Enerji Günlüğü -Türkiye, iklim değişikliğine sebep olan fosil yakıtlara yılda yaklaşık 3.6 milyar lira teşvik veriyor.
Fosil yakıtların gerçek maliyetini açığa çıkarmayı amaç edinen Amerika merkezli araştırma, iletişim ve savunma örgütü Oil Change İnternational tarafından yayımlanan Ağustos 2015 Türkiye’de Fosil Yakıt Üretimini Sübvanse Etmenin Maliyeti Raporu'na göre, Türk hükümeti, verili bir yılda yapılan yatırımlara göre değişiklik göstermek suretiyle, fosil yakıt üreticilerine yıllık olarak tahmini 300 milyon ila 1.6 milyar US$ (683 milyon ila 3.6 milyar TL) arası bir miktarda teşvik sağlıyor.
Rapora göre,G-20 Dönem Başkanlığı’nı bu yıl devralan Türkiye, fosil yakıt teşviklerini aşamalı olarak kaldırma taahhüdünü yerine getirmesi hususunda G-20’ye liderlik etme ve küresel iklim anlaşmasına önemli bir katkıda bulunmak için mükemmel bir fırsata sahip.
2009 yılında G-20 ülkelerinin, özellikle iklim değişikliği sorununa çözüm bulabilmek ve temiz enerji kaynaklarına yapılan yatırımları arttırmak amacıyla “verimsiz” fosil yakıt teşviklerini aşamalı olarak kaldırmayı taahhüt etmelerine rağmen, geçen beş yıl içinde bu teşvikleri durdurmaya yönelik çok az ilerleme kaydedildiği belirtilen raporda,G-20 hükümetlerinin fosil yakıt arama çalışmalarını daha fazla teşvik etmek için yıllık olarak tahmini 88 milyar Dolar ayırmaya devam ettiklerine dikkat çekiliyor.
EN BÜYÜK TEŞVİK TAŞ KÖMÜRÜ İŞLETMELERİNE
Rapora göre, 2013 yılında, Türkiye sadece fosil yakıt arama çalışmalarına 500 milyon Dolar civarında kamu kaynağı sağladı. Türkiye’nin devlet tarafından finanse edilen kömür arama programı, 2005 yılından itibaren kömür rezervlerini yüzde 50’nin üzerinde bir oranda arttırarak, çıkarılmaya uygun 5.8 milyar tonluk yeni kömür rezervini açığa çıkardı.
Türkiye'de en büyük teşvik,yıllık 250 milyon ila 400 milyon US$’ın (569 milyon ila 910 milyon TL) üzerindeki teşviklerle taş kömürü işletmelerine verildi.
YENİLENEBİLİR BOL AMA TEŞVİK YETERSİZ
2012 yılında benimsenen Yeni Yatırım Teşvik Rejimi ile petrol ve kömür yatırımlarına yenilenebilir enerjiye olduğundan daha yüksek düzeyde teşvik sağlandığına, temiz enerji kaynakları yerine karbon-yoğun altyapı projelerinin özendirildiğine dikkat çekilen raporda, yenilenebilir enerji teknolojilerinin maliyetlerinin hızla düşmesine ve Türkiye’deki güneş ve rüzgâr enerjisi kaynaklarının oldukça bol olmasına rağmen bunun yapıldığı ifade ediliyor.
FOSİL YAKIT TEŞVİKLERİ ADAD BÜTÇESİNİN ÜÇ KATI
Raporda çarpıcı verilere de yer veriliyor. Bunlardan birine göre, Türkiye'nin iklim değişikliğine sebep olan fosil yakıtlara verdiği teşvik, görevleri arasında iklim değişikliği kaynaklı afetler ile mücadele de olan AFAD'nın bütçesinin üç katına kadar çıkabiliyor.
Ve yine, Türkiye'nin fosil yakıtlara verdiği teşvik eğer eğitime harcansaydı 1028 ilkokul yapılabilirdi.
TAVSİYELER
Raporda G-20 ülkeleri ve özellikle de Türkiye için şu tavsiyelerde bulunuluyor:
G-20 ülkeleri, fosil yakıt arama çalışmaları için sağlanan bütün teşvikleri derhal kaldırmayı kabul etmelidirler. Bilhassa Türkiye:
– MTA, TPAO ve TKİ gibi kuruluşlar tarafından yürütülen devlet destekli fosil yakıt arama çalışmalarını durdurmalıdır.
– Fosil yakıt arama çalışmalarına tanınan vergi muafiyetlerini kaldırmalıdır.
– Kömür arama faaliyetlerini, Madencilik Fonu’nun piyasanın altında faiz oranlarıyla sağladığı kredilerin dışında tutmalıdır.
G-20 ülkeleri, kredi garantileri ve ihracat kredi desteği yoluyla fosil yakıtlara sağlanan kamu finansmanının durdurulması da dahil olmak üzere, altyapı yatırım çerçevelerinin fosil yakıt projelerine teşvik vermemesini hem ulusal düzeyde hem de iki taraflı olarak garanti etmelidirler. Bilhassa Türkiye:
– Fosil yakıt projelerini 2012 Altyapı Yatırım
Teşvik Rejimi’nin dışında tutmalıdır (ya da en azından petrol, kömürden elektrik üretimi ve kömür madenciliğini, yüksek teşvik oranlarına tabi “stratejik yatırımlar” listesinden çıkarmalı ve böylece yenilenebilir enerji kaynakları için daha adil şartlar oluşturmalıdır. )
– Fosil yakıt projelerini devlet garantilerinin dışında tutmalıdır.
– OECD İhracat Kredi Ajansı’nın kömür projelerine sağladığı finansmanı durdurmaya yönelik taahhütte bulunmalıdır.
G-20 ülkeleri, kalan fosil yakıt teşviklerinin de aşamalı olarak kaldırılması için, her bir ülkeye özgü, ölçülebilir sonuçlar ortaya koyacak katı bir takvim benimsemelidirler.
– Türkiye için ise, kömür sektöründen başlayarak üreticilere sağlanan bütün fosil yakıt teşviklerinin aşamalı olarak kaldırılması için bir takvim belirlenmelidir. Madenciler için yeni istihdam olanakları yaratacak, taş kömürü madenciliği faaliyetlerine sağlanan bütçe desteğini azaltacak ve taş kömürü kullanan mevcut elektrik santrallerinin aşamalı olarak kaldırılmasını sağlayacak bir stratejik dönüşümün öncelik haline gelmesi gerekmektedir.
Sabiha KÖTEK