Enerji Günlüğü - Azerbaycan Şahdeniz II doğalgazını Türkiye’ye ve Avrupa’ya taşıyacak Trans Anadolu Gaz Boru Hattı Projesi’nin (TANAP) tamamlanmasıyla hem Azerbaycan hem de Türkiye’nin bölgesel konumlarının güçleneceği belirtilirken, Bakü-Ankara ilişkilerinin özenle korunup geliştirilmesi gerektiği vurgulandı.
Avrasya Ekonomik İlişkiler Derneği (EkoAvrasya) ve İpekyolu Stratejik Araştırmalar Merkezi (İPAR) tarafından düzenlenen “Kardeşlikten Stratejik Ortaklığa Giden Yol: TANAP” başlıklı uluslararası çalıştay, Ankara Etap Altınel Oteli’nde gerçekleştirildi.
Toplantıya çok farklı kesimlerden konuya duyarlı ya da konu üzerinde çalışmaları bulunan akademisyen, politikacı, sivil toplum kuruluşu temsilcisi, gazeteci ve uzman katıldı. EkoAvrasya Akademik Kurul Başkanı Prof. Dr. Hayati Aktaş, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erdal Tanas Karagöl, Kadir Has Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mitat Çelikpala, Atılım Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Ali Karasar, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Salih Yılmaz, Azerbaycan İlimler Akademisi Başkan Yrd. Prof. Dr. Cabi Behramov, Giresun Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yalçın Sarıkaya, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Doç. Dr. Toğrul İsmayıl, İzmir Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Ulviyye Aydın, EkoAvrasya Akademik Kurul Üyesi Dr. Rövşen Şahbazov, Hazar Strateji Enstitüsü Genel Sekreter Yrd. Dr. Emin Akhundzada, Azerbaycan Devlet Ekonomi Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Nazım Caferov, Hazar Strateji Enstitüsü Strateji ve Politika Koordinatörü Dr. Rüçhan Kaya, Enerji Günlüğü Genel Yayın Yönetmeni Mehmet Kara, QAFSAM Strateji Merkezi Başkanı Araz Aslanlı ve USAK Enerji Uzmanı Hasan Selim Özertem katılımcılar arasında yer aldı.
TANAP İKİ ÜLKEYİ ÖNEMLİ AKTÖR YAPACAK
Ekoavrasya Ekonomik İlişkiler Derneği Başkanı Hikmet Eren toplantının açılışında yaptığı değerlendirmede, “Bakü-Tiflis-Ceyhan Ham Petrol Boru Hattı’nın temelinin atıldığı gün, bu petrol Akdeniz'e akacak denildiği gün, gülenler oldu. Bugün Tengiz Bölgesi'nden gelen petrol de bu hat üzerinden dünyaya açılıyor. Bakü Tiflis Erzurun doğalgaz hattı da ayrı bir başarıdır. Kars-Tiflis-Bakü demiryolu hattı da ayrı bir başarıdır. TANAP da 2018 yılı içerisinde faaliyete geçecek. Ve bu proje, Azerbaycan ve Türkiye'yi bölgede ve Avrupa'da önemli bir aktör haline getirecek” diye konuştu.
NE KAZANDIĞIMIZA DEĞİL NE BAŞARDIĞIMIZA BAKIN
İlbank Yönetim Kurulu Başkanı Feramuz Üstün, TANAP'ın Türk coğrafyası için çok kıymetli olduğunu dile getirdiği konuşmasında şu ifadeleri kullandı:
“Azerbaycan Türkiye ilişkilerinde kimin ne kazandığına bakılmaz. Ne başarabildiğimize bakılır. Ama bunun da profesyonel bir kardeşliğe dönüşmesi gerekiyordu. Birbirimizin kazandığından ziyade, birlikte başarıp dünyadan ne kazanırıza bakmamız lazım. Kardeşliğin tam ekonomiye dönüştüğü bir proje. Dünyada ağırlığımızı hissettirecek bir proje.”
