Enerji Günlüğü - Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA), fosil yakıt teşviklerinden vazgeçerek hem vergi paketinde öne çıkan kalemleri karşılamanın, hem de sosyal ve ekonomik fayda gözetmenin mümkün olduğunu açıkladı.
Yeni vergi paketinin sıkça tartışıldığı bugünlerde, Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA) kamu maliyesine ciddi bir yük yaratan fosil yakıt teşvikleri ile yeni düzenlemelerle elde edilecek gelirlerin karşılaştırmalı bir analizini yaptı. Analiz, sadece 2023 yılında, fosil yakıtlara verilen istisnalar aracılığıyla alınmayan vergiler toplamın 43.8 milyar TL olduğunu ortaya koyuyor.
Sadece bir yıllık teşvik tutarı, yeni vergi paketinin devreye girmesiyle 2024 yılının 4 ayında elde edilecek toplam geliri aşıyor. Vergi paketinden beklenen toplam gelirler üzerinden değerlendirildiğinde, 2024 yılı 4 ayında paketten beklenen toplam 38,5 milyar TL’lik gelir, 2023 yılında sağlanan fosil yakıt teşviklerinin ancak %87’sine denk geliyor. Fosil yakıt teşviklerinden vazgeçilmesi kamu maliyesi açısından önemli bir kaynağa işaret ediyor.
FOSİL YAKIT TEŞVİKLERİNDEN VAZGEÇMENİN GETİRİLERİ
Oysa, fosil yakıt teşviklerinden vazgeçerek hem vergi paketinde öne çıkan kalemleri karşılamak, hem de sosyal ve ekonomik fayda gözetmek mümkün:
Fosil yakıt teşviklerinden vazgeçerek, önerilen vergi paketindeki yurt dışı çıkış harcının 20 kat artışından beklenen gelirden %75 daha fazla gelir elde edilebilir. Anayasal bir hak olan seyahat özgürlüğü kısıtlanmadan, kamu bütçesini desteklemek mümkün.
2023 yılında fosil yakıtlara sağlanan vergi teşvikler ile, kira geliri istisnalarının kaldırılması yoluyla elde edilmesi beklenen 40 milyar TL’lik geliri karşılamak mümkün. Bu kira geliri istisnasının kaldırılması, kiraların artmasına neden olacak. Barınma sorunundaki mevcut problemleri derinleştirmek yerine, fosil yakıt teşviklerinden vazgeçilebilir.
Yem ve gübre teslimlerindeki KDV istisnasının kaldırılması ile elde edilecek gelir, sadece 2023 yılında fosil yakıtlara sağlanan vergi teşviklerinin %78'i kadar. Bu istisnanın kaldırılması, tarımsal üretimde girdi maliyetlerinin yükselmesine ve fiyat artışlarına neden olacak. Fosil yakıtları teşvik etmek yerine tarım ve hayvancılığı destekleyerek hem üretim korunabilir hem de gıda enflasyonu azaltılabilir.
Sadece 2023 yılında fosil yakıtlara sağlanan 43,8 milyar TL’lik vergi teşviki tutarıyla, borsa kazançlarının vergilendirilmesi ile elde edilmesi beklenen gelirin %60’ı karşılanabilir. Fosil yakıt teşviklerinden vazgeçerek vergi yükü azaltabilir ve ekonomi güçlendirilebilir.
“FOSİL YAKIT TEŞVİKLERİ YOKSULLARA YARDIMIN VERİMSİZ BİR YOLU”
SEFiA Direktörü Bengisu Özenç, tahmin edilenin aksine, fosil yakıt teşviklerinin yoksullara yardım etmenin verimsiz bir yolu olduğunu belirterek, “Türkiye’nin kamuda tasarruf tedbirleriyle başlayan ve yeni vergi paketi tartışmaları ile devam eden kamu maliyesini iyileştirme çabaları ne yazık ki Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’in yakın zamanda dikkat çektiği fosil yakıt teşviklerini göz önünde bulundurmuyor. Oysa ki yaptığımız hesaplamalar fosil yakıt teşviklerinden vazgeçilmesi yoluyla iklimi iyileştirirken hatırı sayılır bir kaynağın kamuya sağlanabileceğini gösteriyor. Türkiye’nin fosil yakıt teşvikleri konusundaki ısrarı, sınırlı mali kaynakları sağlık, eğitim veya temiz enerjiden uzaklaştırmakta ve fosil yakıt kullanımını teşvik ederek hem cari açığı kötüleştirmekte hem de iklim değişikliğiyle mücadele çabalarına zarar vermektedir” dedi.