Enerji Günlüğü - Türkiye’de Mart 2024 sonu itibariyle 364 rüzgâr enerji santrali (RES) faaliyette. İşletmedeki rüzgâr santrallerinde dönen türbin sayısı ise yaklaşık 4200. Bu santraller ilanihaye kurulduğu dönemlerdeki ölçüde verimli çalışmaya devam edemiyor. RES’ler başlangıçta öngörülen performanslarını sürdürebilmek için belirli sıklıklarda bakım ve yenilemeye ihtiyaç gösteriyor.
Peki Türkiye’de durum ne? Görece yeni bir sektör olmasına rağmen, işletmedeki RES’lerde dönen türbinler sırasıyla yenileme işleminden geçmeye başladı. Ve bakım onarım ve yenileme işlemlerinin maliyeti ve kazandırdıkları neler? Zorlu Enerji Rüzgâr İşletme Bakım Grup Müdürü Ahmet Yılmaz, Enerji Günlüğü’nün sorularını cevapladı.
Zorlu Enerji'nin, sizin başında bulunduğunuz Rüzgâr İşletme Bakım Grubu tam olarak neler yapıyor?
Rüzgâr enerji santrallerine yenileme ve bakım hizmetleri veriyoruz. Bakım hizmetlerimiz tüm santrallerde veriliyor. Yenileme çalışmalarımızı ise Denizli’de yapıyoruz.
Kurduğumuz onarım ve bakım atölyesinde ana ekipmanların yenileme işlemleri yapılıyor. Ana yatak ve gearboxlar (dişli kutusu) bozulduktan sonra kontrollerini yapıp gerekli çalışmalardan sonra tekrar çalışır hale getiriyoruz.
İlle de bozuluyor mu bu, yenileme şart mı yani?
Genelde rüzgâr türbini ana ekipmanlarının 10-15 yıl arasında bir ömürleri var. Bu süreler dolduğunda yenileme yapılıp tekrar kullanılır hale getirilmesi lazım.
Yenilenme işlemi ne kadar zaman alıyor?
Bir türbinin ana ekipmanı bir ay içinde yenilenip tekrar yerine monte edilebiliyor.
O süre boyunca santralde üretim kaybı oluyor öyleyse...
Hayır, yedekli çalışarak üretim kaybını önleyebiliyoruz. Örnek veriyorum, diyelim ki bir santralde elli türbin var, beş tane ana ekipman yedeği tutuyoruz. Yani yenilemeye giren türbin ekipmanının yerine, daha önceden yenilenmiş ekipmanı takıp türbinin hiç durmadan çalışmasını, kesintisiz elektrik üretmeye devam etmesini sağlıyoruz.
Şu ana kadar kaç yenileme yaptınız?
Bugüne kadar yirmi türbinin yenileme işlemlerini tamamladık.
Bunlar sadece Zorlu Enerji’nin rüzgâr santralleri mi?
Evet şimdilik Zorlu Enerji Türkiye ve Zorlu Enerji Pakistan’ın yenilemelerini yaptık. Yavaş yavaş dış müşterilere de hizmet vermeye başladık.
Dışarıdan hiç sipariş var mı peki?
Evet, aldık, devam da ediyor.
Peki söylediğiniz o yirmi türbini ne kadar sürede yenilediniz siz?
Biz çalışmalarımıza 2021 yılında başladık. Süreç başarılı olduktan sonra 2022 ve 2023 yıllarında yirmi türbinde yenileme işlemi yaptık.
Şu anda Türkiye’deki rüzgâr türbinlerinin ortalama ömrü ne kadar?
Rüzgâr santralinin ortalama ömrü 25-30 yıl arasında değişiyor. Ama az önce de söylediğim gibi ana ekipman ömürleri 15 yıl civarında. Bu süre dolunca yenilenmeleri gerekiyor.
Pardon belki soruyu yanlış sordum, Türkiye’de kurulmuş santrallerin ortalama yaşı ne şu anda?
Ortalama yaş 10-12 yıl arasında.
Bizim son yaptığımız araştırmalara göre, Türkiye'de halen 4 bin 200 civarında kurulu türbin var. Bunların 1700 tanesi 10 yılını doldurmuş durumda. Yani toplam 1700 türbinde yaklaşık 3 bin tane ekipmanın yenileme vakti gelmiş veya yaklaşmış görünüyor.
Ve siz bunun henüz 20 adedini yenilediğinize göre önünüzde ciddi bir sipariş potansiyeli var...
Kesinlikle.
Peki pahalı bir hizmet mi bu?
Yani aslında çok kısa sürede kendisini döndüren bir hizmet. Belki de yapılan harcamayı üç ayda dört ayda geri kazandıran bir hizmet, öyle söyleyebiliriz.
Eklemek istedikleriniz var mı?
Biz ülkemiz için önemli bir çalışma yapıyoruz. Şu an neredeyse tamamen yurtdışına bağımlıyız. Bu bağımlılığı yenmeye çalışıyoruz. Diğer üreticilerin de destekleriyle bu işi büyütüp ülkemize güzel bir hizmet sağlamayı hedefliyoruz.
Dışarıya bağımlılıktan kastınız ne? Ekipmanlarda mı dışa bağlı?
Bütün ekipmanlar yurtdışında tamir ediliyor ya da yurtdışından yenisi alınıyor. Bütün bu ekipmanların yenilenme işlemleri Almanya, İspanya gibi ülkelerde yapılıyor. Türkiye'de yapılmıyor. Bizim amacımız Türkiye’ye bu hizmeti sağlamak, kazandırmak.
Siz aslında bu birimi kurarak dışa bağımlılığı gidermeye çalışıyorsunuz...
Elektrik üreticilerinin ana ekipman tedarikçilerine bağımlılığını bir şekilde düşürmüş oluyoruz.
Sözünü ettiğiniz bağımlılık ne kadarlık bir döviz kaybına yol açıyor? Şu anda yenilenme vakti gelmiş 1700 türbini siz yenilerseniz ne kazandırmış olacaksınız?
Yaklaşık bir örnek vereyim. Ortalama iki buçuk megavatlık bir türbinde ana ekipman yenileme işlemleri 300-400 bin dolar arasında değişiyor. Bu tutarın yüz 50’lik kısmı yurt dışına gidiyor. Amacımız bu hizmetleri yurt dışına da taşıyıp, döviz çıkışını önlediğimiz gibi, ülkemize döviz girişi de sağlamak.
Mehmet KARA - Enerji Günlüğü