Enerji Günlüğü - MMO Başkanı Yunus Yener, küçük tesisleri desteklemek amacıyla planlanan YEKDEM’in bazı büyük şirketleri kollama aracına dönüştüğünü söyledi.
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB), Makine Mühendisleri Odası (MMO) Başkanı Yunus Yener; küçük ve verimsiz tesislere destek olacağı savunusuyla çıkarılan Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması’nın (YEKDEM), daha sonra bazı özel şirketleri büyük kapasitede rezervuarlı HES’leri kollama aracı olduğunu söyledi.
Yunus Yener, YEKDEM başvuru süresinin 6 ay uzatılmasıyla ilgili yayımladığı basın açıklamasında özel elektrik şirketlerine kamu kaynaklarından verilen desteklerin dolar esaslı ödemelerle artarak sürdüğünü söyledi ve YEKDEM’in başlangıçtaki amacından uzaklaştığını kaydetti.
Elektriğin piyasa toptan satış fiyatının 30-35 kuruş olduğunu; ancak yenilenebilir enerji kaynağına dayalı özel santrallere ürettikleri her kWh elektrik için 7,3 dolarcent (yaklaşık 55 kuruş) ile 13,1 dolarcent (100 kuruş) ödeneceğini hatırlatan Yener, açıklamasını şöyle sürdürdü, “Ülkemizde gerek genel enerji arzı, gerekse elektrik üretiminde yenilenebilir enerji kaynaklarının payının artması hususu, Odamızın yıllardır savunduğu bir görüştür. Bu konuda yasal düzenleme 2005’te yapılmış, ancak TL üzerinden değil yabancı para birimleri ile tanımlanan maddi destekler 2011’den itibaren uygulamaya başlanmıştır. Bu ayrıcalıktan yararlanan tesislerin sayısı hızla artmıştır. Bugün kurulu güçleri 21.877 MW olan 818 santral ürettikleri elektriği 55-100 kuruştan kamuya satmaktadır. Eğer tesiste yurt içinde imal edilmiş ekipmanlar kullanılmış ise maddi destekler daha da artmaktadır. Bu ayrıcalıktan yararlanamayan şirketlerin piyasaya satış fiyat ise 30-35 kuruş/kWh’dir”.
“BAŞLARKEN HEDEFTE OLAN TESİSLER YEKDEM’İN %3’Ü”
“Küçük ve verimsiz tesislere destek olacağı savunusuyla çıkarılan Yenilenebilir Enerji Kaynakları Destekleme Mekanizması (YEKDEM), daha sonra bazı özel şirketleri, büyük kapasitede rezervuarlı HES’leri kollama aracı olmuştur. Bugün 100 MW’dan büyük kapasiteli tesislerin YEKDEM kapsamındaki kurulu güçteki payı yüzde 29,2 olup, 50MW’den büyük olanlar ise kurulu gücün yarısıdır. Desteğe ihtiyaç duyabilecek 10 MW’den küçük tesisler ise YEKDEM kurulu gücü içinde ancak yüzde 3’lük bir paya sahiptir”.
“3 YILDA 97 MİLYAR LİRA YEKDEM ÖDEMESİ YAPILDI”
YEKDEM’den yararlanan şirketlere 2018’de 26 milyar TL, 2019’da 38 milyar TL, 2020’nin ilk sekiz ayında ise 33 milyar TL kamu kaynaklarından aktarıldığını kaydeden Yunus Yener, bu tutarların elektrik tüketicilerinin faturalarına yansıtıldığını bildirdi.
YEKDEM’in sağladığı ayrıcalıklardan toplumun değil bazı özel şirketlerin yararlandığını söyleyen Yunus Yener, “Bu ayrıcalıklardan 2020 sonuna kadar devreye girecek tesislerin yararlanması öngörülmüş iken, 18.09.2020 tarih ve 949 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile bu süre 30.06.2021 tarihine kadar uzatılmıştır. EPDK Temmuz 2020 İlerleme Raporuna göre yatırım gerçekleşme oranları yüzde 70’in üzerinde olan 2.100 MW kurulu güçteki santralların da devreye girmeleri halinde özel şirketler on yıl boyunca bu pastadan yararlanacaktır. Bazı yöneticilerin yurttaşlara alaycı bir dille “maaşlarınızı dolar/euro üzerinden mi alıyorsunuz” diye sordukları unutulmadı. Oysa YEKDEM’de uygulamaların gözden geçirileceği ve ödemelerin TL üzerinden yapılacağı vaatleri hatırlarda olmasına rağmen uygulama değişmemiştir” dedi.
“YEKDEM HAKSIZ KAZANÇ KAPISI OLDU”
Yunus Yener açıklamasını şu sözlerle tamamladı, “Özetle haksız bir kazanç kapısı olan YEKDEM gözden geçirilmeli, kapsamı daraltılmalı, küçük tesisler desteklenmelidir. Yenilenebilir enerji ekipmanlarında yerli tasarım ve üretimi geliştirmek için imalatçıları doğrudan destekleyen yeni bir mekanizma kurulmalıdır. Özel şirketlere aktarılan kamu kaynakları enerji yoksullarına ayrılmalı; işten atılan, işyeri kapanan, iş bulamayan, elektrik, su, doğalgaz, telefon, internet faturalarını ödeyemeyen yurttaşlara karşılıksız maddi destek sağlanmalıdır”.