İnsanoğlunun sigara ve petrol ile kurduğu ilişkiler birbirine çok benzer. Her ikisinde de tüketirken verdiği zararları bilmezden gelip, kısa vadede hissettiğimiz faydalarına odaklanırız.
Sigarayı tüttürürken aldığımız keyif yahut otomobilimizin gazını köklerken aldığımız haz, konunun arta kalan yanlarını bizlere unutturur.
Sigaranın ve tütünün insanoğluyla ilişki geçmişi çok eskidir ama petrolle olan bağımlılık ilişkimiz 27 Ağustos 1859 tarihinde girişimci Edwin Drake’in sondaj kuyusundan petrol fışkırmasıyla başladı.
Drake, bu kahverengi, kaya petrolü tabir edilen yakıtı rafine edecek ve giderek daha pahalanan balina yağı yerine lambalarda kullanılmak üzere gazyağı haline getirecekti.
Bu yolla da birikmiş borçlarını ödeyip, iflastan kurtulmayı umuyordu.
İlk başta aydınlanma amacıyla gaz yağı elde edilirken yan ürün olarak ortaya çıkan benzin kullanılmayıp dökülüyordu.
Bundan neredeyse 161 yıl sonra The Guardian’da 15 Ağustos’ta yayınlanan bir habere göre, aralarında Royal Dutch Shell, BP, Eni, Chevron ve Total’in de bulunduğu dünyanın en büyük petrol ve doğal gaz şirketlerinin koteli oldukları menkul kıymet borsalarındaki değer kayıpları yılın ilk sekiz ayında 87 milyar Amerikan dolarını buldu. En büyük petrol ve doğalgaz şirketlerinin hisselerindeki bu kaybın nedeni olarak pandemi ve dünya genelindeki fosil yakıtlardan uzaklaşma eğilimi gösteriliyor.
Pandeminin büyük oranda etkili olduğu ve son 25 yılın en sert talep düşüşü olarak ifade edilen bu durum enerji piyasalarının büyük oyuncularının gelecek yılki fiyat beklentilerinin yönünü aşağı doğru zorluyor.
BP ham petrolün varil basına ortalama fiyat tahminlerini 2020 ve 2050 yılları arasında varil başına ortalama 55 dolara düşürürken, Shell ise bu yıl için varil başına ortalama 60 dolarlık fiyat seviyesinden ortalama 35 dolara düşürdü. Bu arada önümüzdeki 2021 yılı için 40 dolar, 2022 için 50 dolar 2023 için ise 60 dolar (USD) ortalama varil fiyatı öngörülüyor.
Her iki şirketin de revize petrol fiyat tahminleri, Shell'in fosil yakıt portföyünde 22,3 milyar dolarlık bir düşüşe BP’nin petrol ve gaz varlıklarında ise 13,7 milyar dolarlık bir azalmaya yol açacağı yine yukarıda sözünü ettiğim haberde, Londra merkezli çevre örgütü Carbon Tracker yetkililerinin ağzından aktarılıyor.
Ortaya çıkan yeni koşulların şirket kârlılıkları ile dağıtacakları temettüler üzerinden hisse başına kârlılık oranlarını olumsuz etkileyeceği açıktır.
Covid19’un petrol şirketlerinin defter değerlerini düşürmede yaptığı etki çok açık. Diğer taraftan Paris İklim Sözleşmesi’ne dayanarak gelecek yıllardaki fosil yakıt talebinde de azalmalar olma ihtimalinin çok güçlü olması, petrol şirketleri üzerindeki sisli havayı iyice yoğunlaştırıyor.
Global enerji pazarını ve onun finansman kaynakları ve/veya biçimlerini önemli ölçüde değiştirmeye aday bu yeni konjonktürü gelecek haftalardaki dünya ve ülkemiz açısından ele almak üzere şimdilik burada bitirelim.
E başlıktaki tiryaki meselesine niye hiç değinmedin derseniz, açık söyleyeyim, başlığın altına ekleyeceğim pek de bir şey yok aslında. Hadi tekrarlayalım. Hangisini bırakmak daha zor: Sigarayı mı fosil yakıtları mı?
Herkesin 30 Ağustos Zafer Bayramını kutluyorum.