Enerji Günlüğü - Ukrayna kamu gaz şirketi Naftogaz, Türkiye’nin Ukrayna’daki 31 milyar metreküplük doğalgaz depolama kapasitesini kullanarak kendi doğalgaz arz güvenliğini arttırabileceğini savunuyor.
Ukrayna Ulusal Doğalgaz Şirketi Naftogaz CEO’su Andriy Kobolyev, Bloomberg BusinessWeek Türkiye’den Mehmet Erdoğan Elgin’e konuştu. Avrupa’nın en büyük yeraltı gaz depolama tesislerini işlettiklerini belirten Kobolyev, “Toplam kapasitemiz 31 milyar metreküp. Bu AB ülkelerinin toplam depolama kapasitesinin çeyreğinden biraz daha büyük. Sahalarımız 12 farklı tesisten oluşuyor ve günde 280 milyon metre küp enjeksiyon kapasitesi bulunuyor” dedi.
Kobolyev’in verdiği bilgiye göre Ukrayna’daki en büyük doğalgaz depolama tesisleri ülkenin batı sınırında yer alıyor. Bu nokta Belarus, Ukrayna, Polonya, Slovakya, Macaristan ve Romanya gibi kilit doğal gaz boru hatlarının kesişim noktasında bulunuyor.
TÜKENMİŞ GAZ SAHALARI DOĞAL DEPO
Mevcut kapasitenin genişletilmesi için herhangi bir yeni yatırım yapmayı düşünmediklerini aktaran Kobolyev, “Daha ziyade bu kapasiteyi kullanmak için yeni müşteriler çekmekle ilgileniyoruz” ifadelerini kullandı. Kobolyev, ülkesinin yeraltı doğalgaz depolama hizmetlerinde gazın hem tedarikçisine hem de tüketicisine hizmet sağladığını vurguladı.
Ukrayna’nın milyarlarca metreküplük doğalgaz kapasitesini oluşturan yeraltı depolarının genellikle tüketilmiş doğal gaz sahalarından geliştirildiğini anlatan Kobolyev şunları söyledi: “Ukrayna’nın 12 yeraltı depolama tesisinin 10 tanesi bu şekilde elde edilmiştir. İnşaları uzun vadeli bir süreçte, onlarca yıllık keşif ve kazı ile gelişmiş üretim ve boşaltma sonucunda tamamlandı. Yeraltındaki doğal depolama sahalarının sistemini tamamlayan boru hatları ve kompresör istasyonlarımız bulunuyor. Naftogaz olarak daha iyi bir iletim performansı sağlamak ve depolama altyapısı oluşturmak için kompresör birimlerini sürekli güncelliyoruz.
Yüksek doğalgaz depolama kapasitesinin, Ukrayna’ya ciddi avantajlar sağladığını kaydeden Andriy Kobolyev, bunların başımda doğal gaz akış sistemlerinin esnekliğinin geldiğini anlattı. Bu sayede hem yerli hem uluslararası müşteriler için doğalgaz arz güvenliği sağlayabildiklerini belirten Kobolyev şöyle dedi:
“Gaz tüketimi doğal olarak mevsimsel dalgalanmalar yaşıyor. Isınma ihtiyacının arttığı dönemlerde talepte sert değişimler yaşanıyor. Bu da iletim hacimlerinde iniş ve çıkışlara neden oluyor. Ukrayna’nın büyük gaz depoları AB sınırından 150 km kadar uzaklıkta ve artan talebi hızla karşılayabilecek kapasitede.”
TÜRK AKIMI’NDAN DAHA GÜVENLİ
Şu anda Ukrayna’nın ne gaz tedarikçisi Rus Gazprom’a ne de doğalgaz tüketicisi Avrupa Birliği ülkelerine karşı bu hizmetleri vermek ve belli bir seviyede gazı yeraltı depolama merkezlerinde saklamak gibi herhangi bir zorunluluğu bulunmadığını vurgulayan Kobolyev şöyle devam etti:
“Ancak Naftogaz ve Gazprom arasındaki transit anlaşması, günlük iletim hacimlerinde basınç parametreleri ve dalgalanma limitlerini şart koşmakta olsa da Gazprom bu anlaşma şartlarını sıkça ihlal ediyor. Rus şirket özellikle sistemin kendi tarafındaki gerekli basıncı muhafaza etmekte veya hacimdeki dalgalanmayı limitte tutmada başarısız oluyor. Bu da Naftogaz’ın fazladan bir efor sarf etmesine neden oluyor. Avrupalı müşterilere sağlanan doğal gaz arzının güvenliğini riske atıyor. Sistemimizin sağlamlığı ve boru hatlarında gerekli baskıyı muhafaza etmemizi sağlayan yeraltı depolama tesislerimiz sayesinde bununla başarılı bir şekilde başa çıkabiliyoruz. Türk Akımı ve Kuzey Akımları da dahil hiçbir alternatif yol böyle bir esneklik ve güven sağlayamaz.”
