Enerji Günlüğü - Zonguldak'taki özel maden işletmecileri, özelleştirme sürecindeki Çatalağzı Termik Santrali’ni almak istiyor. İhalenin yerli kömür kullanma şartı içermesini talep eden bölgedeki madenciler, ÇATES’i alıp 300 MW’lik kurulu iki üniteyi yenileyecek, yanına da 1200 MW’lik ilave kapasite kuracaklar.
Zonguldak Maden ve Enerji Sanayicileri İş Adamları Derneği (MESİAD) Başkanı ve Velioğlu Şirketler Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Ümit Velioğlu, zengin kömür yataklarına rağmen Zonguldak ekonomisinin son yıllarda ciddi bir gerileme içinde olduğunu vurguladı. Velioğlu, Zonguldak'ta 2009 krizinde Alaplı Tersaneler bölgesinde başlayan, Ereğli Saç Tüccarları ile devam eden ve son olarak da inşaat ve maden sektörleriyle devam eden bir kriz ve çöküş dönemi yaşandığını belirtti.
SAC VE MADENCİLİK DE ZORDA
Alaplı Tersane İşletmeleri'nin tamamen kapanmasıyla 5000 kişinin işini kaybettiğini anlatan Velioğlu "Bu çöküşü Ereğli’deki saç tüccarlarının krizi izledi, birçok ticari işletme battı. Bugün kentimiz ekonomisi büyük bir krizin eşiğinde" dedi. İnşaat sektöründeki krizin yanı sıra madencilik sektöründe son iki yıldır yaşanan daralmanın kent ekonomisini adeta bir çöküş noktasına getirdiğini vurgulayan Velioğlu şunları söyledi:
“TTK’nın ekonomik bulmadığı için 1989'dan bu yana üretim yapmadığı Zonguldak'ta özel sektör rodövans yöntemiyle 22 sahada yaklaşık 5 bin kişilik bir istihdamla yılda 1 milyon ton kömür üretimine ulaştı. Ancak maden işletmeciliği de çökme tehlikesiyle karşı karşıya. Madencilik çökerse büyük bir kaos oluşacak. İş, aş, vergi ve istihdam kaybı meydana gelecek."
KURTULUŞ YİNE TAŞKÖMÜRÜNDE
Velioğlu'na göre bölgenin sosyo ekonomik geleceği açısından büyük önem taşıyan özel sektör madenciliği, birtakım düzenlemelerle bölge ve ülke ekonomisine katkısını artırarak sürdürebilecek. Dernek yönetimi olarak hazırladıkları bir projeyle mevcut üretim ve istihdam potansiyelinin korunabileceğini, hatta gelecek beş yılda ikiye katlanabileceğini ifade eden Velioğlu'nun anlattığı çözüm önerisinin merkezinde, bölgede bulunan ve özelleştirme sürecindeki Çatalağzı Termik Santrali (ÇATES) bulunuyor.
BÖLGE KÖMÜRÜ ELEKTRİĞE DÖNÜŞSÜN
Madencilikteki krizin nedenleri arasında dünya piyasalarındaki kömür fiyatlarının yüzde 50 gerilemesini de sayan Velioğlu diğer nedenleri şöyle sıraladı:
"Kömür üretim maliyetimiz arttı. Sanayi tesisleri kömür alımını azalttı ya da durdurdu. Örneğin ÇATES yaklaşık 1 senedir özel sektörden kömür almıyor. Özel sektör de öyle. Eren Holding, stoklarımızda biriken elektrik üretiminde kullanılabilecek düşük kalorili kömürleri almıyor. Erdemir nazlı alım yapıyor. Bu yüzden bütün şirketlerin ve Türkiye Taşkömürü kurumu'nun (TTK) düşük kalorili kömür stokları çok yükseldi."
ÇATES YERLİ KÖMÜRLE ÇALISIN
Bölgedeki madenciliği, dolayısıyla Zonguldak ekonomisini kurtaracak önerilerini sıralayan Velioğlu, "TTK firmaların borçlarına karşılık firmalardaki düşük kalorili ÇATES kömürünü alsın. Pazar sıkıntısını çözebilmek için Eren Holding firması stoklarda biriken düşük kalorili kömürleri almaya ikna edilsin. Tek üniteyle üretim yapan ÇATES'in ikinci ünitesi de devreye alınarak uzunca bir süre 2 ünite olarak çalışsın, havzada TTK ve özel sektörün biriken kömür stokların tüketsin."
