DURSUN YILDIZ
Asya Pasifik ve Uzak Doğu, yeni enerji jeopolitiğinin de 21. yüzyıldaki gelişme alanlarından biri oluyor. Bunun arkasındaki en önemli nedenler de bölgedeki Japonya ve Güney Kore gibi gelişmiş sanayi ülkelerinin artan enerji ihtiyacı ve Çin gibi enerjiye her zaman aç olan bir devin bölgede yer alması.
Sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG), Güney Kore ve Japonya’nın en önemli enerji kaynağı. Bu iki ülke, dünyanın LNG’sinin yaklaşık yarısını satın alıyor.
LNG’yi son günlerde öne çıkartan gelişmelerden biri de ABD şeyl gazı üreticilerinin geçmişte Kongre’den ihracat izni alarak bu bölgeye ihracat için hazırlıklarını tamamlamış olmaları.
Ve tabii bir diğer neden de yaşlı kıtadan… Avrupa’ya gaz satışı konusunda sıkışan Rusya, küresel LNG piyasasındaki payını yüzde 15’e çıkarmak istediğini ilan etti. 22 Kasım 2016’da Moskova’da düzenlenen Enerji Verimliliği Konferansı’nda konuşan Rusya Enerji Bakanı Aleksandr Novak Moskova’nın gelecek dönem enerji stratejilerinde, LNG’nin büyük önemi olduğunu belirterek “Küresel LNG piyasasında halen yüzde 4.5 civarında bulunan mevcut payımızı 2035’e kadar yüzde 15’e çıkartmayı hedefliyoruz” dedi.
Bu konu daha önceki enerji bakanları tarafından da yüzde 13-20 arasında bir paya sahip olmak istiyoruz şeklinde çeşitli defalar dile getirilmişti. Rusya’dan gelen bu açıklamalar, Moskova’nın bu yöndeki politikasını devam ettirdiğini gösteriyor. Zaten Rusya’nın buna uygun yatırımları da sürüyor.
LNG VE ENERJİ
Dünyada LNG talebinin yaklaşık yarısının Japonya ve Güney Kore’den geldiğini belirtmiştik. Toplam talebin dörtte üçünü temsil eden alıcı sayısı ise sadece 7 ülkeden ibaret. Ve bu pazarın yüzde 75’i Asya Pasifik ve Uzak Doğu’da.
Halen Avrupa’daki LNG tüketimi bu pazarın sadece yüzde 14’nden ibaret. Ancak Avrupa Birliği (AB) 200 milyar metreküplük gazlaştırma terminali kapasitesini iki katına çıkartmak için planlarını yapmış durumda. 30 milyar metreküplük kapasite ise inşa halinde. Dünya LNG pazarının 2040 yılına kadar 3 kat büyüyeceği tahmin ediliyor.
ABD önce Asya Pasifik ve Uzak Doğu’nun LNG pazarına girmeyi daha sonra da Avrupa pazarına dönmeyi planlıyor. Bu pazarlarda ABD LNG ihracatçısı olarak hiç yokken coğrafi yakınlık avantajını kullanan Rusya’nın dünya LNG pazarında halen toplam yüzde 4.’lik bir payı var. Moskova’nın bu payını üçe katlama niyeti, toplam LNG pazarının 2040 yılına kadar üç kat büyüyeceği projeksiyonuyla bir arada düşünüldüğünde daha anlamlı hale geliyor.
Dünya toplam LNG ihracatında halen Katar baş aktör. Dünyadaki LNG tüketiminin yaklaşık yarısı Katar’dan temin ediliyor. Diğer LNG satan ülkeler ise sırayla Endonezya, Avustralya, Malezya ve Afrika ülkeleri.
Şimdi LNG pazarındaki büyüyecek toplam pastadan hangi ülkenin hangi strateji ile aslan payını alacağı merak konusu. Çünkü bu pazar kapma mücadelesi veya paylaşım anlaşması, dünyanın paylaşılamamış diğer sektörlerinde ve bölgelerinde de etkili olacak.
RUSYA YAKIN, ABD UCUZ VE MECBUR
Halen LNG’nin Pazar büyüklüğü 120 milyar dolar. Ancak bu pazarın hızla büyümesi ve enerji piyasasını büyük oranda domine eder hale gelmesi bekleniyor. İşte hem ABD’nin hem de Rusya’nın gözü bu pazarda.
Panama Kanalı ABD’nin LNG tankerlerinin geçebileceği şekilde genişletildi. İnşaat beş ay önce tamamlandı. Bu kanalın hemen kuzeyinde Nikaragua Kanalı da planlandı. Rusya, Kuzey kutbunda Yamal’dan iklim değişiminin yarattığı yeni rotayı kullanarak Uzak Doğu pazarına inmeyi planlıyor.
Rusya’nın bir diğer avantajı da Japonya’nın burnunun dibinde olan Sakhalin adasında LNG terminalinin bulunması. Bu terminalin kapasitesi küçük ama arttırılıyor. Viladivostok'ta inşa edilecek ve 7 milyar dolara malolacak olan yeni terminalin de 2017 yılında işletmeye alınması planlanıyor.
ABD’deki hazırlıklar ise bundan yaklaşık beş sene önce başlamıştı. 2013 yılında Obama Yönetimi 4 LNG Projesini onaylamış ve Maryland’s Western Shore'dan LNG ihracatına yeşil ışık yakmıştı. ABD’li firma 3.8 milyar dolarlık LNG ihracat ve ithalat terminallerinin 2017 yılında bitirilmesi planı yapmış ve Japonya ve Hindistan pazarı için 20 yıllık anlaşmayı da tamamlamıştı.
ABD’nin ucuz şeyl gazını LNG olarak Asya pazarına getirmesi bölgede Rusya'nın pozisyonunu zayıflatacak. Bunun için Rusya bu pazarda söz sahibi olmaya çalışıyor. Çünkü Rusya'nın Avrupa gaz pazarındaki durumu da geçmişteki gibi sağlam değil. Avrupa’da yeni kaynak ülke arayışı içinde.ABD bu pazara da talip.
Asya ve Avrupa’daki bu her iki pazara da “Rusya yakın, ABD mecbur” aslında.
Sonuç olarak Rusya LNG piyasasındaki pazar payını arttırmak istiyor. ABD bu pazara girme peşinde. Pazarın yüzde 75’i Asya Pasifik ve Uzak Asya’da. Bu alanda pazarda yeni oluşacak ilave paya tamamen hakim olma mücadelesi mi yoksa ABD ve Rusya’nın dünyanın diğer bölgelerindeki çıkarlarını da gözeten bir pazar paylaşımı mı oluşacak, göreceğiz. Bu büyük satranç masasında ilk hamleler 2017’de başlayacak.
Dursun YILDIZ - Enerji Günlüğü / 29 Kasım 2016