MEHMET KARA
Geçtiğimiz yılın son haftası, 2110 MW’lik rüzgar enerji santrali (RES) kapasite tahsis ihaleleri heyecanıyla geçmişti. Daha çok, eksi (-) fiyat teklifi sunan projelerin sahipleri ipi göğüslemişti.
Biz de eksi fiyatın ne anlama geldiğini anlatmaya çalışmıştık. Yine de konuya ilişkin sorular gelmeye devam etti, ediyor. Özetle, kurulacak RES’te üretilecek elektriği piyasada oluşacak fiyatın eksi teklif tutarı kadar altında bir fiyattan satmayı taahhüt ediyorlar. Ama tekrara gerek yok. İsteyen geçen haftaki yazımıza bakabilir. Orada yazdıklarımızın üzerine eklenecek pek bir şey yok.
Ama neden eksi fiyat teklif edildiğini ve bu teklif sahiplerinin yapacakları yatırımı nasıl geri döndüreceklerine değinme vakti geldi geçiyor.
Bir kere eksi teklif sahibi, TL cinsinden açıklanan piyasadaki elektrik fiyatlarının giderek yükseleceğini öngörüyor olabilir. En azından kur artışına paralellik arz edeceğine kesin gözüyle bakıyor olmalılar. Bu durumda, yapılacak yatırımın kendisini ne kadar sürede geri döndüreceğini hesaplamak kolay. Bankaları da ikna ettiler mi, yatırımı finanse etmeleri hiç de zor sayılmaz.
Ancak bazı teklifler, bugünkü piyasa fiyatlarına bakılırsa isteklinin kuracağı santralde üreteceği elektriği kilovatsaat başına 2 dolar/cent fiyattan satmayı kabul ettiği anlamına geliyor. Bu durumda, elektrik fiyatlarında kur artışları seviyesindeki bir artışa rağmen, yatırımların geri dönüş süresi 10 yılın çok çok üzerine çıkaca görünüyor.
O halde bu isteklileri, bu kadar fiyat kırmaya ikna eden başka faktörler olmalı. Bunların başında, bu alana ilk kez yatırım yapacakların, ne pahasına olursa olsun, bir şekilde sektöre adım atma kaygısıyla hareket etme eğilimi göstermesi yer alıyor.
Bir diğer neden ise portföyünde halen hidroelektrik santraller bulunan bazı oyuncuların, kaynak çeşitlendirmesine gitme istekleri olabilir. HES elektriğini ikili anlaşmayla kendisini kurtaracak fiyattan satıp, bol rüzgarlı zaman dilimlerinde HES savaklarını kapatıp, RES’lerden gelecek elektriği HES elektriği fiyatına satmayı düşünmek akla yatkın geliyor. Böylece HES barajındaki suyu da çok daha iyi değerlendirmiş olacak.
Benzeri maliyet paçallama operasyonlarını, güneş ve doğalgaz santralleri ile RES’leri bir arada çalıştırarak hayata geçirmek de mümkün görünüyor olabilir.
Bu örnekler çoğaltılabilir. Ama özetle, rüzgar santralleri, elinde başka kaynaklara dayalı kapasite bulunanların piyasada kendilerine daha geniş bir oyun alanı açmalarını sağlayacak kaldıraç olarak kullanılması mümkün.
Sonuç itibariyle, piyasa fiyatına endeksli eksi ya da döviz bazında çok düşük fiyat teklifleri ile lisans alan yatırımcıların vardır bir bildiği diyelim geçelim.
Mehmet KARA