Enerji Günlüğü - (Mehmet KARA) Zorlu Holding Enerji Grubu Başkanı Sinan Ak, elektrik üretim ve tüketim pazarlarında toplam yüzde 10’luk Pazar payına ulaşmayı hedeflediklerini açıkladı. Bunun yeni yatırımlarla, mevcut tesisleri büyütmeyle ya da satın almalarla mümkün olabileceğini belirtti.
Zorlu Holding, Türkiye enerji sektörünün önde gelen oyuncuları arasında yer alıyor. Osmangazi Elektrik Dağıtım AŞ’yi devralmaya hazırlanan Grup, geçtiğimiz haftalarda enerji sektörüyle ilgili yapılanmasında değişikliğe gitti. Grup, enerji işinde 2012 yılında vazgeçtiği başkanlık modeline geri döndü ve Zorlu Holding Enerji Grubu Başkanlığı’na Sinan Ak’ı getirdi. Sinan Ak, şirkete ve enerji sektörüne dair sorularımızı cevapladı.
Elektrikte fiyat maliyet dengesinde durum nedir?
Bence doğal gazın bin metreküpü 150 dolar ve altında iken bütün dünyada hedeflenmesi gereken kilovatsaat başına elektrik maliyeti 4.0-4.5 dolar cent aralığında olmalı. Bugünkü elektrik maliyetleri, bugünün maliyetleri değil. Şu anda üretimdeki tesislerin yatırım kararları en azından 5-6 sene önce alınmış. O günün şartlarında 6-7 dolar cent civarındaki tahmini fiyatlarla fizibilite yaptılar. Bugünkü fiyatlar, mevcut tesisleri kuranlar için çok düşük. O yüzden herkes zarar ediyor, buradaki sıkıntı o. Daha önce fizibilite çalışmalarına 9 dolar cent’lik fiyat koyanlar bile vardı. Bunları koyarak yatırım yapıldığı için şu an çok sıkıntıdalar.
Bu tesisler artık hiç çalışmayacak mı?
Bunun çözülmesi lazım. Eğer siz bu tesislerin derdini çözmezseniz, birçok batık oluşur. Bunun bankalar nezdinde yol açacağı ekonomik sıkıntılar da çıkar. Sistemin arz güvenliği anlamında da sorun çıkar. Bir tesis battığı zaman onu yeniden çalıştırmak kolay olmaz. Ülkenin elektriğe ihtiyacı var ama batık tesisi kimin nasıl işleteceğinin belirsizliği işleri zorlaştırabilir.
Peki nasıl çözülebilir bu iş?
Geçmişte yapılmış ve sistemin bel kemiği konumundaki santrallerin bir şekilde ayakta tutulması lazım. Ekonomik girdilerinin, maliyetlerinin değişmesi lazım. Çünkü bu insanlar neden yatırım yaptılar? Ülkenin belli bir büyüme hedefi vardı. Yüzde 4-5. Elektrik talebinin de büyümenin 1.5 katına kadar arttığı görülüyordu. Son yıllarda sanayi yatırımları geçmişteki oranlarda artmadığı için tüketim de büyümenin 1.5 katı yerine, ancak ekonomik büyüme oranında arttı. Bu da talep artışını geçmiş iki yılda aşağı çekti. Gelecek 3-4 yılda da talep geçmişteki beklentilerin altında gerçekleşebilir. Bir yandan arz güvenliği kapsamında büyüme devam ett, ancak talep arz büyümesinin altında kaldı. Demek ki artık mevcut sistem içinde bu santrallerin kendini geri ödemesi mümkün değil. En azından bazı büyük ölçekli santraller için çözüm bulunmalı.
Ya diğerleri?
Bu tesisleri henüz yatırımını geri ödememiş santraller ve kendisini ödemiş santraller olmak üzere ikiye ayırabiliriz. Kendisini ödemiş olanlar çalışabilir. Fiyatlar yatırım maliyetinin altında çıkabilir. Ama büyük ölçekli yeni doğal gaz ve kömür santrallerinin amortismanlarının belki de kapasite tarifesiyle karşılanması gerekir. Bu yapılmazsa ne olur? Piyasada sıkıntı yaşanmaya devam eder. Bakanlık da bunun farkında. Sayın Bakanımız ve değerli çalışma arkadaşları, kapasite piyasasıyla ilgili çalışma yürütüyorlar. Kömürde bunu yaptılar. Belli bir alım fiyatı verildi. Doğal gazda da bunu planlıyorlar. Bunun doğru bir yaklaşım olduğuna inanıyorum. Her ne kadar Zorlu Enerji Grubu olarak bu durumda gaz ve kömür santralimiz bulunmasa da, piyasayı böyle değerlendiriyorum.
Zorlu Grubu'nun elektrikteki kurulu gücü ne durumda?
Yurt içindeki kurulu gücümüz 700 MW seviyesinde. Türkiye’deki portföyümüzde 3 doğal gaz, 3 jeotermal, 3 rüzgar ve 7 hidroelektrik santrali bulunuyor. Denizli’nin Sarayköy ilçesinde 165 MW’lık bir JES daha yapıyoruz. 2020’ye kadar hedefimiz yaklaşık 500 MW’lık bir kapasiteyi daha devreye almak.
