Geçen haftaki yazımızda `Doğalgazı Ucuzlatın` demiş, nedenini de özetle şöyle ifade etmiştik: Hazır petrol ve petrole bağlı olarak Türkiye’nin doğalgaz ithalat fiyatları bir yıl öncesine göre neredeyse yarıya düşmüşken BOTAŞ doğalgaz satış fiyatlarını aşağıya çeksin. Bu fırsat kullanılmazsa aynı şartları yakın beride tekrar yakalamak zor olabilir. Doğalgaz satış fiyatlarının düşürülmesine ilişkin önerimiz üzerine sektörden epey tepki aldık. Çoğunluk bu öneriyi olumlu karşılasa da, elini taşın altına koymuş durumdaki bazı özel sektör oyuncuları bu öneriden hiç hoşlanmamıştı.

Bizim önerimize karşı çıkan bazı özel sektör oyuncularının tepkilerini bir araya getirince söylediklerini şöyle özetleyebiliriz:

Biz doğalgaz fiyatları yüksekken BOTAŞ’ın düşük fiyattan satışları nedeniyle zarar ediyorduk. O zaman neden yükseltilmedi de şimdi düşürülsün? Biz geçmiş zararımızı nasıl telafi edeceğiz?

İlk bakışta çok haklılar denilebilir. Ben de bu işin ticaretini yapıyor olsaydım, ister istemez kendi bütçem için benzeri şeyleri söylerdim. Ancak bence meseleye sadece bazı oyuncuların penceresinden değil, daha geniş bir pencereden bakmak en doğrusu...

Yine de devam edelim. Özel sektör oyuncularından bir temsilci sadece bunları söylemekle kalmayıp, doğalgaz satış tarifelerinde indirim yerine başka bir çözüm önerisi ortaya atıyor. Yani aslında bizim de ara sıra burada dile getirmeye çalıştığımız, çapraz sübvansiyon meselesine getiriyor işi...

Madem doğalgaz ithalat maliyeti petrole bağlı olarak düştü, üstelik BOTAŞ İran ve Rusya’ya açtığı tahkim davalarıyla maliyetini daha da aşağıya çekecek, o vakit BOTAŞ ve Elektrik Üretim AŞ çapraz sübvansiyona son versin.

Yani de demek istiyor bu şirket yetkilisi? Anlatmaya çalışalım. BOTAŞ kamudaki santrallerle, devletin elektriğini satın almak zorunda olduğu bazı Yap İşlet ve Yap İşlet Devret özel sektör santrallarına alım maliyetinin üzerine 100 dolar koyarak gaz satıyor. Devlet de barajlardan ve kömür santrallarından ürettiği elektriği bununla birleştirip maliyeti paçallıyor ve piyasaya satıyor. Yani burada hem devletin elektrik üretim şirketi EÜAŞ hem de BOTAŞ çapraz sübvansiyon yapıyor.

BOTAŞ bugüne kadar zarar bile etse zam yapamıyordu. Şimdi fiyatlar düştü. İran tahkimini de belki kazanacak ve buradan da kasasına para girecek. BOTAŞ’ın artık bu çapraz sübvansiyonu yapmasına gerek kalmayacak. Bu da piyasa için bir fırsat. Tüm oyuncular sübvansiyonsuz gaz satmaya başlasın. İleride petrol yükselmeye başladığında tekrar sübvansiyonlu fiyatlara da dönmeyelim. Böylece elektrikte de sübvansiyorsuz fiyatlara geçeriz.

Tamam, buraya kadarki teorik çerçeve çok güzel. Yani madem enerjide serbest piyasa esas, olması gereken de bu. Ama bir de pratik durum var. Bu teorik çerçeve, şu anki doğalgaz tarifelerinin yüksek olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Yapılan hesaplamalara göre, daha önce 400-500 milyon liralık bir kârın göründüğü bu piyasada, böyle giderse BOTAŞ dahil oyuncuların kârı 1.2 milyar dolara çıkacak.

Normalde ithalatçılara bırakılan kâr marjı 10 dolar. Buna göre BOTAŞ ve özel ithalatçıların toplam kâr tutarı en kötü piyasada bile yaklaşık 400 milyon dolar ediyor. Bunun da 100 milyon dolarını, özel sektör ithalatçıları kazanıyordu. Şu fiyatlarla özel sektörün kâr rakamı 350 milyon dolara fırladı. BOTAŞ’ınkini söylemeye bile gerek yok. Zaten biz de BOTAŞ fiyat düşürsün diyoruz. Şu anda BOTAŞ 770-780 TL’ye gaz satıyor. Özel sektör oyuncuları maliyetleri çok daha düşük olmasına rağmen 670-680 TL’ye gaz satmaya devam ediyor.

BOTAŞ satış fiyatlarını düşürsün de, çapraz sübvansiyona son vermeyi de aynı paketin içine mi alır, yoksa sonraya mı bırakır orasını bilemem. Bana sorarsanız ikisi birden yapılmalı. Gazdaki ucuzlama BOTAŞ için piyangodan çıktı. İkramiyeyi toplumla bölüşmek (sağlıklı bir piyasaya da hizmet) kendisine en çok yakışanı olur. 

DOĞALGAZ FİYATLARINI İNDİRMENİN TAM VAKTİDİR! (1)
http://enerjigunlugu.net/dogalgaz-indiriminin-tam-vaktidir_15890.html