Enerji Günlüğü - Yatırımcılar ‘Türkiye gelecekte bir şeyl gazı patlaması mı yaşayacak yoksa bu sadece bir kabarcık mı olacak?’sorusuna yanıt arıyor.
Enerji sektörüne yabancı yatırımları kolaylaştıran düzenlemelerin sağladığı avantajlar ve EIA’nın 2013 raporundaki iyimser tahminlerinin etkisiyle yatırımcıların ilgisini çeken Türkiye gelecekte bir şeyl gazı patlaması mı yaşayacak yoksa bu sadece bir kabarcık mı olacak?
Akademisyen ve LEO Advisors’da strateji geliştirme müdürü Olgu Olgun imzası ile naturalgaseurope sitesinde yayınlanan bir makalede bu soru çerçevesinde yer alan değerlendirmeler şu şekilde:
Gelişen ekonomisi, artan enerji ihtiyacı ve sınırlı enerji kaynakları Türkiye’nin yükselen yıldız olma devamlılığı tehlikeye giriyor. Bu riskle baş edebilmek için Ankara bazı yeni düzenlemeler yaparak yabancı yatırımcıların enerji sektörüne yatırım yapmalarını kolaylaştırıyor.
Enerji yoksulu Türkiye’nin savunmasız bir enerji dengesi var. Ülkenin enerji tüketiminin % 30’unu doğal gaz, % 30’unu da petrol oluşturuyor ama ülke rezervleri bunu karşılamaktan uzak. Bu nedenle ithal etmek zorunda. Bu durumu dengelemek için Türkiye öncelikle arz portföyünde çeşitliliğe gitmeye karar verdi ve son on yılda Trans Anadolu Boru hattında ( TANAP) yatırım yaptı. Bu ilk yatırımı Azerbaycan ile Avrupa’ya yılda 16 milyar m3 doğal gaz sağlayacak olan TANAP’ta ortak yatırım takip etti.
TANAP başarısı ile Ankara Avrasya pazarında önemli bir oyuncu haline geldi ve yerel petrol ve kömür rezervlerinin yatırımına başladı. EIA’nın 2013 raporunda Türkiye sahip olduğu şeyl gazı ve petrol rezervleri ile dünyanın ilk kırk ülkesi arasına girdi.
29 Eylül’de Türk medyası Türkiye Suriye sınırında bulunan Dadaş şeyl gazı sahasında hidrolik çatlatma çalışmalarının başlatıldığını resmen duyurdu. Bu saha EIA’nın belirttiği iki büyük şeyl gazı havzasından biri. EIA’nın tahminlerine göre Bir diğer saha olan Trakya bölgesindeki Hamitabat sahası ile birlikte bu bu iki sahanın sahip olduğu şeyl gazı rezervi yaklaşık olarak 6 milyar m3. EIA bu tahminleri sadece kamu coğrafik verilere dayandırarak yapıyor çünkü bu konuda Avrupa araştırma otoritelerinin ilgisi ve verileri yok. Ayrıca var olan tahminler farklı farklı. Bazı kaynaklar şeyl gazı ölçeğinin Türkiye’nin on yıllık enerji ihtiyacını karşılayacağını söylerken, bazıları kırk yıllık ihtiyacını karşılayacak ölçekte olduğunu söylüyor.
Güvenilir ve sistematik verilerin olmayışı Türk şeyl gazının karlı olup olmadığını da belirsizleştiriyor. Sondaj ve kuyu açma maliyetleri gibi farklı etkenlerin de EIA’nın bu tahminlerini fazlasıyla etkileyeceği bir gerçek.
Türkiye’nin enerji sektöründeki büyük değişimi 2012 Eylül ayında Shell ile devlet petrol şirketi TPAO işbirliği ile Diyarbakır Sanbuğday-1 doğal gaz sahasındaki çalışmaları ile başladı. TPAO-Shell anlaşması uyarınca Shell Dadaş şeyl oluşumu içinde beş kuyu sondajlayacak. Şirketin 2013 yılında üç kuyu daha sondajlaması bekleniyor.
Bununla birlikte son iki yıldır Türk sahaları uluslar arası orta ölçekli şirketler tarafından keşfedildi: TransAtlantik Petrol, Anadolu Enerji ( ABD merkezli Cun Enerji tarafından daha sonra satın alındı) ve Valeura Enerji ( Nisan ayında Banarlı sahasında çalışma lisansını aldı). Bazı Türk şirketlerinin de gelişmekte olan şeyl gazı piyasasında belirleyici rolleri oldu. Ocak ayında Anadolu Enerji, ortağı olan Çalık Enerji ile birlikte sahip oldukları Sinan lisansı çerçevesinde Giremir-1 sondajına başladığını duyurdu. 2013 Mayıs’ında Kanadalı Transatlantik şirketi Arar Enerji’nin Güneydoğu bölgesindeki Molla lisans hisselerinin tamamını satın aldı. Eylül ayında Dublinli San Leon şirketi Alpay Enerji’nin hisselerinin % 75’ini satın aldı.
Ekonomik bakış açısıyla baktığımızda Türkiye’nin şeyl gazı sektörü patlama yapmaktan ziyade kabarcık olma riski ile karşı karşıya. Ayrıca şeyl gazı çıkarmanın bölgedeki tedarikçilerden doğal gaz almaktan daha ucuz olup olmayacağı hala belli değil. Türkiye’nin ekonomik beklentileri net ve belirgin olmasa da şeyl gazı inisiyatifinin politik beklentileri Güney enerji koridorunun Rus enerji tekelinden bağımsız kalma niyetiyle uyumlu.