HASAN YİĞİT
Son günde sosyal medyada güneş santrallerinde yaşanan bazı sorunlarla ilgili paylaşımlar ve şikâyetlerde artış görmekteyiz. Sektörde benimle temasa geçen yatırımcılardan da santrallerde yaşanan sorunlar dair bilgi paylaşımları geliyor.
Hatalı modüller arasında hem yurt içindeki üreticilerin hem de yabancı şirketlerin ürünleri de var. Şimdi burada sorumluluğu her zaman üreticiye yüklemek de doğru olmaz. Çünkü sorun yaşayan santrallerden bazılarında bunlar kurulum ve işçilik hatalarından kaynaklanıyor olabilir.
Ama burada ürünün yerli ya da yabancı olması veya hatanın ekipmandan ya da kurulumdan kaynaklanmasından çok bu konularda yaşanabilecek sorunların çözümüne ilişkin hukuki süreçler önemli.
Her zamanki gibi Türk üreticilerinden ürün aldığınızda Türkiye’deki mahkemelerde hak arama yolu açık. Ancak yabancı markaların pek çoğunda bu yol kapalı.
İşte sosyal medyada yapılan paylaşımlarda yer alan ve bana ulaşan şahısların çoğunun yaşadığı sorun da tam bu konudan kaynaklanıyor. Şikayetlerin çoğunluğu, yurt dışında üretilmiş ekipmanlarla yaşadıkları hukuki sorunlar oluşturuyor.
Bunun nedenine gelelim demek istiyorum. Ama biz bu konularda geçmişte bazı ikazlarda bulunmuştuk. Bunun bir örneği Enerji Günlüğü’nde yayınlanan, 19 Mayıs 2015 tarihli “Şirket kurmayan yabancı panel satmasın” başlıklı yazıdır.
Maalesef bu konuyu yeniden gündeme getirmek kaçınılmaz görünüyor. Çünkü kaçmaya çalışsanız da artık yatırımcılar, santral sahipleri yaşadıkları sorunun üstünü örtüp susmayı tercih demez hale gelmiş durumda.
Bu yüzden, üç yıldır unutulmuş olan bu dosyayı yeniden açmak şart oldu. Çoğu yabancı üreticiler yalnız modüllerde değil, inverter dahil başka ürünlerdeki satışlarını Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde Türkiye Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı onaylı Fatura ile size satış yapmıyor.
Böyle bir durumda sizi Türk Ticaret Kanunu koruyamaz. Türk üreticilerinden veya bazı yabancı üreticiler gibi ürünü önce kendileri Türkiye’ye sokup vergisini ödeyen ve sonra size fatura kesen üreticilerden teknik sorun yaşadığınız da Türk Ticaret Kanunu sizi korurdu. Maalesef yurtdışı faturası ile alış yapıldığı an, bu hak arama kapıları maalesef kapalı.
Bu nasıl oluyor diyeceksiniz. Ben sözleşmemi Türkiye sınırları içinde yaptım, bazıları fuarda sözleşme yaptım diyecek. Ben de size işte tam bunu demek istiyorum.
Bazı sözleşme yaptığınız şirketlerin Türkiye de resmi temsilcisi bile yok. Ve sözleşmeyi doğru okursanız yurt dışındaki şirket ile anlaştığınızı görürsünüz. Bu yabancı şirketin Türkiye de şirketi olsa bile siz sözleşmeyi yurt dışındaki şirket ile yaptığınız için Türkiye’deki şirketin hukuki sorumluğu maalesef yok.
Bu sorun neden yaşandı? Bilindiği gibi Türkiye ürün girerken yüzde 18 KDV oranı gümrükte ödeniyor. Yabancı üreticiler bunu ödememek için KDV’yi yatırımcıya direk yansımak istiyor. Bir de benim başka tespitim, satıştan sonra ürünlerde yaşanacak teknik sorunlarda Türkiye’deki hukuki sorumluluktan kaçmak.
Burada ben Türk yatırımcılarını da hatalı buluyorum. Yabancı ürün sevdasından dolayı ve bazı yabancı üreticilerin satış temsilcileri tarafından pembe gözlükler ile sözleşmeler imzalanmasının acılarını gelecek yıllar daha çok yaşayacaklar. Şimdi yüz üstüne çıkan hatalar daha buz dağının etekleri, buz dağının zirvesi daha görülmedi.
Peki bundan sonra bu tür sorunların önüne nasıl geçebiliriz? Çok kolay; çep telefonu, bilgisayar ve beyaz eşya alırken baktığınız gibi ilk önce bu şirketin Türkiye’de Türk Ticaret Kanunu çerçevesinde resmi distribütörü var mı yok mu ona bakın.
Ve tabii en önemlisi de Türkiye Cumhuriyeti Maliye Bakanlığı onaylı fatura isteyin. Böylecene yabancı üreticilerin ürünlerini Türkiye’ye sokmalarını ve stok yapmalarını sağlamış oluruz. Bu da her zamanki gibi tüketiciye yarar. En basitinden hatalı parça çıkarsa, bunu değiştirmek için günlerce yurt dışından parça getirilmesizi beklemez mesela.
Yatırımcılarımız bu önerilerimi bu sefer de uygulamazsalar ileride yaşanan teknik sorunlardan sonra hukuki süreçte lütfen ağlamasınlar.
Bugünkü yazımı bu cümleler ile bitirmek istiyorum. Çoğu Türk üreticilerimizde dünya standartlarına ulaştılar ve kaliteli ürün üretmekteler. Uzakta aramamıza gerek yok, kapımızın önünde aynı kalite mevcut. Olmadı, ille de yabancı ekipman kullanmak istiyorsanız da demin anlattığımız, sorun oluşturabilecek noktalara dikkat edin, ondan sonra karar verin.
Hasan YİĞİT - Enerji Günlüğü