Enerji Günlüğü - Yerli linyitin bir şekilde değerlendirilmesi gerektiği ve yaratacağı ilave istihdamın ülkeye sosyo-ekonomik bir katkı sağlayacağı sektörde genel kabul görüyor. Ancak oluşturulacak teşvik mekanizmasının piyasa bozucu etkisinin, sektörü uzun vadede yatırım yapılabilir olmaktan çıkarabileceğine dikkat çekiliyor.
Türkiye son 15 yıllık dönemde enerji yatırımlarında, ağırlıklı olarak da özel sektör yatırımlarıyla hızlı yol aldı. 2002 yılında 36 bin MW düzeyinde bulunan kurulu elektrik üretim kapasitesi, bugün 74 bin MW’nin üzerinde. Tüketim talebindeki artış, üretim kapasitesindeki büyümenin gerisinde kaldığı için de elektrikte bir arz fazlası ortaya çıkmış durumda. Yapımı devam eden santrallerin peş peşe devreye girmesiyle bu arz fazlası bir süre daha devam edecek gibi görünüyor.
Ancak kurulu kapasitedeki bu arz fazlası, Türkiye’nin bir diğer makro ekonomik meselesi olan enerjide dışa bağımlılık sorununa çare olamıyor. Bir kere zaman zaman değişmekle birlikte elektrik üretiminde doğalgazın payı yüzde 50’ye yakın. Tamamına yakını ithal edilen doğalgazın yaklaşık yüzde 60’ı da tek ülkeden, Rusya’dan alınıyor. Bu ise konuyu daha da içinden çıkılmaz bir hale sokuyor. İşte bu çıkmazdan kurtuluş için yerli enerji kaynaklarının daha fazla devreye sokulması benimsenmiş durumda. Rüzgar, güneş, jeotermal, biyokütle gibi yenilenebilir kaynaklara yönelik yatırımlar konusunda pek bir tartışma yok. Ancak mesele yerli linyit kömürlerinin dışa bağımlılıktan kurtulmak için daha fazla değerlendirilmesine gelince iş ciddileşiyor.
DÜNYA Gazetesi ve Enerji Günlüğü, Türkiye’nin önde gelen bazı enerji oyuncularının üst düzey temsilcileri ile kömüre dayalı elektrik yatırımları konusundaki uzmanları bir araya getirerek konuyu masaya yatırdı. Enerji Günlüğü Genel Yayın Yönetmeni ve DÜNYA Gazetesi Enerji Editörü Mehmet Kara’nın moderatörlüğünde gerçekleştirilen yuvarlak masa toplantısının konu başlığı yerli kömürün değerlendirilmesi olsa da toplantıda tüm enerji kaynaklarının durumu da kömürle ilişkisi oranında gündeme geldi. Bazıları birbirleriyle çelişse de toplantıdan çıkarılabilecek ana fikirler şöyle:
- Türkiye yerli linyitini bir şekilde değerlendirmeli.
- Mevcut arz fazlası, yenilenebilir kaynaklar dışındaki elektrik üretim yatırımlarını cazip olmaktan çıkardı.
- Yerli linyite dayalı elektrik üretim yatırımı teşviksiz zor.
- Yerli kömüre, piyasa bozucu etkilerden arındırılarak destek verilmeli.
- Yerli kömür uzun vadede ihtiyat olarak saklanabilir, temel prensip en ucuz kaynaktan elektrik üretmek olmalı.
- Türkiye enerjide yatırım ortamını güvenilir kılmaya devam etmeli, yarı yolda kural değişmemeli.
- Türk girişimciler yurt dışında maden sahaları alıp burada üretecekleri yüksek verimli kömürleri Türkiye’de elektriğe çevirmeli.
- Havza bazında projeler geliştirilip yerli kömürden daha düşük maliyetle elektrik üretilmeli.
- Yerli linyite uygun, çevreyle de uyumlu yerli santral tasarımları geliştirilmeli.
Bu görüşlerin her birinin kendi içinde doğruluk payları olduğu kesin. Ancak sonuçta ortaya tek bir çözüm yolu çıkarılıp uygulanması gerekiyor. Hem meselenin daha iyi anlaşılmasına, hem de en doğru çözüm yolunu bulma arayışında Yuvarlak Masa toplantısında dile getirilen görüşlerin yararlı olacağını düşünüyor, katılımcılara bir kez daha teşekkür ediyoruz.
Katılımcıların toplantıda dile getirdiği görüşleri okumak için aşağıdaki ilgili başlıklara tıklayabilirsiniz.
Enerji Günlüğü
Ak: Elektrikte arz fazlasını yönetmemiz gerekiyor
Kirazlı: Yerli kömürü dışlamak ileride sıkıntılar yaratır
Eskiçırak: Linyitimiz kaçmıyor önce en ucuz kaynağı kullanalım
Akbay: Enerji tercihimiz ihracatımıza ket vurabilir
Dr. Turna: Dış kaynaklı milli kömür kullanalım
Paris İklim Sözleşmesi’nde kömürden çıkış işareti yok
Direskeneli: Yerli linyite yerli tasarım lazım
Aslan: Çevre muafiyetsiz yerli linyit yatırımı imkansız