Milattan önce 400 yıllarında Xenofon tarafından yazılmış olan, yaklaşık 400 sayfalık Anabasis isimli gezi-anı kitabı, bugün bile ilgiyle okunmaktadır. Kitapta anlatılan hikaye, Pers kralının ölümü sonrasında yaşanan olayları konu almaktadır.

Büyük erkek çocuğun kral olmasına karşı çıkan ve çok parası serveti olan isyancı küçük prens, Helen bölgesinde Spartalı 10,000 paralı askerden oluşan bir ordu toplar. Konya, Antep, Urfa ve güney doğu Anadolu üstünden Babil'e, yani bugünkü Irak'taki Bağdat yakınlarına kadar giderler. Ancak, girdikleri savaşı kaybeder ve onbin Helen askeri ortada kalır. Komutanları Pers kralı ile anlaşmak için toplantıya giderler, ancak tutsak alınır ve hepsi öldürülürler.

Komutanların yokluğunda, Xenofon isimli daha küçük rütbedeki bir asker, onbin askerin komutanı olarak seçilir ve orduyu kuzeye yönlendirir. Doğu Anadolu'yu güneyden kuzeye geçerek, Trabzon'a varırlar ve oradan zayıf hasta askerler gemilerle, kalanları ise karadan Giresun ve Sinop üstünden İstanbul'a yürüyerek kendi yurtlarına ulaşırlar. Sekizbin asker hayatta kalır. Xenofon, bu olayı günlük olarak ayrıntılı bir şekilde Anabasis kitabında anlatır.

Xenofon, Sokrates'in öğrencisi ve basit bir mütevazi savaşçı olarak başladığı seferi başarılı bir komutan olarak bitirir. Anabasis kitabı, 70 sene sonra aynı bölgeyi ele geçirecek olan İskender için de çok bilgilendiricidir.

Günümüzde benzer olaylar yaşanmaktadır. Yaklaşık yirmi yıl önce siyasete giren, emekli yaşlı bir SGK genel müdürü, geliştirilmiş parlamenter sistem, hukuk, adalet ve daha iyi bir banka finans sistemi için insanları bir araya getirerek ortak bir amaçla çalışmalarını sağlamıştır. Demokratik bir yöntemle seçilen insanlar, Ortadoğu bataklığından kurtulmak ve daha uygar bir ekonomik ve sosyal düzene kavuşmak için çalışmış ve seçim günü için desteklenmiştir.

Anabasis kitabı, büyük kitapçılarda mevcuttur ve okuması çok keyiflidir. Unutmamak gerekir ki, kaybedilmiş bir savaşın sonrasında, 2500 yıl önceki Spartalı paralı askerler gibi, biz de Ortadoğu çöllerinde çaresiz kalabiliriz.

Xenofon'un Anabasis kitabı, sadece bir tarihi belge değil, aynı zamanda insanların zorlu koşullar altında nasıl birlikte hareket edebileceğini, nasıl liderlik gösterebileceğini ve hedefe nasıl odaklanabileceğini de göstermektedir. Kitap, günümüzdeki liderlik ve işletme alanında hala incelenmektedir.

Anabasis'in hikayesi, bizlere aynı zamanda zorlu bir maceranın da öyküsünü anlatmaktadır. Onbinlerce askerin hayatta kalmak için mücadele ettiği bu sefer, insanlar arasındaki dayanışmanın gücünü de göstermektedir. Bu nedenle, Anabasis kitabı tarih, liderlik, macera ve insan doğası konularına ilgi duyan herkes için okunması gereken bir eserdir.

Anabasis'in günümüzdeki olaylarla da benzerlikleri vardır. Dünya her zaman siyasi, ekonomik ve sosyal sorunlarla karşı karşıya kalmaktadır. Ancak, birlikte hareket ederek, uyumlu liderlik göstererek ve hedefe odaklanarak bu sorunların üstesinden gelebiliriz. Bu nedenle, bizlerin de bugün ve gelecekte karşılaşabileceğimiz zorlukların üstesinden gelmek için Anabasis'ten ilham alabileceğimizi düşünüyorum.

İstanbul 1 Mayıs 2023