MEHMET KARA
Türkiye, doğalgazda yüzde 98 oranında dışa bağımlı.
Esas itibariyle üç ülkeden boru hatlarıyla, beş altı ülkeden de sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) formunda ithalat yapıyor.
En büyük doğalgaz tedarikçisi ise Rusya.
Aslında Rusya da doğalgazda dışa bağımlı.
Şimdi diyeceksiniz ki, "Nasıl yani, hem dünyanın en büyük üreticilerinden biri hem de dışa bağımlı öyle mi?"
Evet, aynen öyle. Ama şöyle:
Bir ülkeyi doğalgaz gibi bir zenginliğe sahip olmak tek başına kurtarmıyor.
Bunu değere dönüştürebilmek, satmaktan geçiyor. Evet, Rusya da bunu yapıyor.
Şu anda dünyanın en büyük doğalgaz ihracatçılarından biri, belki de en büyüğü.
Bu kaynağı satıp iyi bir gelir elde etmek zorunda. Oysa en büyük üretici ve satıcı olmak, Rusya'ya gazın fiyatını belirleme, dolayısıyla gelirini istediği oranda yükseltme imkanı tanımıyor.
Hazreti uluslararası piyasalar, doğalgazın fiyatının inip düştüğü bir yer.
Doğalgaz petrolden farklı olarak fiyat oluşumunda daha az esnekliğe sahip.
Boru gazı fiyatları, çok uzun vadeli kontratlara bağlanıyor. Bu kontratlarda fiyat esnekliği hiç mi yok? Var elbette.
Söz konusu anlaşmalarda yer alan doğalgaz fiyatları, çoğunlukla uluslararası petrol fiyatlarındaki hareketlere endekslenmiş durumda.
Rusya'nın doğalgaz ihracat gelirleri, petrol yükseldikçe artarken, petrol ucuzladıkça düşüyor.
Rusya aynı zamanda önemli bir petrol ihracatçısı olsa da petrolün düşmesini önleyemiyor.
Türkiye'nin durumu zaten malum. Hem petrolde hem de doğalgazda piyasa fiyatlarına mahkum. En fazla yapabildiği şey uluslararası piyasalardaki olağantdışı fiyat hareketlerine karşı kendisini finansal ürünlerle, korumaya teknik tabirle hedge etmeye çalışmak.
Biri ihracatçı, biri ithalatçı konumdaki bu iki ülkenin durumlarını ayrı ayrı ortaya koyduktan sonra önerimize gelelim.
Bundan üz yıl önce 120-140 dolar aralığını gören petrol fiyatları Rusya'nın enerji ihracatı gelirlerini zirveye taşımıştı. Ama son üç yılda hızla gerileyen petrolün bir ara 30 dolarlara kadar inmesi ise Rusya'yı ciddi bir sıkıntıya sokmaya yetmişti.
Türkiye ise fiyatlar artarken ağır yük altına girmiş, gerilerken ise bir nebze de olsa nefes almıştı.
Madem Türkiye ve Rusya enerji alanında iki iyi ortak, o halde bu salınımlardan her iki ülke ekonomisini de koruyacak bir mekanizma kurabilirler.
Yapabilecekleri şey ise basit. Petrol fiyatları ne kadar düşerse düşsün, iki ülke arasındaki doğalgaz ticaretinde uygulanan fiyatlara bir alt sınır koyulmalı ki Rusya ekonomisi zora girmesin. Tam tersine, petrol fiyatları ne kadar yükselirse yükselsin, Türkiye'nin aldığı doğalgazın fiyatına bir üst sınır uygulansın.
Böylece her iki ülkenin bütçesi de aşırı fiyat oynaklıklarının yol açabileceği olumsuzluklardan kendini koruyabilsin. Biri küresel doğalgaz oyuncusu, diğeri bölgenin önde gelen doğalgaz tüketicisi olan bu iki ülkenin atacağı böylesi bir adım, başka ithalatçı ve ihracatçı ülke ve şirketler için de baz oluşturabilir.
Olmaz mı?
Neden olmasın?
Mehmet KARA