Değerli okuyucular, sizlere geçmişteki tecrübelerimden, gördüklerimden, duyduklarımdan parçalar aktarmaya devam ediyorum. Bunu yaparken, konunun bugünle bir bağını kurmayı faydalı görüyorum. Bu sefer de öyle yapmaya çalışayım. Buyrun...
Ankara’da 1990 yılında kurulmuş Türk Amerikan Ortak Girişimi (Joint Venture, kısaca JV) bir şirkette çalışıyordum. Şirketimiz, Amerikan ortağının düzenlediği JV şirketleri toplantısına her yıl katılıyordu.
1995 yılındaki toplantı, 25 Nisan’ı da kapsayan hafta Kahire’de (Mısır) düzenlenmişti. Toplantının ev sahipliğini Amerikan şirketinin Mısır JV şirketi üstleniyordu. Kahire’de Nil nehri kıyısında Hidiv İsmail Paşa’nın 1869 yılında yaptırdığı Gezira sarayı 1894’da otele çevrilmiş, 1982 yılında işletmesini Mariott Grubu almış. Bize orada yer ayırtmışlardı. Toplantılar aynı otel-sarayın bize bir hafta için ayrılan bir toplantı odasında yapılacaktı.
1995 yılında dizüstü bilgisayar (Laptop PC) kullanımı yaygınlaşmamıştı henüz. Sadece Amerikalılar yeni çıkmış PC’lerle PowerPoint sunum yaptılar. Ankara’da bizim JV şirketin tanıtım bilgilerini tepegöz transparant föylere geçtim. Neyiz, ne zaman nasıl kurulduk, ne yapıyoruz, neler yapabiliriz? Referanslarımız neler?
Yıllık toplantıya dünyanın çeşitli yerlerinde kurulmuş diğer JV şirketlerinin genel müdürleri ve satış pazarlama yetkilileri katılıyorlardı. Çin, Hindistan, Endonezya, Türkiye, ev sahibi Mısır ve Amerika merkezinden katılım vardı.
Her bir şirket sırayla kendini tanıttı. Ben de bana verilen yarım saat içinde kendimizi tanıttım. Biz genelde Amerikan lisansı altında endüstriyel boy, paket buhar kazanları yapıyorduk. Büyük termik santral kazanları için de tasarım kapasitemiz vardı ancak henüz referansımız yoktu.
Mısır JV şirketi ise Amerikan şirketi tarafından 2x325 MWe kapasiteli konvansiyonel tip fuel-oil yakacak Sidi Krir termik santralinin basınçsız aksamının Mısır içinde yerli imkanlarla yapılması için kurulmuştu. Ortaklık yapısında yüzde 49 payı Mısır El-Nasr yerli kamu buhar kazanları şirketine, yüzde 51 payı Amerikan ortağa aitti. Amerikan ortak 1994 yılında termik santral ihalesini almış, işi yürütebilmek ve ihale şartnamesinde yer alan azami yerli imalat sorumluluğunu yerine getirebilmek için bir kamu şirketi ile 1996 yılında bu JV ortaklığını kurmuştu. Yüzde 51 büyük ortak olduğu için, genel müdür, muhasebe, satın alma, üretim müdürleri Amerikalı idi.
Hafta arasında bir gün bizi yerli kamu ortağının Kahire dışındaki imalat tesislerine götürdüler. Fabrikanın 1200 personeli vardı. Yan duvarları olmayan, çok geniş bir kapalı alan içinde çelik konstrüksiyon imalat yapıyorlardı. Yan duvarları yoktu, çünkü gerek yoktu. Isınma sorunu yoktu, sert güneşten korunmak için ortamı soğutma gereği vardı. Üstü kapalı, yanları açık alanda devamlı bir doğal hava sirkülasyonu vardı.
Termik santral basınçsız aksam ağır çelik konstrüksiyon imalatı yanında kendi alev-duman borulu düşük kapasiteli buhar kazanı imalatına devam ediyorlardı. Fabrika, alev duman borulu buhar kazanı imalatı için gerekli makinalarla donatılmıştı. Çok sayıda kaynakçı vardı. İmalat hollerinde ağır aksam taşıyacak, 10-15 ton taşıma kapasiteli gezer köprülü vinçler mevcuttu.
Otelde toplantılarımız bir hafta sürdü. Mısır iş ortamında hafta sonu günleri farklı olduğu için Mısırlı ev sahibimiz şirketin personeli cuma günü toplantıya gelmediler. Ben de o gün karşı kıyıda 2,5 km ötede bulunan antik Mısır eserlerini sergileyen arkeoloji müzesini gezdim.
Otelimiz Nil nehri kıyısındaydı, öğle arasında ve akşam üstü Nil nehri kenarında yürüdüm. Karşı kıyıda çok sayıda uluslararası otel vardı. Son gece Hilton Nile Roof Restoran’da bize akşam yemeği verdiler.
Toplantı bitince biz ayrıldık.
Sdi Krir 1-2 ünite termik santrali 2001 yılında bitirildi. O günden beri santral çalışıyor. Proje bitimi Mısır’daki ortaklık sonlandırıldı. Buradaki Amerikalı personel merkezde daha üst görevlere geldiler. Yerli ortak özelleştirildi, alev duman buhar kazanı imalat işine devam ediyor.
Daha sonra kamu elektrik kurumu tarafından, ilk termik santralin az ötesinde yeni 2x340 MWe kapasiteli bu defa doğalgaz yakacak yap-işlet-devret modeli ile yeni bir kombine çevrim termik santral yapımına karar verildi. Yeni Sidi Krir 3-4 termik santralin yapımını başka bir Amerikan şirketi üstlendi, başka bir Amerikan yatırımcı tesisi sahiplendi işletiyor.
Peki bu seyahat süresinde Mısır piramitlerini gördüm mü?
Evet, fabrikaya giderken yolda piramitleri uzaktan gördüm ama yanlarına gitme fırsatımız olmadı. Otele yakın arkeoloji müzesini gezdiğimi söylemiştim. Oradan Antik Mısır Medeniyeti konusunda çok sayıda kitap satın aldım. Hediyelik küçük heykeller, eski Mısır parşömenleri üstünde resimler vardı ama satın almaya gerek görmedim.
Kahire’ye gelirken taşıma sırasında bavulumun kilidi bozulmuş. Otelde bavulumu açamadım. Bir hafta toplantılara aynı elbise ile katılmak zorunda kaldım. Neyse ki toplantıda kullanacağım bilgi katalog transparant föyler yanımdaki büyük evrak çantasında idi. Son gün otelin alışveriş merkezinde bavul satan dükkandaki iş bilir satıcı bavulun kilidini açtı, ama bavulu kapatma imkanı yoktu. Dönüşte bavulu öylesine kapadım, kilitleyemedim sadece bantladım. Gümrüklerde kimse bavulumu açmak istemedi. Ankara’da bavulcu kilidi onardı ama bir daha o bavulu seyahatlerde kullanmadım.
Son günlerde Mısır ve Türkiye arasında istihbarat, savunma dışişleri konularında başlayan inkişafi görüşmelerden dolayı çok memnunum. Umarım ticari ilişkilerimiz de başlar ve karşılıklı olarak gelişir. Bu coğrafyada tüm komşularımızla iyi ilişkiler içinde olmak çok önemlidir.