Enerji Günlüğü - Türkiye ve Avrupa’ya Rus doğalgazı taşıyacak TürkAkım gaz boru hattı projesinin birinci ayağında denizaltı boru döşeme çalışmaları yaklaşık yüzde 60 oranında tamamlandı. 930 kilometrenin 550 kilometresine boru döşendi.
Boru hatları ve terminaller başta olmak üzere sahibi ve işleticisi olduğu devasa altyapı ile Avrupa doğalgaz piyasasını domine eden Rus doğalgaz devi Gazprom, Almanya’dan sonraki ikinci büyük müşterisi konumundaki Türkiye’den bir bir grup basın mensubunu, ülkedeki en büyük doğalgaz sahası Novi Urengoy’da ağırladı. Türk gazeteciler, Novi Urengoy'daki doğalgaz üretim sahaları ve sondaj kuyularına yapılan ziyaretler sırasında bölgedeki rezervler ve teknik altyapı hakkında Gazprom yetkililerinden bilgi aldı.
6 BİN KİLOMETRELİK YOLCULUĞU
Karadeniz’in altından geçerek Türkiye ve Avrupa’ya doğalgaz taşıyacak TürkAkım gaz boru hattını da besleyen ana sahalardan biri konumundaki Novi Urengoy’un karayoluyla İstanbul’a uzaklığı yaklaşık 6 bin kilometreden fazla. Toplam rezervlerdeki yüzde 70’lik payı ile Novi Urengoy “Rusya’nın doğalgaz başkenti” olarak nitelendiriliyor. Rus yetkililerin ziyaretler sırasında ve sonrasında verdiği bilgilere göre, TürkAkım’ın yılda 15,75 milyar metreküp Rus gazını Türkiye'ye taşıyacağı 930 kilometrelik birinci hattın yaklaşık 550 kilometresi inşa edildi. Böylece Türkiye’nin bugünkü doğalgaz talebinin yaklaşık yüzde 35’ini karşılayacak ilk hattın denizaltı boru döşeme işlemlerinin yüzde 60’a yakın kısmı tamamlanmış oldu. Bu hattan Türkiye'ye ilk gaz akışının 2019 yılında başlatılması hedefleniyor.
TürkAkım'ın Avrupa'ya yılda 15,75 milyar metreküp doğalgaz taşıyacak ikinci hattının da yaklaşık 224 kilometresi döşenerek Türkiye-Rusya münhasır ekonomik bölgesi (MEB) sınırına kadar getirildi. Ancak dünyanın en büyük denizaltı boru döşeme gemisi Pioneering Spirit adlı geminin ileriki dönemlere ilişkin kendi iş takvimi yoğun olduğu için TürkAkım’ın öncelikle Türkiye’ye gaz taşıyacak birinci hattının tamamlanmasına ağırlık verildi.
KIYIKÖY ALIM TERMİNALİ İNŞAATI BAŞLADI
Rusya'nın Anapa kıyısından Türkiye'ye Kıyıköy'e kadar uzanacak TürkAkım’ın birinci ayağının Kıyıköy’deki ucuna bir alım terminali inşa ediliyor. Terminal sahasının inşaata hazırlık çalışmaları geçtiğimiz haftalarda başladı. Gelecek gaz buradan Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) tarafından inşa edilecek bir hat ile Lüleburgaz’dan ulusal gaz iletim şebekesine verilecek.
AVRUPA GÜZERGAHI NETLEŞMEDİ
TürkAkım projesinin, Avrupa’nın kullanımı için ayrılan ikinci ayağının kara kısmı ise BOTAŞ ve Gazprom’un kuracağı ortak bir şirket eliyle inşa edilecek. İkinci hattan gelecek gazın Türkiye-Yunanistan sınırından, İpsala yakınlarından Avrupa’ya gönderilmesi öngörülüyor. Ancak olası alıcı ve taşıyıcı ülkelerle bu konudaki görüşmeler devam ettiğinden, İpsala güzergahı henüz kesinleşmiş değil. Görüşmelerden elde edilecek sonuçlara göre Avrupa geçişinin, İpsala-Yunanistan yerine, Bulgaristan üzerinden de gerçekleştirilebileceği belirtiliyor.
