Enerji Günlüğü - Türk enerji uzmanları Türkiye’nin Rusya ile imzalayacağı olası yeni sözleşmelerin fiyat açısından daha adil ve esnek olması gerektiğini belirttiler.
Türkiye'nin Rusya ile imzaladığı iki uzun vadeli sözleşmenin biri 2021 yılında, diğeri de 2025 yılında sona eriyor. Mevcut doğalgaz fiyatlarına göre oldukça pahalı olan Türkiye’nin Rusya’dan doğalgaz satın alımı için artık elinin daha da güçlendiğini belirten uzmanlar yeni imzalanacak doğalgaz anlaşmalarının daha adil ve esnek olmasını talep ediyor. Bu konudaki görüşlerini Dünya Gazetesi’nin ev sahipliğinde gerçekleştirilen toplantıda paylaşan Türk ve Rus enerji uzmanları özellikle pandemi süreci ile değişen dünya ve Türkiye koşullarına dikkat çektiler. Uzmanlar, önümüzdeki dönemde doğalgazın güç kaybetmesine rağmen enerji bileşimindeki rolünün devam edeceği konusunda hemfikir kalırken, Türkiye Rusya ilişkilerinde siyaset ve ekonominin ayrıştırılması konusuna da vurgu yaptılar.
GAZPROM DAHA ADİL VE CÖMERT OLSUN
Emekli Büyükelçi Mithat Rende yaptığı değerlendirmede, iklim değişikliği kaygılarıyla kömür kullanımının azalması ve yenilenebilir enerjiye geçişte ara kaynak olması nedeniyle doğalgazın enerji bileşimindeki yerinin önemini korumaya devam edeceğini kaydetti. Önümüzdeki dönemde boru hattı gazı ile LNG rekabetinin giderek büyüyeceğini belirten Rende, Rusya’nın stratejilerini artık iki kez düşünmesi gerektiğini söyledi. Türkiye’nin artık eskisi gibi olmadığını ve daha fazla LNG alım potansiyeli olduğunu hatırlatan Rende, Rusya’nın Türkiye ve Botaş’a daha cömert olması gerektiğini söyledi. Rende, “Boru hatlarıyla alımda bize daha fazla esneklik gösterilmeli. Al veya öde hükmü var. Destinasyon konusu var bir de. Biz fazla doğalgaz alıp ihtiyacımızdan fazlasını ihraç etmek istiyoruz… Her halükarda yeni kontrat imzaladığımızda umalım ki Gazprom daha cömert olsun. Daha adil olsun. Gazprom’dan ne bekliyeceğiz? Şu anda Avrupa’ya ne sunuyorlarsa bize de onu sunmalarını bekleyeceğiz. Avrupa fiyatları şu anda çok rekabetçi” dedi.
Türkiye’nin doğalgaz sözleşmelerinin Libya, Suriye, domates ticareti vs gibi siyasi ve diğer bir çok unsurla içiçe ele alındığını kaydeden Rende, doğalgazda da tamamen Türk - Rus ilişkilerinin özelliğinden kaynaklı paket anlaşma şeklinde sunulan sözleşmede Botaş’ın pek bir şey söyleyemediğine dikkat çekti.
TÜRKİYE’NİN GÜNEŞ POTANSİYELİ ÇOK YÜKSEK
Enerji Analisti ve GazDay Genel Müdürü Mehmet Doğan ise yaptığı değerlendirmede Türkiye’nin büyüyen yenilenebilir enerji kurulu gücüne, özellikle de güneşteki muazzam potansiyeline vurgu yaptı. Doğalgazla çalışan santrallerin her zaman yenilenebilir enerji kaynaklarının bir yedeği olacağını ifade eden Doğan, Türkiye’nin Rus doğalgaz tedariği olmadan da hayatta kalabileceğini belirtti. EPDK’nın spot doğalgaz piyasasını düzenlediğini ve Türkiye’nin 2025teki gaz giriş kapasitesi şimdiye göre 2,5 kattan fazla artacağına dikkat çeken Doğan, doğalgaz fiyatlarının bu gerçeğe göre daha rekabetçi olması gerektiğini söyledi.
Doğan, Yunanistan ve Bulgaristan’ın Rus gazı için anlaşma imzaladığında fiyatın Türkiye’nin ödediği fiyattan çok daha düşük olacağını kaydederek, “Çok komik bir durum olacak. Türkiye'den aldığı gazı daha düşük fiyata tekrar Türkiye'ye satacak. Bu çok sürdürülebilir bir durum değil” dedi.
RUS UZMANLARDAN RUSYA ADİL BİR REKABETE HAZIR MESAJI
Toplantıda değerlendirmelerde bulunan Rusya Ulusal Enerji Güvenliği Fonu Başkanı Dr. Konstantin Simonov önümüzdeki dönemde doğalgaz talebi konusunda çok kötümser olmadığını belirterek, doğalgazı veya diğer hidrokarbon kaynaklarının yerine başka bir şey koymanın şu anda mümkün görünmediğini söyledi. Kimsenin Türkiye gibi önemli bir doğalgaz tüketicisi ülkeyi kaybetmek istemeyeceğini kaydeden Simonov, Rusya olarak dürüst rekabete çok hazırlıklı olduklarını ifade etti.
Doğu-Batı Araştırmaları Enstitüsü Kıdemli Üyesi Dr. Danila Bochkarev ise doğalgazın pandemi nedeniyle yaşanan süreçten oldukça güçlü çıkabileceğini belirtti. AB’nin yenilenebilir enerji ağırlıklı belli bir yönde ilerlemeye çalıştığını ama buna rağmen doğalgazın enerji bileşimindeki payının giderek artacağını söyleyen Bochkarev, Avrupa dışında da doğalgaza ihtiyacın devam ettiğini vurguladı.
“LNG ile boru hattı arasında sadece taşıyıcı farkı var. Başka bir fark görmüyorum” diyen Bochkarev, özellikle Avrupa’da kendisine global bir piyasa ve taban fiyat yaratan LNG’de yaşanan bazı fiyat ve tedarik sorunlarına değindi. Bununla birlikte tüketici açısından hem LNG formatında hem de boru hattı yoluyla gaz tedariğinin olması gerektiğini vurgulayan Bochkarev, “Tüketici açısından ikisi de olmalı hangisi kolaysa o tercih edilmeli. Ben tüketici olsam ikisini de tercih ederdim. Biri ötekinden daha iyi diyemem. Bence aynı sahada rekabet edebilmeliler. Gazprom da üretici olarak ikisine de odaklanıyor” ifadesini kullandı.
Bochkarev, Türkiye’nin ucuz gaza ve güvenilir bir kaynağa ihtiyacı olduğunu belirterek, Türkiye’nin farklı seçenekleri olduğunun farkında olduklarını ve dürüst bir rekabete asla karşı olmadıklarını ve böyle bir rekabete hazır olduklarını kaydetti.
Sabiha KÖTEK - Enerji Günlüğü