Değerli okuyucu, ABD’de Donald Trump’ın ikinci başkanlık görevine gelişiyle dünyada yepyeni gelişmeler yaşanıyor.
Farklı beklentiler de oluşuyor demek mümkün elbette ama esas itibariyle belirsizlikler artıyor.
Ortadoğu da yeni gelişmelerin dikkat çekici sahnelerinden birisi. Filistin’de, Gazze işgali, Suriye’de düne kadar terörist sayılan birinin başkanlığını ilan etmesi, İsrail’in bir ucundan bu ülke topraklarına da girmesi...
Tüm bunlar Türkiye ile İsrail’i fiilen sınırdaş haline getirdi. Peki ilişkiler ne alemde ve nereye evrilir? Bu konuda çeşitli görüşler ortaya atılıyor Derli toplu değerlendirmelerden birini sizler için derledik, ufuk açıcı olması dileğiyle paylaşmak istedim buyrun:
Türkiye ve İsrail, Suriye’de olası yanlış anlaşılmaları önlemek ve askeri unsurlar arasında çatışmayı engellemek amacıyla bir “çatışmasızlık hattı” kurulması yönünde görüşmeler yürütüyor. Middle East Eye’a (MEE) konuşan iki Batılı yetkiliye göre, son dönemde yaşanan bazı gelişmeler bu temasları hızlandırdı.
Geçtiğimiz hafta İsrail hava kuvvetleri, Suriye’deki bazı askeri hedeflere – aralarında Hama Hava Üssü ve Tiyas (T4) Hava Üssü’nün de bulunduğu – hava saldırıları düzenledi. Bu üsler, Türkiye’nin yakın zamanda teknik ekip göndererek yeniden inşa etmeyi planladığı bölgelerdi. Özellikle T4 Üssü’nün insansız hava aracı (İHA) operasyonları için kullanılmak üzere planlandığı belirtiliyordu.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun, Türkiye bu üslerde varlık göstermeden önce sınırlı bir zaman dilimi içinde operasyon düzenleyebileceklerini muhataplarına ilettiği iddia edildi. Netanyahu’nun, Türkiye üslerde konuşlandıktan sonra İsrail için bu alanların “kırmızı çizgi” olacağını ifade ettiği bildirildi.
Ankara’nın planları arasında, T4 ve Palmira üslerinde kısa, orta ve uzun menzilli hava savunma sistemleri kurmak; geçici olarak Rus yapımı S-400 sistemlerini konuşlandırmak ve bölgeyi İHA operasyon merkezi haline getirmek yer alıyor. Bu adımlar, hem IŞİD tehdidine karşı mücadele kapasitesini artırmayı hem de Suriye’deki yeni geçici hükümeti askeri açıdan desteklemeyi hedefliyor.
Bu gelişmelerin ardından taraflar, özellikle Suriye hava sahasında karşı karşıya gelmemek adına koordinasyon mekanizmaları oluşturma yönünde görüşmelere başladı. İsrailli ve Türk yetkililer aynı gün, birbirine benzer ifadeler içeren açıklamalar yaparak “Suriye’de çatışma istemediklerini” duyurdu. Bu eş zamanlı açıklamalar, diplomatik bir eşgüdümün işareti olarak yorumlandı.
Türk Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Reuters’a verdiği demeçte “Türkiye’nin Suriye’de İsrail ile bir çatışma arayışında olmadığını” söyledi. Aynı gün İsrail’den gelen açıklamada da benzer bir dil kullanıldı.
Suriye’deki dengeler, Aralık 2024’te Beşar Esad rejiminin çökmesinin ardından köklü şekilde değişmiş durumda. Türkiye’nin Suriye’nin doğusunda askeri üsler kurma ve IŞİD’e karşı operasyonları sürdürme hedefi, hem ABD’nin bölgeden çekilme planları hem de İsrail’in bölgesel güvenlik kaygılarıyla kesişiyor. Artık İsrail, İran kadar Türkiye’yi de Suriye’deki etkisi nedeniyle potansiyel bir tehdit olarak görüyor.
Öte yandan ABD’nin iki tarafı da gerilimi azaltmaya teşvik ettiği bildiriliyor. Türkiye’nin Jordan, Lübnan, Irak ve yeni Suriye yönetimiyle bölgesel bir güvenlik platformu kurarak IŞİD’e karşı operasyonları devam ettirme planı, Washington’da destek bulabilir.
Ancak İsrail’in temel endişesi hâlâ Suriye hava sahasında serbest hareket kabiliyetini kaybetme riski. Türkiye’nin hava savunma sistemleri konuşlandırması halinde, İsrail jetlerinin bu bölgelerde operasyon yapmasının zorlaşacağı değerlendiriliyor.
Sonuç olarak, hem Türkiye hem İsrail’in Suriye’de açık bir çatışma istemediği, ancak tarafların çıkarlarının zaman zaman çatışabileceği bir denklem söz konusu. Bu nedenle kurumsal bir çatışmasızlık mekanizması kurulması, sahada olası gerginlikleri önlemek açısından kritik önem taşıyor.
Kaynak: Middle East Eye (https://www.middleeasteye.net/news/turkey-and-israel-deconfliction-line-syria)