Değerli Okurlarım,
Bu hafta sizlere Soma Termik Santralini anlatacağım, iş imkanlarına dikkat edin. Ege Bölgemiz Manisa ilimiz Soma Linyit Havzamızda halen linyit kömürü ile çalışan kayda değer tek bir termik santral vardır. Bu santralde özelleştirme ve redovans ihaleler süreci beraber devam etmektedir. Yerli yatırımcılarının ve OSB yetkililerinin bu konularda tayakkuzda olmaları, ciddi yatırımcı olarak hazırlanmaları gereklidir. Ciddi raporlar hazırlamaları, yatırım ortak girişimleri kurmaları şarttır.
Soma Termik Santrali Manisa İlinin Soma ilçesinde, ara yol üzerinde kurulmustur. Santral kurulduğunda boş olan çevre arazi, daha sonra yapılan kontrolsuz ve gereksiz hızlı yapılaşma ile dolmuştur. Santralimizin teknik değerlerini ana parametreler halinde özet olarak aşağıda bilgilerinize sunuyorum;
Soma-A Termik Santrali; 7. ve 8. Üniteler
Santral Kapasitesi: 2x 22 MWe
Yüklenici Firma: Alstom, Fransa
Ticari İşletmeye Alınma Tarihi; 1957
Kullanılan Ana Yakıt, Linyit Ortalama 3325 kcal/kg Alt ısıl Değer
Kullanılan Günlük Yakıt (kömür) Miktarı, 800 ton
Yakıt Stok Miktarı, 30,000 ton
Soma-B Termik Santrali; 1-2-3-4. Üniteler
Santral Kapasitesi: 4x 165 Mwe
Yüklenici Firmalar: SkodaExport, Matex, Yerli Firma Ortağı
Ticari İşletmeye Alınma Tarihi; 1984-1986
Kullanılan Ana Yakıt, Yerel Linyit – Merkez ocak: Ortalama 2,400 kcal/kg Alt Isıl Değer
Soma-B Termik Santrali; 5.-6. Üniteler
Santral Kapasitesi: 2x 165 Mwe
Yüklenici Firmalar: SkodaExport, Matex, Yerli Firma Ortağı
Ticari İşletmeye Alınma Tarihi; 1990-1991
Kullanılan Ana Yakıt, Yerel Linyit (Deniş) Ortalama 1,500 kcal/kg Alt Isıl Değer
Soma-B, 1-6 Üniteler için Kullanılan Günlük Yakıt Miktarı, 22,000 ton
Soma-B, 1-6 Üniteler için Yakıt Stok Miktarı, 800,000 ton
Soma termik santralinde 3 (üç) ayrı temel tasarım vardır. Temel tasarımlar uzun yıllar yapılan işletmede uzun emre amadelikleri ile kendilerini ispatlamıştır. Tasarımda eksik olan, başta küçük yapılan baca gazı toz tutma filtrelerinin büyütülmesi ve bacagazı kükürtsüzleştirme (Flue Gaz Desulphurization- FGD) ünitelerinin eklenmesidir.
Termik santrallerin elektrik enerjisi üretebilmesi için bir kimyasal enerji kaynağı gereklidir. Bu kaynak, termik santralin ana yakıtı olan Soma Havzası Linyit kömürdür.
Soma termik santralimizde, yanma için gerekli olan ilk ateşleme buhar kazanında bulunan fueloil yakıcılar tarafından sağlanır. Daha sonra kömür değirmenlerinde pülverize haline getirilmiş linyit, buhar kazanı yanma odasında yakılır, yanma sonucu elde edilen ısıyla kazan çeperlerinde bulunan boru demetleri içerisinden geçirilen saf su, buhara dönüştürülür.
Santralde soğutma suyu olarak yakındaki sulama barajı suyu kullanılır.
Kazanda gerçeklesen yanma olayı sonucunda kül ve atık gaz açığa çıkmaktadır. Açığa çıkan atık gaz, elektro filtre (E/P) adı verilen kül tutucu sistemden geçirilerek atmosfere atılır.
ElektroFiltrelerin (kısaca E/P) başta yetersiz (küçük) tasarımı sonucu çevre kirliliği hat safhadadır. MMO Manisa şubemiz çalışmalarına göre hava kirliliği Manisa hatta İzmir’ e kadar uzanmaktadır. Ünitelere daha büyük, yeni E/P yapımı şarttır.
Soma B, 1-2 üniteler için yapılacak elektrofiltre ihalesi 2006 yılında onaylandı. Siparişi alan guruba 7 aylık bir imalat ve tasarım süresi, 4 aylık demontaj ve montaj süreleri verildi. Daha önce Türkiye standartlarına göre 1 Normal- Standart Metreküp için 250 miligram partikül olması gerekliliği şartı vardı.
AB çevre uyum yasalarına göre 2004 yılından itibaren bu değerin bir Normal MetreKüp başına 100 miligramın altına düşmesi gerekti. İhaleler bu esasa göre yenilendi.
Projeyi Polonya şirketi ile yerli ortağı beraber yürüttü. Toplam fiyat 8 milyon 845 bin Euro, artı 98 bin Euro da yedek parça maliyeti oldu. İş sözleşme tarihinden itibaren 11 ay içinde 2007 yılı içinde bitirildi. Sırada şimdi diğer ünitelere benzer E/P lerin yapılması gelmektedir.