Diğer doğal santralleriniz nereye gitti?
Birini 2014’te, diğerini ise 2015’te olmak üzere toplam iki doğal gaz santrali kapattık. Bunlar Kayseri’deki 165 MW ve Ankara’daki 50 MW’lık santrallerimizdi. Lüleburgaz, Yalova ve Bursa gaz santrallerini bir süre daha elimizde tutacağız. Çünkü bu santraller tekstil tesislerinin yanında bulunuyor ve tesislerimizin arz güvenliği açısından bizim için önemli. Kayseri ve Ankara'dan çıkan santraller, Afrika'da çeşitli ülkelere taşındı.
Elektrikte yeni bir noktadasınız artık, çünkü dağıtım işine de girdiniz...
Bugüne kadar elektrik işinde ticari olarak son tüketiciye, serbest tüketicilere ulaşmaya çalıştık. Daha fazla müşteriye ulaşmamız gerekiyordu. Osmangazi Elektrik Dağıtım Bölgesi’ni almaya yönelik adımı bu nedenle attık. Devralma süreci devam ediyor. Üretimden tüketime kadar her aşamada bulunacağız. Hedefimiz üretimimiz kadar tüketimimizin olması. Şu anda Osmangazi Türkiye net elektrik tüketiminin yüzde 4’ünden fazlasına karşılık geliyor. Bu durumda Osmangazi’nin elektriğin yarısını üretebiliyoruz anlamına geliyor. Kalanını satın alacağız. Yapımı devam eden santraller devreye girdiğinde yüzde 100’ünü üretebilir hale geleceğiz.
Bu yeterli mi sizin için?
Asıl hedefimiz elektrik piyasasında üretim ve tüketimde toplam pazarın yüzde 10’unu yakalamak. Bunun için önümüzdeki dönemde yoğun şekilde çalışacağız. Bu yeni yatırımlarla olabilir, mevcut yatırımları büyütmeyle olabilir, satın almayla olabilir. Her yöntemle olabilir. Ama yüzde 10 hedefimizi koyuyoruz. Şu anda kendimizi yüzde 5’i tamamlamış kabul ediyoruz.
PAHALI ELEKTRİKLE REKABET GÜCÜ SAĞLANMAZ
Zorlu Holding Enerji Grubu Başkanı Sinan Ak, röportajımız sırasında, genelde ülke ekonomisi ve diğer sektörlerle enerji ve elektrik sektörü ilişkisine ilişkin ipuçları verip değerlendirmelerde de bulundu. Sanayide büyümenin iki esas yolunun AR-GE ve düşük üretim maliyeti olduğunu ifade eden Sinan Ak, “Düşük maliyetin yolu da ucuz girdi ve ucuz işçilikten geçiyor. En önemli girdi, elektrik ve su. Buradaki fiyatı dünya fiyatlarının altına çekmek lazım. Yani Türkiye’de girdi maliyeti olarak elektrik fiyatı Çin’deki seviyelerde veya altında olmak zorunda. Çin’den daha pahalı bir elektrik fiyatıyla sanayide rekabet etmeniz zor” dedi. Kore, Japonya, Çin ve Hindistan gibi üretici ülkelerin elektrik fiyatlarına bakılarak sanayi anlamında elektrik fiyatlarının gelecekte ne olması gerektiğine dair hedefler koyması gerektiğini vurgulayan Sinan Ak şöyle konuştu:
“15 yıllık bir strateji ortaya koymak gerek. Bakanlık’ta bu çalışmalar yapılıyor. 15 yıllık hedef elektrik fiyatları oluşturulmaya çalışılıyor. Ben buna çok önem veriyorum. Çünkü sanayi için önemli en önemli şey bu. Dolayısıyla biz Zorlu Enerji Grubu olarak artık 4.5 dolar sentin üzerinde maliyetle elektrik üretmeyi düşünmüyoruz. Tabii bu durum LNG fiyatlarının 150 dolar seviyelerinde bulunması halinde geçerli.
GÜNEŞ ELEKTRİĞİ UCUZLUYOR
Sinan Ak, yenilenebilir enerji teknolojilerde de ciddi gelişmeler yaşandığını ifade ederek “Güneş elektriğinde kilovatsaat başına fiyatlar 4 dolar cent’lere gerilemiş durumda. Teknolojik gelişmelerle birlikte bu fiyatın üç yıl içinde 3 dolar cent’lerin altına gidebileceğini düşünüyorum. Bu da gaz ve kömür fiyatları üzerinde ciddi baskı yaratacak” diye konuştu.
ZORLU GRUBU’NUN ELEKTRİK ÜRETİM KAPASİTESİ VERİLERİ
Ülke içi ve dışı toplam kurulu güç 1.047 MW
Dağılım;
6 doğal gaz santrali 522 MW
7 hidroelektrik santrali 113 MW
3 jeotermal santrali 140 MW
4 rüzgar santrali 272 MW
Yurt içindeki toplam kurulu güç 700 MW
Dağılım;
3 doğalgaz santrali 231.9 MW
7 hidroelektrik santrali 113 MW
3 jeotermal santrali 140 MW
3 rüzgar santrali 215.3 MW
İnşa halindeki kurulu güç
Kızıldere III ve Alaşehir II jeotermal santralleri 190 MW
Mehmet KARA