TAHKİM DAVASI BU YIL SONUÇLANACAK
Rus doğalgaz tekeli Gazprom’un Avrupa Birliği (AB) mevzuatını ihlal ederek Naftogaz’ın doğal gaz transit sisteminden çıkışları engellediğini öne süren Andriy Kobolyev, “Bu da diğer şirketlerin doğu sınırımızdan doğal gaz satın almalarını ve Ukrayna’nın depolarında yerele, AB’ye veya Türkiye’ye satışının yapılmasını engelliyor. 2014 yılında Stockholm’de bu durumu düzeltmek ve Gazprom’u kurallara uymaya zorlamak için bir tahkim süreci başlattık. Bu anlaşma üzerine alınan bir kararın bu yıl içerisinde çıkmasını bekliyoruz” ifadelerini kullandı.
TR’Yİ GAZ PAZARINI RUS HAKİMİYETİNDEN KURTARIR
Ukrayna’nın onlarca yıldır Türkiye’ye güvenli bir gaz akımı sağladığını kaydeden Naftogaz CEO’su Andriy Kobolyev şöyle dedi:
“Gazprom tarafından fiyat konusunda büyük zorluklara tabi tutulan bir ülke olarak Türkiye, Batı Avrupa pazarına Ukrayna aracılığı ile erişebilir ve Türk Akımı projesinin inşası ile daha da artacak olan Rus egemenliğinden uzaklaşabilir. Eğer tahkim sürecimiz ile Gazprom’u biz ve komşu AB ülkeler arasındaki bağlantı noktalarını bırakmaya zorlayabilirsek Ukrayna, Türkiye’ye farklı bir alternatif sunabilir. TAP ve TANAP projelerinin geliştirilmesi Avrupa doğal gaz pazarını Türkiye’ye açacak ve bununla beraber Ukrayna’nın yeraltı depolama tesisleri de Türk tüketicilere gaz tedariki konusunda esneklik ve güvence sağlayacak.”
ÖNEMLİ BİR YATIRIM GEREKMİYOR
Naftogaz CEO’su Andriy Kobolyev, ülkesindeki doğalgaz depolama imkanlarını Türkiye’nin hizmetine sunmanın maliyeti konusundaki soruya “Bu Avrupa Birliği regülasyonlarının dayatılmasıyla ilgili yasal bir konudur. Önemli bir yatırım gerekmiyor” karşılığını verdi. Ukrayna’nın halen herhangi başka bir komşusuyla doğal gaz depolama sahaları konusunda iş birliği yapıp yapmadığı veya bu konularda görüşmeler yürütüp yürütmediği sorusu üzerine de şöyle konuştu:
“Ukrayna, güçlü doğal gaz iletim ve depolama altyapısının Doğu Avrupa doğal gaz üssünün temelini oluşturmasını teklif etti. Bu proje, 2014 yılında iş birliği memorandumuna imza atan Polonyalı GTS operatörü de dahil olmak üzere hissedarlar ile konuşulmaya devam ediyor. Ukrayna’nın yeraltı doğal gaz depolama sistemi bu sistemler arasındaki en büyüğü ve Avrupa’da doğal gaz depolamak için en az gümrük bedellerini sunuyor. Şu anda Ukrayna ve Polonya bir bağlantı boru hattı inşa ediyor. Bu, Ukrayna’dan Polonya’ya doğal gaz ithalat kapasitesini artıracak ve Avrupalı doğal gaz tedarikçilerinin doğal gazlarını Ukrayna’nın yeraltı tesislerinde depolamalarına imkan sağlayacak.”
