Enerji Günlüğü - MMO, Yönetmelikteki sınır değerleri karşılayamadıkları aşikar olan kömür santrallerine neden geçici faaliyet belgesi verildiğini ve verilen geçici faaliyet belgelerinin birkaç kez uzatılmayacağının neden kamuoyuna açıklanmadığını sordu.
TMMOB Makina Mühendisleri Odası, Başkan Yunus Yener imzasıyla bir açıklama yayınladı. Açıklamada, gerekli çevresel yatırımları yapmaları ve izinlerini almaları için süre verilen kömür yakıtlı elektrik santrallerinden çalıştırılmasına izin verilen santrallerin yürürlükteki çevre mevzuatına uyumları konusunda doyurucu bir açıklama yapılmadığına dikkat çekilerek, düzenlemelere aykırı olarak alınan bu kararların kamuoyuna acilen net bir şekilde açıklanması talebinde bulundu.
YENİKÖY VE KEMERKÖY’DE GEREKLİ ÇALIŞMALAR TAMAMLANMADI
Açıklamaya göre, Çevre izin belgesi verilen Yeniköy ve Kemerköy Termik Santrallerinde, baca gazı arıtması için özelleştirme öncesinde EÜAŞ tarafından kurulan toz tutucu (elektrostatik) filtrelerin ve kükürt arıtma tesislerinin önceki Yönetmelik düzenlemelerine göre inşa edildiği ve mevcut Yönetmelik düzenlemelerinde belirlenen gereklilikleri karşılayamadığı biliniyor. Ayrıca mevcut sınır değerler göz önüne alındığında, azot oksit arıtma tesisine de ihtiyaç var. Bu iki santrali satın alan konsorsiyum, gerekli tesislerin kurulması için çalışmaları başlattı, ancak bugün itibariyle henüz tamamlayamadı.
18 MART ÇAN TERMİK SANTRALDE SORU İŞARETLERİ VAR
Çevre izni verilen bir diğer santralin EÜAŞ’ye ait 18 Mart Çan Termik Santrali olduğu kaydedilen açıklamada, bu santralde de yeni kurulmakta olan baca gazı kükürt arıtma tesisinin henüz tamamlanmadığı kaydedildi. Santralde toz filtrelerinin önceki Yönetmelik düzenlemelerine göre yapıldığına, azot oksit salımı için özel bir tesisin bulunmadığına dikkat çekildi.
GEÇİCİ FAALİYET İZNİ VERİLEN SANTRALLERDE İYİLEŞTİRME ÇALIŞMALARI DAHİ YAPILMADI
Eldeki verilere göre çevre izni verilen bu santrallerin hali hazırda mevcut Yönetmelikte düzenlenen sınır değerleri sağlayıp sağlamadıkları konusunda soru işaretleri doğduğu belirtilen açıklamada, geçici faaliyet belgesi ile çalışmalarına imkan sağlanan özelleştirilmiş santrallerde (Yatağan Termik Santrali, Orhaneli Termik Santrali, Çayırhan Termik Santrali ile halen EÜAŞ tarafından işletilen Afşin B Termik Santrali) de azot oksit arıtma tesisi bulunmadığı kaydedildi. Üstelik bu santrallerde, diğer santrallerden farklı olarak 31.12.2019 öncesinde herhangi bir iyileştirme çalışmasının yapılmadığına da dikkat çekildi. Gerekli toz filtrelerinin ve kükürt arıtma tesislerinin iyileştirilmesi ve azot oksit arıtma önlemlerinin alınması çalışmaları ile yapılacak yatırımların zaman alacağı vurgulandı.
SORULAN VE ACELE YANIT BEKLENEN SORULAR
Makina Mühendisleri Odası bu bilgiler ışığında Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı olmak üzere tüm kamu yönetimine şu soruları yönelterek ivedilikle yanıtlanmalarını talep etti:
“Yönetmelikteki sınır değerleri karşılayamadıkları aşikar olan bu santrallere neden geçici faaliyet belgesi verilmiştir?
Hukuken tartışmalı bu uygulamanın sürdürülmeyeceği ve verilen geçici faaliyet belgelerinin birkaç kez uzatılmayacağı neden kamuoyuna açıklanmamaktadır?
Kapatılan santrallerde çalışanların çalışma ve sosyal güvenlik hakları nasıl korunacaktır?
