Ekonomide normalleşme olarak dile getirilen yakın dönem politikalarının enerji şirketlerine ne tür etkileri olabilir?
Aslına bakarsanız sorunun cevabı için geniş yere ve uzun zamana ihtiyaç var.
Yine de meseleyi bir cephesinden ele almayı deneyelim. .
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in göreve gelmesinden sonra ekonomi politikalarında yapılan makas değişikliği hayatın her alanında etkisini gösteriyor.
Meclis’teki görüşmeleri devam eden son vergi düzenlemeleri de dahil, çeşitli mevzuat değişiklikleri ve idari kararlarla doğrudan vatandaşlara ve de şirketlere yeni yükümlülükler getirildi, getiriliyor.
Yurt dışı çıkış harcının 150 TL’den 500 TL’ye çıkarılmasını öngören değişiklik, üzerinde en çok konuşulan düzenlemelerden biri ama etkisi diğerlerine oranla daha düşük denilebilir.
Ekonomi aktörlerini, hadi biz buna şirketler diyelim, doğrudan ilgilendiren sosyal güvenlik primi desteklerinin neredeyse tamamen uygulamadan kaldırılması sessiz sedasız devreye giren bir önlem oldu. Yüksek enflasyon gerekçesiyle arttırılması istenen asgari ücrete zam yapılmayacağı da, ilgili Bakan’ın ağzından net şekilde duyuruldu.
Emekli maaşlarına beklenenin ötesinde zam yapılmayacağı da söylenmişti ama bunun bir istisnası, en düşük emekli maaşının, kök aylıklar arttırılmadan Hazine desteğiyle 12.500 TL olarak ilan edilmesi oldu.
Alınan önlemlerden enerji sektörü de payına düşeni net şekilde aldı.
Bütçe açısından bakıldığında, gelir artışı ya da gider azaltıcı bir önlem olarak konut elektriğine zam yapıldı. Bunun, bütçe üzerindeki sübvansiyon yükünü azaltıcı bir etkisi olacak.
Enflasyon üzerinde doğrudan etkisi bulunan akaryakıt fiyatlarını arttıracak şekilde benzin, motorin ve otogazdan alınan vergiler yükseltildi.
Kömüre dayalı elektrik üretim santrallerine yakıt üreten madencilik şirketlerine verilen desteklerde kısıtlamaya gidildi. Yer altı maden işçisi çalıştıran işverenlere sağlanan, asgari ücrete endeksli devlet desteği miktarı düşürüldü.
Diğer sektörlerle ortak yükümlülüklerin dışında, enerji sektörüne özel düzenlemelere bakalım. Ürün fiyatlarını yükselten vergi artışları ile dolaylı ve doğrudan yapılan zamlar bunların başında geliyor.
Yerli enerji kaynaklarından daha fazla yararlanma yaklaşımına da aykırı düşecek şekilde, elektrik santrallerine yakıt tedarik eden madencilik işletmelerine yönelik SGK prim desteğinin kısılması da bir diğeri.
Elektrik ve akaryakıt fiyat artışları, kamu bütçesindeki açığı azaltmaya yarayacak ilave gelir anlamına geliyor. Akaryakıttan alınan ÖTV’nin yükseltilmesi de aynı şekilde, gelir artışı sağlıyor.
Peki enerji sektörü şirketleri nasıl etkileniyor bundan? Zorunlu tüketim grubunda yer aldığı için bu fiyat artışlarının enerji sektörü aktörlerine satış gelirlerini ve kârlılıklarını arttırma imkanı sunduğu bile söylenebilir.
Yeraltı madenciliği ile kömür üreten şirketlere verilen sosyal güvenlik primi desteğinin ciddi şekilde azaltılması ise enerji maliyetlerini, dolayısıyla fiyatları yukarı yönlü etkileyecektir. Yerli kömürle elektrik üreten santral işletmecilerinin piyasa şartlarında üretim yapma konusunda güçlerinin zayıflayacağı söylenebilir.
Elektrik talebinin yüksek seyredeceği dönemlerde yerli kömür elektriğine de ihtiyaç olacağı için, sosyal güvenlik prim desteğindeki kısıntının piyasadaki elektrik fiyatlarını yukarı taşıması beklenmeli.