ÖZELLEŞTİRİLECEKSE BÖLGEYE VERİN
Burada sözü yeniden ÇATES özelleştirmesine getiren MESİAD Başkanı Ümit Velioğlu, büyük grupların özelleştirme sürecindeki bu tesise büyük bir iştah duyduğunu vurguladı. "Zonguldak ekonomisinin geleceğini kurtaracak gerçek çözüm ÇATES ihalesinin Zonguldaklı üreticilerin oluşturacağı konsorsiyumda kalmasıdır" diyen Velioğlu, ÇATES ihalesinin yerli üretimi destekleyecek şekilde, yerel üretici firmalar ve TTK lehine pozitif ayrımcılık yapılarak gerçekleştirilmesini istedi.
ÇATES ZATEN BUNUN İÇİN KURULMUŞ
Bu yöntemin, ÇATES'in 1940'lardaki kuruluş amacına da uygun olacağını ifade eden Velioğlu şu görüşleri dile getirdi: "Bu santral, havzada üretilen taş kömürlerinin yıkanıp koklaşabilir kısımlarının ayrılmasından sonra geri kalan düşük kalorili kısmının ekonomiye kazandırılması amacıyla kurulmuş bir termik santraldir. Havzamızda üretilen kömürler yıkandıktan sonra yaklaşık yüzde 50 oranında düşük kalorili ÇATES kömürü çıkıyor. Dolayısıyla bu kömürün satılması havzadaki üretimin devamı için hayati önem taşıyor. Yani olmazsa olmaz. Belirli bir süreden sonra bu kömürleri stoklayacak alan bulmak bile mümkün olamayacak."
KÖMÜR SAHASINDAN KOPARILMASIN
Deniz ve demiryolu üzerinden ucuz ithal kömür tedarikiyle yüksek kârlılıkla çalıştırılabilecek bir görüntüdeki ÇATES'in büyük grupların iştahını kabarttığını anlatan Velioğlu, "Oysa ÇATES 3500 kalorili havza kömürlerini kullanarak elektrik üretmek üzere dizayn edilmiş bir tesis. Yani havza kömür üretiminin olmazsa olmaz bir parçası" dedi. Soma, Seyitömer ve Afşin'de olduğu gibi Çatalağzı'nın da çevresindeki kömür sahasıyla birlikte özelleştirilmesi gerektiğini savunan Velioğlu şöyle dedi:
"Oysa Çatalağzı'nda yapılan adeta bir vücudun belden aşağısının ayrılmasıdır. Yani ÇATES Zonguldaklı üreticilerinden başka biri tarafından alınırsa Zonguldak kömür üretiminin sonu gelir. TTK ve özel sektör üretimi durdurap kepenk indirir."
DOĞRUDAN BİZE VERİN, OLMAZSA…
Velioğlu, böyle bir sonucun ortaya çıkmaması için ÇATES'in doğrudan yerli kömür üreticilerinin kuracağı konsorsiyuma devredilmesini istedi. "Doğrudan devir mümkün değilse ihale şartnamesinde yerli kömür kullanımına yönelik yaptırımlar içeren hususlar yer alsın. Yerli kömürden elektrik üretimine verilen devlet teşviki kapsamında ÇATES özelleştirmesine yerli kömür teşviki sağlansın" önerilerini de sıralayan Velioğlu, santrali kendilerinin almasının hükümetin son yıllarda büyük önem verdiği "yerli kömürün değerlendirilmesi" politikasına da uygun olduğunu vurguladı. Velioğlu, bölgesel konsorsiyum olarak santrali almaları halinde hem bölge ekonomisinin kurtulacağını hem de bu yerli kaynağı en iyi şekilde değerlendirilmiş olacağını kaydetti.
ÇATES'E 1200 MW'LİK İLAVE KAPASİTE EKLEYECEĞİZ
Ümit Velioğlu, ÇATES'in kuracakları konsorsiyuma verilmesi halinde ortaya çıkacak sonuçları şöyle sıraladı:
- 25 yılda yaratılmış 5 bin kişilik özel sektör ve 12 bin kişilik TTK istihdamı ve yeraltı madenciliği sektörü çökme tehlikesinden kurtulacak.
- ÇATES’in zarar eden işletmesi devlete yük olmaktan çıkacak.
- Özel sektör istihdam ve üretimi 5 yılda en az ikiye katlayacak.
- Mevcut santrale ilave olarak 2x600 - MW lık yeni santral kurulacak.
- TTK’nın üreteceği düşük kalorili kömürler de alınacak, üretim artacak.
- Erdemir ve Kardemir'in kömür alımında yerli seçeneği de olacak.
Mehmet KARA