Türkiye’nin enerji alanındaki önde gelen aktörlerinden Zorlu Enerji geçtiğimiz haftalarda kritik bir hisse satış duyurusu yaptı. Yanlış anlaşılmasın, satılan Zorlu Enerji’nin kendi hissesi değil. Zorlu Enerji’nin yüzde 100’üne sahip olduğu iştiraki Zorlu Enerji Dağıtım AŞ’nin hisseleri devrediliyor.
Enerji ve dağıtım kelimeleri yan yana gelince de akla önce elektrik dağıtımı gelebilir ama durum öyle değil. Evet, Zorlu Grubu, Osmangazi Elektrik Dağıtım AŞ (OEDAŞ) operasyonu ile o alanda da aktif ama hisseleri satışa konu Zorlu Enerji Dağıtım AŞ’nin esas faaliyet konusu ise doğal gaz dağıtım ve ticareti. Trakya Doğalgaz Dağıtım AŞ ve Gaziantep Doğal Gaz Dağıtım AŞ adlı iki operasyonu bünyesinde barındırıyor.
Söz konusu şirketler için alıcı da bulundu. Gaziantep ve Edirne’deki doğalgaz dağıtım ve satış operasyonlarını devralmaya istekli firma Palmet Enerji. O da Türkiye enerji sektöründe tanınan bir marka. Doğalgaz dağıtım ve ticaretinin yanı sıra elektrik üretim ve ticareti alanlarında da faaliyet gösteriyor. Hatta yakın geçmişte Çek enerji oyuncusu CEZ’in Sakarya Elektrik Dağıtım AŞ’deki payını da almaya niyetlenmiş ancak söz konusu hisseleri Torunlar Grubu’na kaptırmıştı. Palmet elektrik alanında kaçırdığı satın alma fırsatını şimdi doğalgaz sektöründe yakalamış görünüyor.
Peki elektrik üretim, dağıtım ve ticareti ile doğalgaz dağıtım ve satışı alanlarındaki faaliyetleriyle Türkiye’nin önde gelen enerji aktörleri arasında yer alan Zorlu Enerji Grubu, doğalgaz işinden neden çekiliyor? Soruyu alıcı taraf açısından da soralım. Palmet Gaziantep ve Trakya Gaz dağıtım şirketlerini neden almak istiyor?
Taraflar konuya ilişkin duyurularında bu soruya kısmen cevap oluşturabilecek açıklamalara yer verseler de, konuya yeterince açıklık getirildiğini söylemek zor. Ancak her iki oyuncunun, enerji alanında bugüne dek yazdıkları hikayelerin gelişimi ile geleceğe yönelik hedeflerine dair bilgileri göz önünde bulundurarak yukarıdaki soruya daha anlaşılır cevaplar bulmaya çalışalım.
Bu cevap arayışımıza bugün Zorlu Grubu’ndan başlayalım, ilk fırsatta Palmet Enerji’ye de bakarız.
Gaziantep ve Trakya gaz dağıtım operasyonlarını devretmeye hazırlanan Zorlu Enerji, elektrik üretim ve satışında Türkiye’nin yanı sıra Pakistan ve İsrail’de de faaliyet gösteriyor. Afyonkarahisar, Bilecik, Eskişehir, Kütahya ve Uşak illerinde elektrik dağıtım işini üstlenen de Zorlu Grubu. Zorlu Enerji’nin yoğunlaştığı bir diğer faaliyet alanı ise e-mobilite olarak ifade edilen, elektrikli araç şarj ağı işletmeciliği. Zorlu Grubu, Zorlu Energy Solutions markası ile Türkiye’nin yanı sıra 20’den fazla Avrupa ülkesinde şarj ağı operasyonları kurarken, Vestel ile şarj ekipmanları üretim ve satışı da yapıyor. Vestel de bu işi hem ülke içinde hem ülke dışında yapan bir marka. Grup şirketi Vestel’in varlığının, pazardaki büyüme çabaları sırasında ZES’in elini rahatlattığını söylemek yanlış olmaz.
Bu bilgilerden sonra, Zorlu Grubu’nun doğalgaz dağıtım ve ticaretinden çekilme nedenine geçebiliriz. Öncelikle belirtmekte yarar var, enerji işi uzun vadeli ve sermaye yoğun operasyonlar gerektiren bir iş. Bu yüzden pat diye karar alınıp uygulanan bir alan değil.
Bu arada Zorlu Grubu açısından gaz işinden çekilmek yeni gündeme gelmiş bir konu başlığı da değil. Evet, niyet vardı ama işin sonuçlanması zamanlama ve fiyatlama meselesine bağlıydı. Taraflar bugün anlaştığına göre Zorlu Grubu istediği bedeli aldığını düşünüyor olmalı.