ENGELLEMEK İÇİN ELİNDEN GELENİ YAPANLAR VAR
Giresun Üniversitesi Eski Rektörü Prof. Dr. Aygün Atar da “Türkiye'nin güçlü olması, Azerbaycan'ın da güçlenmesidir” diye başladığı konuşmasında şunları söyledi:
“Türkiye'nin önemli konuma itilmesine sebebiyet veren TANAP'ın başarılı şekilde gerçekleştirilmesi için kişisel çıkarlar bir yana bırakılarak sonuçlanabilmesi için büyük gayret göstermemiz gerekiyor. Bu projelerin gerçekleşmemesi için diğer güçler ellerinden geleni yapıyorlar. TANAP öyle önemli bir proje ki, asrın projesi, alışılmış dengeleri değiştirecek, Türkiye'yi sadece sözlerle değil eylem ve icraatlarla dünyanın önemli bir ülkesi haline getirecek. Türk-İslam coğrafyasını değiştirecek bu projenin gerçekleşmesine emek verenlere, herkese teşekkür ederim.”
AZERBAYCAN-TÜRKİYE İLİŞKİLERİNİ TAÇLANDIRAN PROJE
ETKB Müsteşar Yardımcısı Zafer Benli de, Azerbaycan ve Türkiye yakınlığını ifade eden “tek millet iki devlet” lafının slogandan ibaret kalmaması için bu ilişkinin siyasi askeri sosyal kültürel ve en önemlisi de ekonomik anlamda taçlandırılmasının büyük önem arz ettiğini söyledi. BTC ve BTE projelerinden sonra Türkiye-Azerbaycan ilişkisinin TANAP ile taçlandğını kaydeden Benli “TANAP’ın hayırlı sonuçlar doğurmasını temenni ediyorum. Bu projeyi, Gaspıralı İsmail'in ifade ettiği dilde, fikirde ve işte birlik ilkesine en fazla katkı sağlayacak ilişkinin başlangıcı olarak kabul etmek gerekiyor” diye konuştu.
AYTEKİN: ZAYIFLIĞINIZ BAZEN GÜCÜNÜZDÜR
ETKB Müsteşar Yardımcısı Sefa Sadık Aytekin de, toplantıda yaptığı konuşmada, “Türkiye’nin, doğusunda en büyük enerji kaynaklarının, batısında ise dünyanın en önemli enerji tüketicilerinin arasında transit ülke olduğu söylenir. Bu önemli. Fakat transit ülkesi özelliği kadar, Türkiye’nin çok önemli bir özelliği de aynı zamanda önemli bir tüketici ülke olması. Zayıflığınız bazen gücünüz olur. Türkiye'nin önemli bir enerji tüketicisi olması bence önemli bir gücü. TANAP'ta Azerbaycanlı dostlarımızla Türkiye'nin bu enerji tüketici gücünü daha da stratejik bir asete çevirebileceğimizi düşünüyoruz” diye konuştu.
Erzurum Milletvekili İbrahim Aydemir de TANAP’la ilgili olarak “Doğu Anadolu'dan başlayıp batı ucundan çıkan, Şahdeniz'den gazı taşıyan bir boru hattı olmanın ötesinde, huzur barış ve refah taşısın” yaklaşımında olduklarını vurguladı.
AZERBAYCAN’’N SÖZÜNÜN MANASI BÜYÜKTÜR
Azerbaycan’ın Ankara Büyükelçiliği Müsteşarı Rabi Gurbanov da konuşmasına Volter’in “İnsanlığa has keyfiyetlerden en pisi nefret değil, biganeliktir. En güzeli ise minnettarlık hissidir” sözleriyle başladı. Gurbanov, “Azerbaycan büyük devlet değildir ama sözümüzün manası büyüktür. Çünkü bizim TANAP'ımız var. TANAP'ın tescillenmiş 2.6 trilyon metreküp gaz var. TANAP 2018'den de erken bitirilebilir. Hakikaten de eskiden birçokları buna efsane gibi yaklaşırlardı. Türkiye yönetiminin desteği sayesinde bu noktaya ulaştı. Bir şeyin gayrimümkün olduğunu herkes bilir. Ama bu projenin mümkün olduğunu Türkiye ve Azerbaycan keşfetti” ifadelerini kullandı.