FİNANSMAN GAZPROM’DAN
Hali hazırda Ukrayna üzerinden Türkiye'ye Rus gazını taşıyan Batı Hattı'nı ikame edecek olan TürkAkım'ın, transit riski olmadan taşıma yapacağı için Türkiye ve bölgenin enerji güvenliğine önemli bir katkı sunacağı öngörülüyor. Gazprom'un yüzde 100 iştiraki olan South Stream şirketi tarafından inşa edilen TürkAkım'ın finansmanı, Gazprom tarafından sağlanıyor. Gazprom zaman zaman, başta TürkAkım ve Kuzey Akım 2 olmak üzere, devam eden doğalgaz iletim-altyapı projelerinin finansmanı için uluslararası piyasalarda tahvil-bono satışı yoluyla kaynak topluyor. Gazprom’un Avrupa’nın dışında Yakut Bölgesi’nden Çin’e uzanan boru hattı inşaatı da devam ediyor. Gazprom ayrıca LNG formunda doğalgaz satışını arttırmak için Kuzey Atlantik’teki Sahalin Adası ve çevresinde de altyapıyı geliştirme çalışmalarını da sürdürüyor.
ÇEYREK YÜZ YILDA AVRUPA’DA ETKİNLEŞTİ
Şirket yetkililerinin aktardığı bilgilere göre, Gazprom'un Avrupa'ya doğalgaz ihracatı 2012'den sonra giderek artmaya başladı. Geçen yılın ilk 9 aylık kısmında Avrupa'ya 190 milyar metreküp gaz ihraç eden Gazprom'un son 25 yıldaki en önemli müşterisi Avrupa oldu.
Gazprom, Avrupa’ya gaz sevkiyatını güvenli bir şekilde sürdürmek amacıyla iki yeni doğalgaz boru hattı projesi geliştirdi. Bunlardan biri TürkAkım, diğeri ise 55 milyar metreküp kapasiteli Kuzey Akım 2. Gazprom'un yüzde 51, Alman E.ON, Shell, Avusturyalı OMV ve BASF/Wintershall şirketlerinin yüzde 10 ve Fransız ENGIE'nin yüzde 9 hisse sahibi olacağı New European Pipeline Ortak Girişim şirketi tarafından inşa edilecek Kuzey Akım 2, iki açık deniz hattı yoluyla Almanya üzerinden Avrupa'ya gaz taşıyacak.
EKSİ 55 DERECEDE 4500 METREDEN GAZ ÇIKARMAK
Sahip olduğu devasa rezervlerle Rusya’nın en büyük doğalgaz sahası konumundaki Novi Urengoy bölgesi, Kuzey Kutup Dairesi’nin de geçtiği bir bölge. Sibirya’nın Yamalo-Nenets Özerk Bölgesi’ndeki Novi Urengoy’da bulunan 12 trilyon metreküplük rezerv, Gazprom’un işlettiği sahalardaki toplam rezervin yüzde 70’ine karşılık geliyor. Bölgedeki sahalarda doğalgazın yanı sıra kondensat ve petrol de çıkarılıyor. Hava sıcaklığının zaman zaman eksi 55 dereceleri bulduğu Novi Urengoy şehrinin tarihi ise bölgedeki doğalgaz keşfinden sonrasına uzanıyor. Yetkililerin verdiği bilgilere göre bölgede ilk gaz keşfi, çok kurak geçen 1964 yazında nehirlerdeki su debisinin düşmesi nedeniyle seferine devam edemeyen bir araştırma gemisindeki ekibin başlattığı çalışmalar sonucu gerçekleşti. Bugün aktif olmayan ancak sembolik değeri nedeniyle yanına tesislerde çalışan işçileri temsil eden iki heykelin de yerleştirilmesiyle turistik ziyaret noktası haline getirilen ilk kuyudaki üretim, 1966 yılında başladı. Daha sonra kuyu sayısı arttıkça sondaj ve üretim kuyularında çalışanların şantiyelerdeki nüfusu da giderek arttı. Bunun üzerine 1973 yılında zamanın Sovyetler Birliği yönetimi bölgede bir şehir kurulmasına karar verdi. Bugün Novi Urengoy’da 120 bine yakın kişi yaşıyor. Bölgenin çeşitli noktalarında 750 bin başlık geyik sürülerine sahip Nenets yerlilerine ait yerleşimler de bulunuyor. Rusya genelindeki Nenets nüfusu ise yaklaşık 42 bin kişi olarak kayıtlara geçmiş durumda.
Mehmet KARA - Novi Urengoy / Yamalo Nenets / Rusya
Rakamlarla doğalgazın başkenti Novi Urengoy
22 doğalgaz arıtma tesisi
2 petrol arıtma tesisi
20 pompa istasyonu
5 soğutma istasyonu
2 adet petrol kaynaklı doğalgaz kompresörü
12 bin çalışan