Kısmi olarak durdurulan Soma B Termik Santralinin, konutların merkezi olarak ısıtılmasını da sağladığı gerekçesiyle, altı ünitesinden dört ünitesinin kış süresince çalıştırılmasına izin verildiği belirtilmişti. Ancak iki ünitenin çalıştırılmamasıyla santralin elektrik üretiminde belirgin bir azalma olmadığı, Santralde 2019 saatlik ortalama üretimi 578 MWh iken, 3-7 Ocak 2020 arasında 548 MWh olarak gerçekleştiği bilinmektedir. Bu durumda merkezi ısıtma için izin verilen dört ünitenin neredeyse tam kapasiteyle çalıştırılması gerekli midir?
Öte yandan 26 Mart 2010 tarihli ve 27533 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelik” in Geçici Madde 3.’ ü, 26 Aralık 2019 tarih ve 30990 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” in 22. maddesiyle değiştirilmiştir. Önceki halinde teknik özellikleri verilen ve yapımı için 1 yıl süre tanınan katı atık depolama tesislerine yönelik olarak değiştirilen Geçici Madde 3.’ te zorunlu teknik özellikler belirtilmemekte olup, “… elektrik üretim santrallerinden kaynaklanan atıkların depolanmış olduğu sahalarda, atık depolanmasına devam edilmesinin üniversitelerin çevre ve inşaat mühendisliği bölümlerince çevresel tedbirleri içerecek şekilde hazırlanan kurumsal akademik rapor ile uygun görülmesi halinde sahanın kurumsal akademik raporda belirtilen nihai dolgu kotu ve koordinatları aşılmaksızın depolama işlemine devam edilebilir” hükmüne yer verilmiştir.
Belirlilik ve öngörülebilirlik ilkesine aykırı şekilde yerine getirilmesi gerekli ve zorunlu koşulları belirtmekten vazgeçip subjektif değerlendirme ve uygulamalara olanak verebilecek yöndeki bu yönetmelik değişikliklerine neden ihtiyaç duyulduğunun, bu yöndeki bir değişiklikle ne tür bir kamu ve toplum yararı hedeflendiğinin ortaya konulması gerekmektedir.
Yapılan bu manidar düzenleme nedeniyle aşağıdaki sorularımızın da, kamuoyu önünde yanıtlamasını ilgili kamu otoritelerinden talep ediyoruz.
Çalıştırılmasına izin verilen termik santrallerin hangilerinin katı atık (kül ve cüruf) depolama sahaları konuyla ilgili önceki Yönetmelik düzenlemelerindeki şartları karşılamakta, hangilerininki karşılamamaktadır?
Bu Yönetmelik değişikliğine neden ihtiyaç duyulmuştur, bu değişiklik konuyla ilgili önceki Yönetmelik düzenlemelerindeki şartları karşılamayan santraller düşünülerek mi yapılmıştır?
Çalıştırılmasına izin verilen santrallerde atık sular için “Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği”nde belirlenen gereklilikler yerine getirilmekte midir?
Sonuç olarak, bu konularda şeffaflık sağlanmalı, her santrale ait çevre koruyucu yatırımların ilerleme bilgileri aylık olarak duyurulmalı, işletmedeki santrallerin baca gazı anlık ölçüm raporları ve diğer atıklara ait veriler kamuoyuna açık olmalıdır.
Odamızın Anayasa’da tanımlanmış kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşu kimliğinin ve kurumsal sorumluluğunun gereği olarak kamuoyunu toplum çıkarları doğrultusunda bilgilendirme ve ilgili kurumlara görüş sunma çalışmalarımız kapsamında kamuoyuna saygı ile duyururuz.”
Kamu tarafından işletilen veya özelleştirilen termik santral tesislerine 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun geçici 8'inci maddesine göre, gerekli çevresel yatırımları yapmaları ve izinlerini almaları için 31 Aralık 2019 tarihine kadar süre tanınmıştı. Bu süre sonunda ise 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun gereği olarak 5 termik santralin tamamen, 1 termik santralin ise kısmi olarak kapatılması, diğer 7 santralden 4'üne geçici faaliyet belgesi verilmesi, 3 santrale ise gerekli çevre izinlerinin verilmesi” kararının alınmış, Afşin A, Seyitömer, Tunçbilek, Kangal ve Zonguldak Çatalağzı termik santralleri tamamen, Soma B Termik Santrali ise kısmi olarak kapatılmıştı.