Ve bizi “Zorlu Enerji, doğalgaz dağıtım ve satışı işinden neden çekiliyor” sorusunun cevabına götürecek anahtarlardan biri işte tam da burada akla gelen ikinci bir soruda gizli:
“Grup doğalgaz dağıtım şirketlerinin satışından elde edeceği parayı ne yapacak?”
Yukarıda da değindiğimiz gibi, uzun dönemli ve sermaye yoğun bir sektör olduğu için yüksek dış kaynak kullanımı da söz konusu oluyor. Zorlu Grubu da sektördeki pek çok büyük oyuncu gibi, son yıllardaki makro ekonomik gelişmeler nedeniyle borç yükünü azaltmak istiyor. Dolayısıyla gaz işinden çekilmekle elde edeceği kaynağın bir bölümünü borç azaltmada kullanacağını söyleyebiliriz.
Borç azaltmanın, e-mobilite alanındaki operasyonları büyütürken ihtiyaç duyacağı yeni dış kaynağı bulma konusunda Zorlu Enerji’nin işini oldukça kolaylaştıracağı da ortada. Zira şarj ağı işletmeciliği, gelecekte önemi daha da artacak teknoloji ve sermaye yoğun bir iş. Yani hem sürekli yatırım gerektiren, hem de geri dönüşü uzun zaman alacak operasyonlardan söz ediyoruz. Halen en yaygın ağlardan birine sahip ZES bir yandan büyürken, bir yandan da geçmiş yatırımlarından gelir elde etmeye başlasa da, büyüme yolunda daha gideceği uzun bir yol var.
Bu arada, Zorlu Enerji için dış kaynak gerektiren tek yatırım alanı şarj ağı işletmeciliği değil elbette. Ama niyetleri anlamayı kolaylaştıracak en tipik örneklerden biri olduğu için ayrıntıya girme ihtiyacı hasıl oldu. Bu arada hemen belirtelim, Zorlu Enerji, jeotermal, rüzgâr ve güneş başta olmak üzere yenilenebilir kaynaklara dayalı elektrik üretim yatırımlarına da devam ediyor. Sıfırdan yatırımların yanında ilave yatırımlarla mevcut santralleri büyütmek ve/veya hibrit tesislere dönüştürmek de gündemde. Ve elbette son dönemde hemen bütün elektrik sektörü oyuncularının hamle yaptığı enerji depolama yatırımları yolda. İşte tüm bunlar da uzun vadeli ve dış finansman gerektiren yatırımlar.
Şimdi enerji, tekstil, elektrikli ev gereçleri, elektronik ürünleri gibi kritik alanlarda önde gelen aktörler arasında yer alan Zorlu Grubu’nun uzun yıllardır emek emek büyüttüğü doğalgaz operasyonlarını elden çıkarmasını sadece borç azaltma ve yeni kaynak bulma ihtiyacına bağlamak durumu açıklamaya yetmeyecektir. Peki başka ne var? Burada çok daha genel bir faktörden söz etmek lazım. Bu da günümüzde büyük ekonomi aktörlerinin stratejilerini oluştururken dikkate almazlık edemeyecekleri sürdürülebilirlik kavramından başkası değil. Küresel markaların yaptığı gibi Türkiye’nin önde gelen oyuncuları da iklim değişikliği ile mücadele yolunda karbon ayak izlerini azaltma sözleri veriyor. İşte Zorlu Grubu da kendisini Türkiye ile sınırlandırmayan bir marka olarak, karbon sıfır hedefi koyan oyunculardan biri. Yenilenebilir kaynaklara dayalı bir enerji geleceği tasavvurunda, en son terk edilecek hidrokarbon kaynak olarak görülse de nihayetinde doğalgaz da bir fosil yakıt türü. Dolayısıyla, sürdürülebilir bir gelecek vizyonu ile hareket eden Zorlu Grubu’nun doğalgaz operasyonlarını devretmesini, bir an önce net sıfır bir ekonomi aktörü haline gelme çabasına en büyük katkıyı koyacak adımlardan biri olarak değerlendirmek de mümkün.
Peki bu satışın sonuçlarını özetlemek gerekirse ne söylenebilir? Zorlu Enerji Grubu’nun Gaziantep ve Trakya doğalgaz dağıtım şirketlerini elden çıkarması, grup şirketlerinin kasasına nakit girişi sağlayacak. Grup şirketlerinin borçluluk seviyeleri düşecek. Borç rasyoları iyileşeceği için grup şirketlerinin daha uygun şartlarda dış kaynak bulmak için elleri rahatlayacak. Zorlu Grubu’nun karbon sıfır hedefi konusundaki samimiyeti ortaya çıkmış olacak. Bu da hem grubun imajını daha da güçlendirecek hem de dip toplamda şirket bilançolarına bakan finansörler ve hissedarlar nezdinde grup şirketlerini daha güçlü kılacak.