Kullanılan linyitte Kükürt oranı yaklaşık %1 civarında olduğu için BacaGazı Kükürtsüzleştirme (Flue Gas Desulphurization- FGD) sistemi başta düşünülmemiştir. Yeni AB Normları ve Kyoto gerekleri sonucunda bu %1’lik Kükürt limiti çok gerilerde kalmıştır.
Artık santralde BacaGazı Kükürtsüzleştirme sistemi gereklidir, artan hava/ çevre kirliliğini önlemek için acilen kurulması şarttır. Bütçesi daha önceki benzer termik santrallerde ünite başına 25 milyon US Dolar civarında idi.
Küresel ısınmanın artması, yeni imzalanan Kyoto protokolü gerekleri nedenleri ile(Carbon Capture and Sequestration- CCS) Karbon Tutma ve Gömme- teknolojisine uyum çalışmalarının da başlaması şarttır.
Soma Termik santralinin atık ısısının çevre konutları “Bölgesel ısıtma” sistemi çalışmaları başladı, ancak projede bir duraklama var.
Kömür eleme zenginleştirme önceleri yapılmadığı için aşırı atılan curuf (bottom-ash) ilk kül barajını doldurdu, yeni ikinci kül barajı yapılması gerekti. Birinci barajın üstü kapatılarak, üstünde kaliteli tarım (zeytin- üzüm- bağ) yapılma durumu yakınlarda gündeme geldi.
Büyük miktarda taze su isteyen mevcut Santral Soğutma Sisteminde aşırı su kullanımı çevre barajlardaki tarım amaçlı su ihtiyacını tehdit etmektedir.
Mevcut Soğutma sistemi yenilenmeli, gelecekte cebri hava soğutmalı soğutma kuleleri kullanımı ciddi olarak düşünülmelidir.
Yapılacak hızlı, kısa süreli, etkin rehabilitasyonlar ile Soma termik santrali kapasite kullanım oranı ve emre amadeliği artırılmalıdır. Halen emre amadelik yılda 6000- 6500 saat civarındadır. Yıl içinde normal programlı bakım yapılmaktadır.
Çok sık meydana gelen buhar boru patlamalarını en aza indirebilmek için emniyet valflerinin programlı bakımları yapılmalı, eskiyen/ çalışmayan emniyet valfleri, iyi kalite kısa süreli cevap verebilen yenileriyle değiştirilmeli, bu alımlar için yeterli sarf bütçesi her zaman ayrılmalıdır.
Mevcut eski elektro statik filtrelerin daha büyük kapasite ile yenilenmeleri şarttır.Santrale yaptığımız ziyaretlerde, yanma odası duvarlarında bulunan Kurum Üfleyicilerin (Sootblowers) yeterli sayıda olduğunu ve her vardiyada düzenli kullanıldığını memnuniyetle gözlemledik.
Soma termik santralimiz 2010 yılında Özelleştirme kapsamına alınmıştır. Özelleştirme konusu son 10 yıldır hiç durmadan gündemde tutulduğu için yöre halkı artık özelleştirmenin yapılmasını bekler olmuştur. Yeni personel alımı azaltılmış, mevcut personel yaşlanmış bir an önce emekli olup ayrılmayı bekler olmuştur.
Özelleştirme sonrası santralde hızlı rehabilitasyon yapılabilmektedir. Termik Santralde emre amadeliği yükseltmektedir. Ancak Özelleştirme öyle göründüğü kadar kolay değildir. Termik Santral işletme hakkı devir ihaleleri zor ihalelerdir. 2000`li yılların başında yapılan “İşletme Hakkı Devri” ihalelerinde kamunun, Soma ile ilgilenen yerli/ yabancı ortak guruba uluslararası tahkim sonrası 35 Milyon Amerikan Doları ödemek zorunda kaldığını unutmayalım.
Acele kararlar alarak çalışanlarımızı mağdur etmeyelim, kamuyu zarara uğratmayalım. Soma termik santralinin özelleştirmede ortaya çıkacak fiyatı hakkında bir tahmin yapmak istemiyoruz. Yatırımcı hesabını yapar, yatırdığı parayı en kısa sürede geri almak ister. Bizim için önemli olan yatırımcının çevre halkına getireceği istihdam imkanlarıdır. Çevre kirliliğini önlemek / azaltmak için yapacağı yeni yatırımlardır.
Biz bu büyük yeni enerji yatırımlarının seyrini, EPDK lisans başvurularını, ÇED raporlarını, halkı bilgilendirme toplantılarını büyük bir dikkatle izliyoruz. Rehabilitasyon ve redovans ihalelerinin hızlandırılmasını, yeni Santrallerin’in yer seçimi konusunda çevre- toplum hassasiyetinin önemini belirtmek istiyoruz.
Yatırım, çevre halkına istihdam imkanı sağlamalıdır. Yatırımcının Ar-ge için zamanı yoktur. Piyasada en ucuz, en çabuk ne varsa onu alacaktır. İmalatçının tasarım, imalat ve montaj için hazır olması gerekir.
Türk mühendisine iş, Türk müteahhitine yeni sipariş imkanı sağlamalıdır. Umarız özelleştirme toplum yararına olur, yatırımcı çevre- toplum hassasiyetine dikkat eder.
En derin saygılarımla.