Türk Amerikan ortak girişim (joint venture, kısaca JV) şirketini 1990 yılında Ankara’da kurduk. İngiliz genel müdürümüz, yabancı ortağımızın Kanada şirketinden bize tayin oldu. Diğer personel yerli ortağımız kadrolarından sağlandı.
Geniş lisans olanaklarımız var ama henüz sipariş alamamışız. Günler geçiyor, personel maaşları ve günlük ofis harcamaları için devamlı yerli ortağımızdan avans çekiyoruz, nakit girişimiz yok.
Kanada şirketimizi ziyarete giden İngiliz genel müdürümüz, yanında kocaman bir klasörle geri dönmüştü. İçinde Kanada Uluslararası Araştırma Geliştirme Kurumu’na (CIDA) yapılacak taslak başvuru örneği vardı.
Kanada bağlantılı bir şirket tarafından bir üniversiteye yapılacak Ar-Ge yatırımı finansmanı için hibe fonu uygulamasını aldık ve başvuru çalışmasını bize uyarladık. Onay çıktı ve yapılacak her türlü harcamanın faturalandırılarak çekilmesi şartı ile 500 bin Kanada doları hibe verildi.
ODTÜ Kimya Mühendisliği akademisyenleri konuya yakın ilgi gösterdiler. ODTÜ Kimya Mühendisliği Termik Laboratuarı için 0,3 MWt kapasiteli atmosferik akışkan yatak test ünitesi (Atmospheric fluid bed combustion AFBC test rig) projesi hazırladık. Proses tasarımını ODTÜ yaptı. Biz, benzer bir Kuzey Amerika AFBC test rig projesinin taslak teknik resimlerini Kanadadaki ortak şirketimizden bedelsiz edindik. Onları kendimiz detaylandırdık.
Gerekli malzemeleri aldık, çelik imalatı ise bedeli daha sonra ödenmek üzere yerli ortağımızın fabrikasında yaptırdık. Yine yerli ortağımızın saha personeli ile yerinde montaj yaptık.
Enstrumantasyon ve kontrol ekipmanları bir Kuzey Amerika şirketinden makul, indirimli fiyatlara satın alındı. Bizim JV ofiste teknik personel olarak çalışanlara masa üstü bilgisayarlar, Word ve Excel gibi lisanslı ofis yazılımları ile teknik yazılımlar satın aldık. Ayrıca teknik ressamlarımıza büyük ekran bilgisayar ve lisanslı Autocad çizim yazılımları alındı. Aydınger resim masası çizimlerine son verip, Autocad bilgisayar çizimlerine geçtik.
Atmosferik akışkan yatak test ünitesi birkaç yıl içinde ODTÜ Termik Laboratuarı’nda çalışmaya başladı. Yerli linyit kömürlerinin akışkan yataklı kazanlarda yanma deneyleri yapılmaya ve başarılı sonuçlar elde edilmeye başlandı. ODTÜ’nün akademik yayınlarına çok sayıda MSc ve PhD çalışmaları girdi. Çeşitli hakemli dergiler için teknik yayınlar, makaleler yazıldı. Uluslararası kongre, konferans ve sempozyumlarda sunumlar yapıldı.
Bizim yerli ortak girişim şirketimiz bu hibe fon sayesinde ilk kuruluş dar boğazını aştı. Daha fazla teklif verdik, siparişler aldık, yeni termik yazılımları kullanmaya başladık.
Bizim coğrafyada hibe fonlara ulaşmak zordur. İhtiyacı olan bir türlü alamaz, her nasılsa ihtiyacı hiç olmayanlar bir şekilde alırlar. Kanada Ar-Ge kurumunun hibesi bize imkan verdi. Siparişler aldık, aldığımız siparişlerin toplam fiyatları üstünden yabancı ortağımıza lisans bedeli ödedik. Yani Kanada hibe fonundan aldığımız parayı lisans bedeli olarak fazlasıyla geri ödemiş olduk.
Zaman geçti, İngiliz genel müdürümüz emekli olup ülkesine döndü. ODTÜ’deki akademisyenler test ünitesini hala başarı ile kullanıyor. Bizim şirket yabancı ortağın mali sıkıntıya girmesi yüzünden kapandı. Yabancı ortak payı yerli ortağa geçti. Şirket yeni isimle piyasada varlığını sürdürüyor. CIDA fonunun adı değişti, Kanada Dışişleri Bakanlığı’na bağlandı. Yeni haliyle de tüm dünyada Ar-Ge çalışmalarına hibe desteği vermeye devam ediyor.
Bilgi notu: Kanada Uluslararası Kalkınma Ajansı (CIDA), gelişmekte olan ülkelerde dış yardım programlarını yöneten federal bir Kanada kuruluşuydu. Ajans, 2013 yılında Başbakan Stephen Harper başkanlığındaki federal hükümet tarafından Dışişleri Bakanlığı ile birleştirildi. Kaynak: Vikipedi
Haluk DİRESKENELİ / Enerji Günlüğü
Büyükada, 19 Eylül 2021