TÜRKMENİSTAN VE AZERBAYCAN’LA KUCAKLAŞMAK
İstanbul Milletvekili Dursun Çiçek de konuşmasında “7 yıl Deniz Kuvvetleri, 7 yıl Genelkurmay'da ülkenin çıkarlarına hizmet edecek projelere destek vermiş bir kardeşiniz olarak TANAP'n büyük bir mesafe kat ettiğini görmekten onur duyuyorum” dedi. Çiçek şöyle devam etti: “Türkiye’nin, enerji zengini Azerbaycan ve Türkmenistan'la kucaklaşması maddi imkanlarımızın her an Rusya gibi ülkelere aktarılmasından çok daha doğru, çok daha geleceği olan bir projedir, vizyondur. Bu vizyonu gerçekleştirme yolunda Meclis, iktidar ve muhalefet olarak Azerbaycan'la Türkmenistan'la ilişkilerimizi gerçekleştirdiğimiz oranda terör belasından, enerjinin Rusya tarafından bir silah olarak kullanıldığı güvensizlik ortamından kurtulabiliriz.”
ARAS: AYI İLE YATAĞA GİRMEYİN
Iğdır Milletvekili Nurettin Aras da yaptığı konuşmada geçmişte Türkiye ve Azerbaycan ilişkilerinin ufak tefek olaylarla bozulabildiğine dikkat çekti. Aras “Sosyal ve kültürel faaliyetlerle bu kardeş halkların kaynaşmasını sağlamalıyız. Ağır sorumluluklarımız var. Bunları gerçekleştirmek elzemdir” dedi. Azerbaycan’da 1918 yılında Mehmet Emin Resulzade tarafından kurulan Cumhuriyet’in Sovyet Rusya tarafından kanlı bir şekilde ortadan kaldırıldığına işaret eden Aras şöyle konuştu:
“Ayı rolündeki Rusya 1980’lerden sonra dağılırken Baltık Cumhuriyetleri, Gürcistan ve Ermenistan kolaylıkla azatlıklarını elde edebilmişlerdir. Daha sonra Hocalı'da bir soykırım gerçekleştirilmiş. Azerbaycan'ın yüzde 20'si ile Karabağ maalesef işgal edilmiştir.
Bugün de ayı ile aynı yatağa girmeyin. Ayı rolündeki Putin Bölgemizi kana bulamakta. Karadeniz'i bir Rus gölü haline getirmekte, Suriye'de Müslüman kardeşlerimizi birbirine kırdırmaktadır. Putin, TANAP gibi bir projenin gerçekleştirilmesini engellemek için uğraşmıştır. Fevri hareketlerini devam ettirerek bölgede kaos ortamı yaratmaya çalışmaktadır. Tarihte kardeşler birbirlerini öldürmüşlerdir. Ama biz kardeşliğimizi nefsimiz haline getirmeliyiz. Nefsimizi öldüremeyiz.”
İLİŞKİLER HASSASİYETLE KORUNMALI
Adana Milletvekili Necdet Ünüvar da Türkiye-Azerbaycan ilişkilerinin sadece vitrindeki parlamenterler, etkili ve yetkililer eliyle değil herkes tarafından hassasiyetle korunması gerektiğini dile getirdi. BTC boru hattından petrol sevkıyatının 2 milyar varili aştığını kaydeden Ünüvar, Bakü Tiflis Erzurum gaz hattıyla Erzurum’a gelen Azerbaycan doğalgazının da Türkiye'ye dağıldığını hatırlattı. 2016 yılında ilk ayağı bitecek Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattı’nın da iki ülke tarafından hayata geçirilen bir diğer önemli proje olduğunun altını çizen Ünüvar, “Bir dünya vatandaşı, İstanbul'dan binip gözünü açtığında Azerbaycan'da bulabilecek” dedi. TANAP’ın yanı sıra Azerbaycan Devlet Petrol Şirketi SOCAR tarafından kurulacak 5.5 milyar dolarlık Aliağa STAR Rafinerisi’nin de iki ülke arasındaki işbirliğinin çok önemli projelerinden biri olduğunu vurguladı.
Mehmet KARA