Suriye’de yıllardır süren iç karışıklıklar sanki bir anda durdu, Beşar Esat ülkeyi terk etti, tüm dünya yeni yönetimin nasıl şekilleneceğini merakla bekliyor, gelişmeleri yanından takip ediyor.
Suriye’de yaklaşık 15 yıl önce başlayan karışıklıklar, bölgeye dair pek çok beklentiyi boşa çıkarttı, bazı projeleri iptal ettirdi, bazılarını da en azından öteletti.
Suriye’deki savaş öncesi gündemde olan bölgeye yönelik devasa projelerden biri de Katar-Türkiye gaz boru hattı projesi idi. Savaş bittiğine göre, bu proje tekrar gündeme gelir mi yoksa köprünün altından çok sular aktı, artık çöp oldu mu denilecek?
Bu sorulara cevap aramadan önce projenin tarihine ve içeriğine ana hatlarıyla bir göz atmakta fayda var.
Katar-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı, enerji arz güvenliği ve bölgesel enerji ticareti açısından önemli bir proje olarak gündeme gelmişti. Ancak, hem siyasi hem de ekonomik dinamikler nedeniyle projenin başlangıcından itibaren birçok engelle karşılaştığı görülüyor.
Projenin Başlangıcı ve İlk Girişimler….
1. Fikir Aşaması (2000’lerin Başları):
Katar, dünyanın en büyük doğal gaz rezervlerine sahip ülkelerden biri olarak, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ihracatının yanı sıra boru hatları üzerinden doğal gaz taşımacılığı seçeneklerini de değerlendirdi. Türkiye’nin artan enerji ihtiyacı ve stratejik konumu, Katar için Türkiye’ye doğrudan bir boru hattı inşa etme fikrini cazip hale getiriyordu.
2. İlk Planlama Çalışmaları:
• Katar-Türkiye boru hattı projesi, Katar gazının Suudi Arabistan, Ürdün ve Suriye üzerinden Türkiye’ye taşınmasını öngörüyordu.
• Proje, Türkiye’nin hem kendi enerji ihtiyacını karşılaması hem de Avrupa’ya doğal gaz taşımada bir geçiş merkezi olmasını sağlamayı hedefliyordu.
3. Suriye Faktörü (2010 Öncesi):
Katar-Türkiye boru hattının güzergâhı, Suriye’nin onayı ve iş birliğini gerektiriyordu. Ancak Suriye, bu projeye olumlu yaklaşmak yerine İran’la bir boru hattı anlaşmasını tercih etmişti. Bu durum, Katar-Türkiye boru hattının askıya alınmasına neden olmuştu.
2011 Sonrası: Arap Baharı ve Siyasi Engeller….
1. Arap Baharı’nın Etkisi:
• 2011 yılında başlayan Suriye İç Savaşı, bölgedeki enerji projelerini doğrudan etkilemişti. Merkezi otoritenin zayıflaması ve savaşın yarattığı güvenlik sorunları, Katar-Türkiye boru hattının güzergâhını kullanılamaz hale getirmişti.
• Suriye’deki Baas rejiminin Katar-Türkiye boru hattına karşı çıkması, projenin daha da gecikmesine yol açmıştı.
2. Bölgesel ve Küresel Gerilimler:
• Suudi Arabistan ve diğer Körfez ülkeleriyle Katar arasındaki diplomatik krizler, projenin bölgesel iş birliği zeminini zayıflatmıştı.
• Rusya’nın Suriye’de artan etkisi, Katar’ın enerji projelerini Suriye üzerinden gerçekleştirme ihtimalini iyice azaltmıştı. Rusya’nın Suriye’den ayrılması durumu daha karmaşık hale getirdi.
Günümüzde Durum: Fizibilite ve Alternatifler….
1. LNG’ye Yönelim:
• Katar, boru hattı projelerindeki engeller nedeniyle LNG ihracatına ağırlık vermeye başladı. Türkiye’ye sıvılaştırılmış doğal gaz tedariki, boru hattı projelerine kıyasla daha ekonomik ve uygulanabilir bir seçenek olarak öne çıkıyor.
2. AB’nin Yeşil Politikaları:
• Avrupa Birliği’nin fosil yakıtlara yönelik uzun vadeli taleplerini azaltma hedefi, Katar-Türkiye boru hattının fizibilitesini daha da tartışmalı hale getirmiş durumda.
3. Bölgesel Rekabet:
• Türkiye’nin Azerbaycan (TANAP), İran ve Rusya ile mevcut boru hattı projeleri, Katar gazına olan ihtiyacı azaltıyor. Bu durum, Katar-Türkiye boru hattını ekonomik açıdan daha az cazip hale getirmiş durumda.
Proje Nereye Geldi?
Katar-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı, 2000’lerin başlarında büyük bir enerji vizyonu olarak ortaya çıkmış ancak Suriye’deki siyasi istikrarsızlık, bölgesel gerilimler ve değişen enerji politikaları nedeniyle hayata geçirilememiştir.
• Alternatif Çözümler:
Katar, Türkiye’ye LNG ihracatı üzerinden iş birliğini sürdürüyor.
• Uzun Vadeli Perspektif:
Suriye’de siyasi istikrarın sağlanması ve bölgesel gerilimlerin azalması durumunda, proje yeniden gündeme gelebilir. Ancak bu, mevcut şartlar altında kısa vadede mümkün görünmüyor.
Özetle, Suriye savaşının gündemden düşürdüğü Katar-Türkiye Doğal Gaz Boru Hattı, savaşın sona ermesiyle birlikte Türkiye’nin enerji merkezi olma hedefiyle örtüşse de, bölgesel ve küresel dinamiklerin yarattığı engeller nedeniyle şimdilik uzun vadeli gelişimlere açık bir vizyon projesi olarak görülebilir.
Istanbul Büyükada 18- Aralık 2024