekli işlemlere başladılar.
Bir hafta sonra bir charter uçağında 50+ sayıda kalifiye Türk işçisi Bratsk’a geldi. Şantiye kuruldu, mevcut barakalar devralındı, tadil edildi, yenilendi, çalışanlar için daha kullanılır hale getirildi. Türk ahçının mutfağı çalışmaya başladı. Bizim hijyen düzeni, banyo tuvalet, işçi yatakhaneleri, mutfak kuruldu.
Eski Tank Farm, yani büyük kapasitede silindirik petrol depolama tankları, yeri boşaltıldı, eski malzemeler atıldı, çelik saç alımı yapıldı, sahaya nakliye gerçekleştirildi.
Tank-Farm işi devam ederken ABD’li ortağımız buhar kazanı teklifini verdi. 200 milyon ABD doları eşdeğeri fiyatla işi aldı. İşi 24 ayda bitirmek gerekiyordu. Ancak finansman zorluklarından dolayı iş biraz gecikti.
Buhar Kazanı Saha montajı yine bize verildi. Buradan 20 milyon ABD dolar payımız oldu. Çalışan Türk işçisi sayısı zaman zaman 200’ün üzerine çıktı. Haftada bir gün tatil (24 saat) ile 7/24 çalışma yapıldı.
Bratsk kenti şimdi çok farklı. Çok sayıda konforlu oteli, daha iyi havalimanı var. Dünyanın en büyük kağıt orman ürünleri fabrikaları burada.
Türk mühendisler ilerleyen yıllarda daha uzak mekanlarda, Kamçatka yarımadasında, Kuzey Buz Denizi kıyılarında, Kazakistan Tengiz bölgesinde çalıştılar, endüstriyel tesisler, binalar fabrikalar inşa ettiler. Bugün hala buralarda çalışanlar varsa, 1992’de oraya zor şartlarda gidip, bize tutunma yeri sağlayanlar sayesinde oldu. Onlara çok şey borçluyuz.
Bizim Bratsk Projesi 1996 yılında bitti, çok sayıda Türk işçi burda çalıştı, ben burda aklımda kalan bildiklerimi yazdım, okurken masal gibi geliyor değil mi?
Demek ki, yeni pazarlarda ilk kez iş yapılacaksa, bunun ilerisi için olası sonuçlarını düşünmek de önemli bir motiavson kaynağı olabilir. Proje: Bratsk, East Siberia - Bratsky LPK Forest Industry Complex
Building Soda Recovery Boilers and Various Equipment For Pulp and Paper Production
Haluk DİRESKENELİ - 8 Eylül 2018 / Ankara