Her gittiğim yerde bir mucize beklentisi var. Hemen herkeste, "Shale gaz, doğalgaz fiyatlarını düşürecek" miti ile doğalgaz fiyatlarının ucuzlayacağı algısı var. Bir başka iddia ise Irak’tan gelecek doğalgazın fiyatının 200 doların altında olacağıdır. Öncelikle şu tespitlerin altını çizmekte fayda var. Doğalgaz piyasasında küresel bir fiyat oluşumu yoktur. Henüz gazın gazla rekabeti, piyasaların birbirleriyle korelasyonu yoktur. Doğalgaz fiyatlaması hemen tüm dünyada maliyet bazlı değildir. "Hotelling Teorisi"ne göre doğalgazın fiyatları, tüketiminin gerçekleştiği pazardaki alternatiflerine göre belirlenir ve proje fizibilitelerinde netback yapılır.
Hiçbir üretici, doğalgazın pazar alternatifleri 400 dolar mertebelerindeyken (başka kaynaklardan gelen doğalgaz da alternatif olarak değerlendirilmelidir) ya da üretimin yaklaşık yarısının doğalgazdan yapıldığı bir elektrik piyasasında, 12-13 dolar alım garantileri veriliyorken200 dolardan emtiasını satmaz.
Bunun ötesinde, transit boru hattı yatırımlarının 10-12 milyar Euro`luk maliyetlerinin konuşulduğu bir pazarda, 100-140 $/1000m3 iletim bedellerinin oluştuğu bir piyasada, doğalgaz üreticisi ülkelerdeki iç pazar fiyatlarının beklenmesi çok naif bir iyimserliktir.
Doğalgazın petrolle fiyatlaması kısa ve orta vadede eğer likit ve derinliği olan bir doğalgaz pazaryeri oluşturulamazsa, devam edecektir. Petrol fiyatlarının 50 doların altına düşmesi ise ABD doları dahil tüm para birimlerinin parasal genişleme yarışına girdiği, faizlerin böylesi düşük seyrettiği ve parasal emisyonların hesapsız bir şekilde arttığı bir dünyada hayalden öte gitmez. Bu gerçek tüm emtialar içinde geçerlidir.
ABD pazarındaki shale gaz olayı ise gerçek bir liberal pazar mucizesidir. Büyük miktarda doğalgaz ihracatına izin verilmesiyle bu mucizenin bozulmasına 2008 sonrası yaralarını yeni sarmaya başlayan ABD ekonomisindeki karar vericilerin müsaade edeceklerini düşünmüyorum.
ABD’de doğalgaz ihracatına izin verilmemesi için başta Dow Chemical olmak üzere bir çok sanayicinin çok ciddi lobi faaliyetlerinde bulunması bir vakıadır. Üstelik ABD’de artık yeni shale gaz projelerinin başa baş fızıbıl olma noktası 250 dolardır.
Avrupa’da halen ABD kömürünün etkisiyle doğalgaz kombine çevrim santrallerinin yüzde 60’ının rekabet gücünü kaybetmesi belki özellikle Gazprom üzerinde baskı yaratacaktır. Ama yine de bu baskının sonucu doğalgazın Avrupa’da gelebileceği en düşük fiyat ortalaması 300 $/1000 m3 olacaktır.
LNG piyasalarındaki gelişmelere gelirsek...
Dünyadaki LNG alıcılar kulübüne İsrail de dahil oldu. İsrail, Ağustos ayı için bir kargo alım ihalesine çıktı. Güney Kore’de ise kapatılan iki nükleer santralin durumunun ne kadar daha böyle devam edeceğinin belirsizliği, LNG üreticilerinin yüzünü güldürdü.
Ancak Japonya’da yaz için spot LNG alımlarının artacağı beklentisi gerçekleşmedi. Ağustos fiyatları 14.5 $/mmbtu seviyelerine düştü. Bir haber de Uruguay’dan geldi. Uruguay’da LNG kulübüne girmeye aday. Uruguay’ın ilk LNG terminali ihalesini Yap-İşlet-Devret modeliyle GdF kazandı.
YAZARLAR
Ali Arif AKTÜRK
- Doğalgaz fiyatları düşer mi?
Önceki ve Sonraki Yazılar