Son elektrik zamları kimi nasıl etkiledi? Ticarethaneleri ödüllendirdi, üreticiye ise pek dokunmadı. Ama tüketiciye ağır darbe vurduğu ortada. Peki bu iş nasıl oldu? İşte cevabı...
Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK), pek farkedilmese de günlük hayatımız üzerinde en çok etkisi bulunan "bağımsız" kurullardan biridir. Peki diğer kurullar hangileri? Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK), Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurulu (TAPDK), Sermaye Piyasası Kurulu (SPK), Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK), Şeker Kurulu... Uzayıp gider...
EPDK`nın adı son zamanlarda daha çok duyuluyor. Çünkü son iki-üç aydan bu yana enerji sektörüyle ilgili aldığı kararlar, geniş kitleleri yakından ilgilendiriyor. Son örnek, elektrik ve doğalgaz fiyatlarına yapılan zamlar...
Son iki zam kararı, doğalgaz ve elektrikle ilgili. En yüksek zam oranı ise doğalgazda: Yüzde 19.
Elektrik fiyatlarındaki zamların ortalaması ise yüzde 8.1 oldu. Ayrıntılara girince, zamların aslında daha yüksek olduğu dikkat çekiyor. Bu yükseklik iki açıdan gündeme geliyor. Nihai tüketicinin kullandığı elektriğe yapılan zam, Elektrik Mühendisleri Odası`na (EMO) göre, açıklanandan daha yüksek. EMO`nun bunu açıklığa kavuşturan duyurularına girmeyelim şimdi...
Ama EPDK`nın açıkladığı zam oranlarının ayrıntılarına bir bakalım.
Konutlarda kullanılan elektriğe yapılanzam, sanayi işletmelerinde kullanılan elektriğin fiyatında yapılan değişiklik ve ticarethanelerdeki elektrik faturalarına getirilen EK yük....
Bu üçü arasında en yüksek zam, hanelerde tüketilen elektriğe (yüzde 9.2) yapıldı. İkinci sırada, üreticiler (yüzde 8.7), yani sanayiciler var... En düşük zam ise ticarethanelerde tüketilen elektriğe yapılan (yüzde 4.3) zam oldu.
Bu üç gruptan hangisinin, kilovatsaat başına ne kadar ödeme yaptığını meraklıları araştırabilir. Ama zam oranları bize özetle birşeyler söylüyor.
Bundan önce yapılan son zamları ve o tarihten bu yana geçen süredeki enflasyonu da göz önünde bulundurursanız, üretim faaliyetinde bulunanların kullandığı elektriğe ciddi bir reel zam yapılmadığını, hatta enflasyonun altında fiyat artışı yapıldığını söyleyebiliriz. Varsayalım ki enflasyon oranında ya da üstünde zam yapıldı. Sanayici, bu zammı, maliyetlerdeki etkisine bakarak, ürettiği mamulün fiyatlarına yansıtabilir. Yani fiyat artışlarını müşterilerine yükleyebilir.
Peki tüketiciler açısından durum ne? Enflasyon oranının üzerinde mi yoksa altında mı, yoksa enflasyona paralel mi? Çok önemli değil. En yüksek zammın onlara uygulandığı açık.
Oysa ticarethanelerde kullanılan elektriğin fiyatına yapılan zam yüzde 4 ile sınırlı. Yani, halen yüzde 12`ye yaklaşan son bir yıldaki enflasyonun üçte biri düzeyinde... Ticarethanelerin de bu zamların getirdiği yükü, satışını yaptıkları ürünlere koydukları kar marjına yansıtmaları mümkün.
Bu durumda, son elektrik zamlarının kime ne getirdiği sorusuna verilecek cevap çok net: Üretene dokunmadı, tüketiciyi vurdu, satanı ise ihya etti...