TR GAZI UCUZKEN ALIP PAHALANINCA KULLANABİLİR
Ukrayna Ulusal Doğalgaz Şirketi Naftogaz CEO’su Andriy Kobolyev, ülkesindeki doğalgaz depolama kapasitesini Türkiye’nin hizmetine sunma teklifine Ankara tarafının tepkisinin ne olduğu yönündeki bir soru üzerine de şunları söyledi:
“Biliyorum ki Ukrayna olarak tamamen hazırız ve kendi tesislerimizi Türk tüketicilerine açmanın ekonomik olduğunu düşünüyoruz. Bu karşılıklı kazanımların olduğu bir proje olabilir. Çünkü bu sayede daha ucuza gaz alıp ve bunu fiyatın yükseldiği zamanlarda kullanabilirsiniz. Eğer Türk hükümeti bunu denemeyi seçerse biz bu hizmet için hazırız. Eğer gaza ihtiyaç olursa verileceğini garantileyebiliriz.”
Naftogaz CEO’su Andriy Kobolyev, Ukrayna’nın bu teklifine karşılık, Türk hükümetinin Rusya ile Türk Akımı konusunda önemli adımlar attığının hatırlatılıp “Siz Türk Akımı projesini nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusu üzerine şöyle dedi:
“Biliyorsunuz ki bu proje Ukrayna üzerinden daha az doğalgaz taşınması anlamına geliyor. Daha az doğalgaz taşıması şirketimiz için daha az kazanç. Elbette bu konuda negatif bir tutumum var. Ancak objektif bir cevap verecek olursam Türk Akımı’nın politik bir proje olduğunu düşünüyorum. Bu ekonomik bir proje değil. Çünkü finansal açıdan bu kadar pahalı bir boru hattı yapmanın bir anlamı yok. Üstelik halihazırda Türkiye’ye gaz transfer edebilen bir boru hattı varken. Bu kış ve daha önceki kış Türkiye’nin çok fazla gaz ihtiyacı oldu. Bizim sistemimizde bunu teslim etmek mümkün. İstanbul gaz tüketiminde yüksek noktalara ulaşabilen bir şehir. Bu zirve noktaları karşılamayı başarabiliyoruz. Buna baktığımızda neden yeni bir boru hattına ihtiyaç duyduğunuz bize garip geliyor. Ama eğer Rusya’ya bakarsanız, çevre coğrafyaya bakarsanız bunun ekonomik değil politik bir proje olduğunu görüyorsunuz.”
TÜRKİYE’NİN NASIL OYNAYACAĞINA BAĞLI
Rusya’nın Türk Akımı konusunda başarılı olup olamayacağı sorusuna “Bence bu Türk hükümetinin kartlarını nasıl oynayacağına bağlı” karşılığını veren Naftogaz CEO’su Kobolyev, “Peki sizce Türk hükümeti bu kartları nasıl oynuyor” sorusuna şu karşılığı verdi:
“Basında okuduklarımdan anladığımız kadarıyla Türk hükümeti projeyi kabul etmek istiyor. Ancak Türk hükümetinin geçtiğimiz yıl Gazprom tarafından çok zor bir durumda bırakıldığı da biliniyor. Gazprom her zaman yaptığı gibi Türkiye pazarındaki baskın konumunu kötüye kullanmak istiyor. İsimleri ve ülkeleri çıkarırsanız, Türkiye çok iyi bir konumda. İran’dan, Azerbaycan’dan gaz alabiliyorsunuz. Rusya’dan boru hattı var zaten. Bu kadar dengeli bir gaz akımı Türkiye’nin elde edebileceği en iyi şey. Eğer tavsiye verebilsem her zaman dengeli bir tedarikçi sayısına sahip olmanızı önerirdim ve her tedarikçinin eğer gaz vermeyi reddederse başkası tarafından yerinin doldurulabileceğini gösterirdim.”
İKİ KIŞTIR GAZPROM’DAN GAZ ALMIYORUZ
Türkiye’ye tedarikçi çeşitliliği konusunda yaptığı bu öneriyi Ukrayna’nın kendisinin uyguladığını ifade eden Naftogaz CEO’su Andriy Kobolyev “Gazprom politik bir üstünlük yaratmak için bize karşı doğal gazı kullanıyordu. Benim ve ekibimin en büyük başarılarından biri Gazprom’un bu kozunu sıfıra indirmek oldu. Biz onlardan iki kıştır gaz almıyoruz. Bunun sebebi Rus gazını istemiyor oluşumuz veya birini cezalandırmaya çalışmamız değil. Bunun sebebi başka kaynaklardan gazı daha ucuza alıyor olmamız. Bir diğer sebebiyse artık Gazprom’dan gaz almak istediğimizde, siyasi bir engel olmasını istemememiz. Bu hayır diyebilme gücü çok önemli. Sadece bir şirket için değil bir ülke için de çok önemli” diye konuştu.